Zrozumienie podstawowej problematyki rachunkowości i sprawozdawczości finansowej oraz ich związków z prawem podatkowym wywołuje wiele problemów teoretycznych i praktycznych. Publikacja w sposób interdyscyplinarny przedstawia zagadnienia zarówno prawa bilansowego, jak i podatkowego, a także innych gałęzi prawa istotnych dla ustalenia i prawidłowego wypełniania obowiązków w zakresie obowiązków podatkowych. Niewątpliwą zaletą opracowania jest wskazanie przez autorkę licznych przykładów.
Autorka omawia m.in.:
• zakres podmiotowy rachunkowości,
• pojęcia, zasady i funkcje rachunkowości,
• obowiązki w zakresie sprawozdawczości finansowej,
• związki rachunkowości finansowej z prawem podatkowym oraz rachunkowością podatkową.
Książka przeznaczona jest przede wszystkim dla adwokatów i radców prawnych, księgowych, doradców podatkowych oraz menedżerów. Zainteresuje pracowników administracji publicznej, a także studentów studiów podyplomowych i wykładów specjalizacyjnych z tego zakresu.
Wykaz skrótów | str. 15
Wstęp | str. 19
Rozdział I
Podstawowe pojęcia i zagadnienia ogólne | str. 23
1... Wprowadzenie | str. 23
2... Rachunkowość – zakres i pojęcie | str. 26
2.1.. Zakres rachunkowości | str. 26
2.2.. Księgowość, kalkulacja i sprawozdawczość finansowa | str. 28
2.3.. Definicje rachunkowości i jej szczególne cechy oraz osoba odpowiedzialna | str. 30
2.3.1.. Definicje | str. 30
2.3.2.. Szczególne cechy rachunkowości | str. 33
2.3.3.. Osoba odpowiedzialna | str. 35
3... Sprawozdawczość finansowa oraz sprawozdania finansowe i skonsolidowane sprawozdania finansowe | str. 37
3.1.. Sprawozdawczość finansowa | str. 37
3.2.. Sprawozdanie finansowe i skonsolidowane sprawozdanie finansowe | str. 40
3.3.. Podstawowe obowiązki w zakresie sprawozdawczości finansowej | str. 44
4... Ewidencja rachunkowa, księgi rachunkowe i księgi podatkowe | str. 47
4.1.. Geneza i istota | str. 47
4.2.. Księgi rachunkowe – zakres | str. 49
4.3.. Prowadzenie ksiąg rachunkowych | str. 54
4.4.. Polityka rachunkowości | str. 58
4.5.. Księgi rachunkowe a księgi podatkowe | str. 60
5... Źródła regulacji rachunkowości | str. 65
5.1.. Prawo bilansowe | str. 65
5.2.. Krajowe przepisy prawa bilansowego | str. 66
5.3.. Harmonizacja prawa bilansowego w Unii Europejskiej i międzynarodowe standardy rachunkowości | str. 69
5.4.. Standardy rachunkowości i ich znaczenie w polskim systemie rachunkowości | str. 75
Rozdział II
Zakres podmiotowy rachunkowości | str. 81
1... Wprowadzenie | str. 81
2... Podmioty stosujące przepisy ustawy o rachunkowości | str. 82
2.1.. Kategorie podmiotów oraz pojęcia siedziby lub miejsca sprawowania zarządu | str. 82
2.2.. Spółki handlowe | str. 87
2.3.. Spółki cywilne | str. 91
2.4.. Przedsiębiorstwa w spadku | str. 92
2.5.. Inne osoby prawne niż spółki kapitałowe | str. 93
2.6.. Jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów Prawa bankowego, przepisów o obrocie papierami wartościowymi, o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej, o spółdzielczych kasach oszczędnościowo‑kredytowych lub o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych | str. 96
2.7.. Jednostki samorządu terytorialnego i ich związki, jednostki budżetowe oraz samorządowe zakłady budżetowe | str. 99
2.8.. Jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej inne niż spółki handlowe lub cywilne oraz inne niż przedsiębiorstwa w spadku | str. 102
2.9.. Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych | str. 104
2.10. Inne jednostki, jeżeli otrzymują na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje budżetowe lub z funduszy celowych | str. 105
2.11. Alternatywne spółki inwestycyjne, w tym uprawnione do posługiwania się nazwą „EuVECA” albo „EuSEF” | str. 106
3... Podmioty zwolnione z obowiązku prowadzenia rachunkowości zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości | str. 111
3.1.. Zakres podmiotowy zwolnienia | str. 111
3.2.. Kościelne osoby prawne | str. 111
3.3.. Organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego | str. 113
3.3.1.. Warunki | str. 113
3.3.2.. Organizacje pozarządowe | str. 114
3.3.2.1. Definicja | str. 114
3.3.2.2. Niezaliczanie do sektora finansów publicznych | str. 115
