Kronos 1/2022 Płatonow

Kolejny numer kwartalnika „Kronos”, poświęcony doświadczeniu stalinizmu w pisarstwie Andrieja Płatonowa i rosyjskiemu ludobójstwu na Ukrainie w latach 30. XX wieku: Andriej Płatonow, listy do syna Fredric Jameson o powieści Czewengur Andrieja Płatonowa Iosif Brodski o powieści Dół Andrieja Płatonowa Dmitrij Bykow o Andrieju Płatonowie Lew Anninski o Maksimie Gorkim i Andrieju Płatonowie Igor Jewłampijew o filozoficznym światopoglądzie Andrieja Płatonowa na tle współczesności Piotr Nowak o Płatonowie, Szałamowie i Sołżenicynie Ponadto: Marina Cwietajewa, Ulewa światła. Poezja wiecznego męstwa Olga Siedakowa, Beatrycze, Laura, Lara: pożegnanie przewodniczki Olga Siedakowa, Czterostopowy amfibrach albo Cud Pasternaka w tradycji poetyckiej Olga Siedakowa, „I życia nowość”. O chrześcijaństwie Borisa Pasternaka Olga Siedakowa, Wieczna pamięć. Liturgiczna teologia śmierci Degradacja moralna i umysłowa Rosjan, która dokonała się w XX stuleciu, była tak wielka, że zaczęto mówić – sami Rosjanie zaczęli tak mówić – o narodzinach „nowych ludzi”, homines sovietici, tworzących do wyboru kolektyw, koszary lub kołchoz zamiast wspólnoty obywatelskiej. Istotę tej przemiany starali się następnie uchwycić psychologowie, socjologowie, politolodzy. Bez skutku. Bezmiar zniszczenia ludzkiego świata odsłania dopiero język Płatonowa. Jednak ani jego świadectwo, ani świadectwo innych pisarzy radzieckich – Szałamowa, Grossmana, Babla, Mandelsztamów – nigdy nie zostało przyjęte przez zwykłych Rosjan. O skutkach ich niemoty moralnej, niezdolności do przyznania się do popełnionych zbrodni świadczy rosyjska wojna w Ukrainie i eksterminacja ludności cywilnej, która ma miejsce współcześnie. Okazało się, że podjęto dzieło mordowania w tym samym miejscu, w którym je przerwano. I to jest jego najbardziej przerażający, bo ahistoryczny wymiar. Nie znam bardziej przejmującego opisu rosyjskiego bestialstwa od obrazów zawartych w Czewengórze Płatonowa. Czy Rosjanie odzyskają kiedykolwiek język, w którym będą mogli opowiedzieć w kategoriach moralnych, ludzkich o tym, co zrobili sobie i innym?