Reakcja wybranych agrofitocenoz na zróżnicowane dawki substancji biologicznie czynnych herbicydów

Chwasty towarzyszą roślinom uprawnym od zawsze. W opinii rolników ich obecność w łanie jest wysoce niepożądana, ponieważ mogą być żywicielami chorób i szkodników oraz są konkurentami roślin uprawnych w walce o wodę, światło, składniki pokarmowe i przestrzeń życiową. Układ roślina uprawna – chwast jest dynamiczny i zmienny, a oba te komponenty agrofitocenozy oddziałują na siebie. Warunki siedliskowe panujące w łanie rośliny uprawnej oraz zabiegi agrotechniczne w nim wykonywane warunkują skład gatunkowy, liczebność i morfologię chwastów. Obecność chwastów wpływa natomiast na wzrost i rozwój rośliny uprawnej [Aldrich 1997, Marshall i in. 2003, Woźnica 2013]. W polskim rolnictwie chemiczne zwalczanie chwastów jest podstawowym zabiegiem plonochronnym. Spośród wszystkich dostępnych na rynku środków ochrony roślin sprzedaż herbicydów, a w związku z tym i ich zużycie, jest największa. W 2016 r. sprzedaż ta wynosiła ponad 39 544 t − i stale rośnie [Rocznik Statystyczny 2017]. Powszechne stosowanie herbicydów oprócz korzyści może wywoływać również negatywne efekty uboczne dla człowieka i otaczającego go środowiska naturalnego. Kraje odznaczające się intensywną chemizacją rolnictwa odnotowały powszechne zanieczyszczenie wód gruntowych i powierzchniowych środkami ochrony roślin i ich metabolitami. W trosce o ochronę środowiska przyrodniczego i płodów rolnych przed zanieczyszczeniem substancjami biologicznie czynnymi upowszechnia się zasady zintegrowanej ochrony roślin, które łączą w sobie aspekty ekologiczne i efektywność ekonomiczną [Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego… 2009]. W tym celu opracowuje się technologie uwzględniające między innymi stosowanie obniżonych dawek herbicydów, których skuteczność można zwiększyć poprzez dodawanie adiuwantów. Praktyka taka nie jest obojętna dla agrofitocenoz. Zabiegi herbicydowe stosowane w dawkach zredukowanych nie eliminują bowiem całkowicie chwastów z łanu rośliny uprawnej. Często osłabiają tylko ich kondycję, zaburzają wzrost i rozwój, nie hamując zdolności reprodukcyjnych [Carrithers i in. 2004, Blackshaw i in. 2006, Rotches-Ribalta i in. 2015b, Qi i in. 2017].