3.3.2.3. Niedziałanie w celu osiągnięcia zysku | str. 116
3.3.2.4. Formy prawne | str. 117
3.3.3.. Działalność pożytku publicznego | str. 119
3.3.4.. Prowadzenie uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów | str. 123
3.4.. Koła gospodyń wiejskich | str. 124
4... Jednostki mikro i jednostki małe | str. 127
4.1.. Uwagi ogólne | str. 127
4.2.. Pojęcie jednostki mikro | str. 128
4.3.. Pojęcie jednostki małej | str. 131
4.4.. Wyłączenia z kategorii jednostek mikro i jednostek małych | str. 134
4.5.. Uproszczenia | str. 135
5... Grupy kapitałowe | str. 139
5.1.. Istota | str. 139
5.2.. Konstrukcja prawna grupy kapitałowej | str. 140
5.3.. Skonsolidowane sprawozdania finansowe grup kapitałowych | str. 141
Rozdział III
Funkcje rachunkowości i jej zasady oraz najważniejsze definicje | str. 144
1... Wprowadzenie | str. 144
2... Funkcje rachunkowości | str. 145
3... Zasady rachunkowości | str. 148
3.1.. Zasada podmiotowości | str. 148
3.2.. Zasada periodyzacji i wynikające z niej zasady szczegółowe | str. 149
3.2.1.. Zasada periodyzacji | str. 149
3.2.1.1. Rok obrotowy i rok podatkowy | str. 149
3.2.1.2. Okres sprawozdawczy | str. 153
3.2.1.3. Periodyzacja w sprawozdaniu finansowym a zeznanie podatkowe | str. 153
3.2.2.. Zasada ciągłości | str. 155
3.2.3.. Zasada memoriałowa | str. 157
3.3.. Zasada prawdziwego i rzetelnego obrazu oraz wynikające z niej zasady szczegółowe | str. 160
3.3.1.. Zasada prawdziwego i rzetelnego obrazu | str. 160
3.3.2.. Zasada dokumentacji | str. 161
3.3.3.. Zasady kompletności i jasności | str. 162
3.3.4.. Zasada ostrożności | str. 163
3.3.5.. Zasada przewagi treści nad formą | str. 165
3.3.6.. Zasada istotności | str. 166
3.3.7.. Zasady porównywalności i bezstronności | str. 168
3.4.. Zasada podwójnego zapisu i metoda bilansowa | str. 169
3.5.. Zasady rachunkowości a zasady podatkowe | str. 170
4... Najważniejsze definicje | str. 172
4.1.. Pojęcia organizacyjne | str. 172
4.2.. Pojęcia przychodów i kosztów | str. 174
4.2.1.. Definicje i kategorie | str. 174
4.2.2.. Ujęcie w prawie podatkowym i różnice trwałe oraz przejściowe | str. 176
4.2.3.. Aktywa i rezerwy z tytułu odroczonego podatku dochodowego | str. 177
4.3.. Pojęcia aktywów i pasywów | str. 178
4.3.1.. Aktywa trwałe i aktywa obrotowe | str. 178
4.3.2.. Kategorie aktywów trwałych | str. 180
4.3.2.1. Wartości niematerialne i prawne oraz rzeczowe aktywa trwałe | str. 180
4.3.2.2. Amortyzacja oraz umorzenie | str. 182
4.3.2.3. Leasing | str. 185
4.3.2.4. Długoterminowe należności, inwestycje oraz rozliczenia międzyokresowe | str. 190
4.3.3.. Kategorie aktywów obrotowych | str. 194
4.3.3.1. Rzeczowe aktywa obrotowe (zapasy) | str. 194
4.3.3.2. Krótkoterminowe należności, inwestycje oraz rozliczenia międzyokresowe | str. 196
4.3.4.. Pasywa | str. 197
4.3.4.1. Istota | str. 197
4.3.4.2. Kapitał (fundusz) własny | str. 198
4.3.4.3. Kapitał obcy | str. 198
4.4.. Pojęcia jednostek powiązanych i zaangażowania w kapitale | str. 203
Rozdział IV
Sprawozdawczość finansowa – zakres przedmiotowy i związane z nią obowiązki | str. 207
1... Wprowadzenie | str. 207
2... Ustalanie wyniku finansowego i jego prezentacja w sprawozdaniu finansowym | str. 209
2.1.. Pojęcie wyniku finansowego oraz rachunek zysków i strat | str. 209
2.2.. Ustalanie wyniku finansowego oraz rachunek zysków i strat jednostek innych niż działające na podstawie przepisów Prawa bankowego lub prowadzące działalność ubezpieczeniową czy reasekuracyjną | str. 211
2.3.. Ustalanie wyniku finansowego oraz rachunek zysków i strat jednostek działających na podstawie przepisów Prawa bankowego | str. 217
2.4.. Ustalanie wyniku finansowego oraz rachunek zysków i strat jednostek prowadzących działalność ubezpieczeniową lub reasekuracyjną | str. 220
2.5.. Ustalanie wyniku finansowego oraz rachunek zysków i strat jednostek mikro oraz jednostek małych | str. 225
2.6.. Ustalanie wyniku finansowego oraz rachunek zysków i strat organizacji pozarządowych, zrównanych z nimi kościelnych osób prawnych i jednostek organizacyjnych oraz stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego | str. 232
2.7.. Wynik finansowy a wynik podatkowy | str. 239
