Kompetencje społeczne i inteligencja emocjonalna nauczycieli wychowania fizycznego i trenerów Warsztaty dydaktyczne dla nauczycieli wychowania fizycznego, trenerów i studentów AWF

Zeszyt metodyczny został przygotowany w ramach projektu badań statutowych realizowanych w AWF Warszawa temat: wpływ warsztatów z wykorzystaniem elementów metody Video Interaction Training i treningu interpersonalnego na rozwój kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej przyszłych nauczycieli wychowania fizycznego. Głównym adresatem publikacji są studenci kierunków nauczycielskich i trenerskich w uczelniach kształcących specjalistów kultury fizycznej oraz pracujący już nauczyciele wychowania fizycznego i trenerzy sportu, dla których może ona być użytecznym narzędziem w ich samokształceniu. Mamy także nadzieję, że nasze przemyślenia spotkają się z zainteresowaniem nauczycieli akademickich, szczególnie tych, którzy zajmują się edukacją kandydatów na wychowawców dzieci i młodzieży. Zeszyt służy za środek dydaktyczny w warsztatach umiejętności społecznych realizowanych w ramach programu studiów licencjackich w AWF Warszawa na kierunkach: Wychowanie Fizyczne i Sport. Takie jego wykorzystanie wydaje się najbardziej efektywne – jest to główny cel przygotowania tego opracowania. Zagadnienie kompetencji nauczycieli ma bardzo bogatą literaturę. Zawsze stanowiło centralny obszar badawczy pedagogiki (pedeutologii), a także psychologii wychowania oraz filozofii wychowania rozwijanych w paradygmacie humanistycznym. W badaniach i na drodze spekulacji wypracowano wiele klasyfikacji nauczycielskich dyspozycji zawodowych. Ich analiza pozwala wskazać na dwie główne kategorie: kompetencje instrumentalne (przedmiotowe) i kompetencje pedagogiczno-moralne (zawodowe). Te pierwsze zależą od umiejętności, sprawności i opanowanych przez nauczyciela wiadomości – ich posiadanie zabezpiecza metodyczno-organizacyjną sferę nauczania, są dość dobrze rozwijane w trakcie studiów i wszelkiego rodzaju szkoleń. Kompetencje pedagogiczno-moralne związane z zadaniami kształtowania postaw i przekonań uczniów, ich sytemu wartości – zależą od poziomu przygotowania psychologicznego, pedagogicznego i etyczno-kulturowego nauczyciela, są zdecydowanie rzadziej uwzględniane i w mniejszym stopniu realizowane w programach kształcenia na wydziałach pedagogicznych. Przedstawione w tym opracowaniu kompetencje społeczne i inteligencja emocjonalna stanowią drugi z wymieniony typów kompetencji nauczyciela. W przekonaniu wielu autorów, sukces zawodowy nauczyciela zależy od optymalnego rozwoju u niego wszystkich wyżej wymienionych kompetencji. Sukces ten przejawia się zarówno w efektach dydaktyczno-wychowawczych osiągniętych u uczniów, jak i w rozwoju samego nauczyciela – jego warsztatu dydaktyczno-wychowawczego, osobowości i zdrowia psycho-społecznego w całej karierze zawodowej. Kompetencje społeczne i inteligencja emocjonalna stanowią dużą wartość w warsztacie zawodowym pedagoga, szczególnie w przypadku nauczyciela wychowania fizycznego i trenera sportu. Dzięki nim, specjaliści ci mogą efektywnie stosować metody dydaktyczne, organizować grupę, rozpoznawać trudności, kształtować postawy uczniów wobec przedmiotu, a także modelować te kompetencje u swoich podopiecznych – działać przykładem osobistym. Dzieje się tak dlatego, że dzięki kompetencjom społecznym i inteligencji emocjonalnej nauczyciel buduje z wychowankiem przestrzeń na dialog, zrozumienie, współpracę a to, jest niezbędnym warunkiem otwarcia się ucznia na doświadczenia edukacyjne – przyjęcie proponowanych treści. W rezultacie osiągana jest zupełnie inna, wyższa jakość kształcenia. W treści zeszytu omówiliśmy istotę i uwarunkowania rozwoju kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej. Wskazaliśmy na role tych dyspozycji w pracy nauczycieli wychowania fizycznego i trenerów sportu. Zamieściliśmy także materiał dydaktyczny pochodzący ze zrealizowanych ze studentami kierunku wychowanie fizyczne warsztatów psychologiczno-pedagogicznych poświęconych rozwojowi kompetencji społecznych i inteligencji emocjonalnej. Zeszyt nie zawiera natomiast gotowych osnów zajęć warsztatowych. Uważamy bowiem, że omawiana dziedzina wymyka się sztampie, standaryzacji – jeżeli w ogóle jakikolwiek rozwój i kształcenie mogą być ujęte w sztywną procedurę – dlatego podejmowanie prób kształtowania tych dyspozycji (zarówno u siebie jak i u innych) musi przebiegać z uwzględnieniem potrzeb i możliwości zaangażowanych podmiotów oraz warunków organizacyjnych tego procesu. Mamy nadzieję, że wszystko to zostało jasno wyjaśnione w tekście. Czytelników serdecznie prosimy o opinie na temat podjętego zagadnienia. Jesteśmy bardzo zainteresowani rozwojem naszego warsztatu zawodowego, jak również budowaniem dialogu służącego rozwojowi kompetencji społecznych nauczycieli.