Postawy ojcowskie w środowisku wiejskim

Wstęp 9

ROZDZIAŁ 1. Problematyka ojcostwa w ujęciu teoretycznym 15
1.1. Ojciec i ojcostwo – charakterystyka pojęć 15
1.2. Wieloaspektowość ojcostwa 23
1.2.1. Ujęcie prawne ojcostwa 28
1.2.2. Ujęcie biologiczne ojcostwa 30
1.2.3. Ujęcie duchowe ojcostwa 32
1.2.4. Ujęcie pedagogiczne ojcostwa 34

ROZDZIAŁ 2. Ojcostwo i wychowanie w środowisku rodzinnym 37
2.1. Rodzina w myśli pedagogiki personalistycznej 37
2.2. Wychowanie w pedagogice personalistycznej 44
2.3. Pozycja i znaczenie ojca w rodzinie – perspektywa historyczna 48
2.4. Przygotowanie do bycia ojcem w rodzinie współczesnej 57
2.5. Stan wiedzy, przegląd wybranych badań na temat roli i znaczenia ojca w procesie wychowania dziecka 61
2.6. Typologie i wizerunki współczesnego ojcostwa przedstawiane w literaturze 69

ROZDZIAŁ 3. Zachowania ojcowskie – odniesienie do wybranych teorii psychologicznych 80
3.1. Poznawcza koncepcja postaw autorstwa Davida Krecha, Richarda S. Crutchfi elda, Egertona L. Ballacheya a kształtowanie się postaw ojcowskich 80
3.2. Społeczno-uczeniowa teoria osobowości Juliana Rottera a znaczenie doświadczeń zapamiętanych z rodziny pochodzenia 82
3.3. Teoria ekologii humanistycznej Urie Bronfenbrennera a środowiskowe czynniki warunkujące udział ojca w procesie wychowania dziecka 87
3.4. Społeczno-poznawcza teoria Alberta Bandury a uczenie się określonych zachowań ojcowskich 89

ROZDZIAŁ 4. Postawa w świetle literatury – wyjaśnienia
terminologiczne 93
4.1. Definicje i koncepcje postaw w naukach psychologicznych i społecznych 93
4.2. Komponenty postaw 100
4.2.1. Komponent poznawczy 100
4.2.2. Komponent uczuciowy 102
4.2.3. Komponent działania 104
4.3. Cechy postaw 105
4.4. Genetyczne oraz nabyte czynniki warunkujące kształtowanie się postaw 107
4.5. Kształtowanie się postaw – warunkowanie klasyczne i instrumentalne 113
4.6. Postawy a zachowanie 114
4.7. Postawy rodzicielskie – przegląd 114
4.8. Typy postaw rodzicielskich oraz ich znaczenie w świetle badań 117

ROZDZIAŁ 5. Metodologia badań własnych 125
5.1. Motywacja do podjęcia badań 125
5.2. Cel i problemy badawcze 130
5.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze 133
5.4. Charakterystyka badanego środowiska 133
5.5. Dobór próby 135
5.6. Opis próby 136

ROZDZIAŁ 6. Ojcostwo według respondentów – wspomnienia,
uczucia, emocje 138
6.1. Stosunek mężczyzn do projektu badawczego 138
6.2. Sposób postrzegania ojcostwa 139
6.3. Narodziny dziecka 141
6.4. Trudno czy łatwo być ojcem? – opinie badanych 150
6.5. Respondenci o sobie 153
6.6. Wartość ojcostwa w okresie niemowlęcym 158

ROZDZIAŁ 7. Ojciec w procesie opieki i wychowania dziecka w rodzinach wiejskich 160
7.1. Opieka nad dzieckiem 160
7.1.1. Pierwsze czynności opiekuńcze 162
7.2. Dzień powszedni z dzieckiem 165
7.2.1. Czas dla dziecka 166
7.2.2. Opieka zdrowotna 170
7.2.3. Przygotowywanie posiłków 174
7.2.4. Bezpieczna droga do szkoły 176
7.2.5. Zainteresowanie różnymi formami spędzania czasu przez dziecko po zajęciach szkolnych 178
7.2.6. Czas wolny 180
7.2.7. Zabawa z dzieckiem 186
7.2.8. Ulubione czynności opiekuńcze 189
7.2.9. Zabezpieczenie potrzeb materialnych 190
7.3. Wychowanie 195
7.3.1. Ocena własnych kompetencji wychowawczych 196
7.3.2. Wiedza ojców na temat wychowania. Sposoby poszukiwania wiedzy. Własne koncepcje wychowania 199
7.3.3. Różnica w wychowaniu przez matkę i przez ojca w świetle opinii badanych 205
7.3.4. Metody wychowawcze stosowane przez ojców 208
7.3.5. Przekaz tradycji rodzinnych 213
7.3.6. Zainteresowanie nauką szkolną 215
7.3.7. Stosunek do bibliotek, wycieczek i udziału dziecka w życiu kulturalnym 220

ROZDZIAŁ 8. Źródła warunkujące rodzaj relacji badanych ojców z dzieckiem 222
8.1. Rodzina pochodzenia jako źródło warunkujące postawy badanych 222
8.2. Najbliższe środowisko życia badanych (koleżanki, koledzy, krewni) jako czynnik warunkujący postawy ojcowskie 228

ROZDZIAŁ 9. Postawy badanych ojców 231
9.1. Postawy ojcowskie 231
9.2. Modele ojcostwa w badanych rodzinach 242
9.2.1. Model ojcostwa sprzyjającego 246
9.2.2. Model ojcostwa zdystansowanego 247

Podsumowanie 249
Zakończenie 257
Bibliografia 259
Indeks osobowy 267