2.7.1.. Pojęcia prawnopodatkowe i z zakresu rachunkowości | str. 239
2.7.2.. Elementy wspólne pojęć | str. 240
2.7.3.. Ustalanie wyników | str. 242
3... Prezentacja sytuacji majątkowej i finansowej jednostki w sprawozdaniu finansowym | str. 243
3.1.. Bilans | str. 243
3.2.. Bilans jednostek innych niż działające na podstawie przepisów Prawa bankowego lub prowadzące działalność ubezpieczeniową lub reasekuracyjną | str. 245
3.3.. Bilans jednostek działających na podstawie przepisów Prawa bankowego | str. 250
3.4.. Bilans jednostek prowadzących działalność ubezpieczeniową lub reasekuracyjną | str. 252
3.5.. Bilans jednostek mikro i jednostek małych | str. 257
3.6.. Bilans organizacji pozarządowych, zrównanych z nimi kościelnych osób prawnych i jednostek organizacyjnych oraz stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego | str. 259
4... Informacja dodatkowa | str. 260
4.1.. Zakres | str. 260
4.2.. Informacja dodatkowa jednostek innych niż działające na podstawie przepisów Prawa bankowego lub prowadzące działalność ubezpieczeniową czy reasekuracyjną | str. 261
4.3.. Informacja dodatkowa jednostek działających na podstawie przepisów Prawa bankowego | str. 270
4.4.. Informacja dodatkowa jednostek prowadzących działalność ubezpieczeniową lub reasekuracyjną | str. 285
4.5.. Informacja dodatkowa jednostek mikro i jednostek małych | str. 294
4.6.. Informacja dodatkowa organizacji pozarządowych, zrównanych z nimi kościelnych osób prawnych i jednostek organizacyjnych oraz stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego | str. 299
5... Rachunek przepływów pieniężnych | str. 301
6... Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) własnym | str. 313
7... Sprawozdanie z działalności | str. 320
8... Sprawozdanie z płatności na rzecz administracji publicznej | str. 323
9... Skonsolidowane sprawozdania finansowe | str. 324
9.1.. Istota i cel | str. 324
9.2.. Zakres | str. 325
9.3.. Konsolidacja | str. 326
9.4.. Zwolnienia z obowiązku sporządzania skonsolidowanych sprawozdań finansowych | str. 327
Sporządzanie, podpisywanie, badanie, zatwierdzanie i upublicznianie sprawozdań finansowych oraz skonsolidowanych sprawozdań finansowych | str. 329
10.1. Sporządzanie | str. 329
10.2. Podpisywanie | str. 330
10.3. Badanie | str. 332
10.3.1. Badanie ustawowe i dobrowolne | str. 332
10.3.2. Firma audytorska | str. 335
10.3.3. Sprawozdanie z badania i odpowiedzialność karna | str. 336
10.4. Zatwierdzanie sprawozdania i rozliczanie wyniku finansowego | str. 337
10.5. Składanie we właściwym rejestrze sądowym i inne obowiązki w zakresie upubliczniania sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych | str. 340
10.6. Zmiany w sprawozdaniach finansowych | str. 343
10.7. Zwolnienie niektórych jednostek z pewnych obowiązków w zakresie sprawozdawczości finansowej i odpowiedzialność karna | str. 346
10.8. Przekazywanie sprawozdań finansowych do administracji skarbowej | str. 348
Rozdział V
Rachunkowość finansowa a prawo podatkowe i rachunkowość podatkowa | str. 350
1... Wprowadzenie | str. 350
2... Modele zależności pomiędzy rachunkowością finansową a prawem podatkowym | str. 352
2.1.. Ogólna charakterystyka | str. 352
2.2.. Związki między wynikiem finansowym a wynikiem podatkowym | str. 354
2.3.. Cele oraz zasady rachunkowości finansowej i podatkowej | str. 356
2.4.. Problematyka zbliżenia wyniku podatkowego i finansowego na forum unijnym | str. 358
3... Związki prawa podatkowego z rachunkowością finansową | str. 363
3.1.. Zakres rachunkowości finansowej a potrzeby prawa podatkowego | str. 363
3.2.. Wykorzystywanie ksiąg rachunkowych na potrzeby podatkowe w polskim systemie prawnym | str. 364
3.3.. Podatnicy podatków dochodowych a jednostki prowadzące księgi rachunkowe | str. 369
3.3.1.. Podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych | str. 369
3.3.2.. Podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych | str. 375
3.3.3.. Księgi rachunkowe jako księgi podatkowe | str. 376
4... Autonomiczne ewidencje podatkowe | str. 379
4.1.. Wyodrębnione i niewyodrębnione ewidencje podatkowe | str. 379
4.2.. Podatnicy zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych na rzecz autonomicznych ewidencji podatkowych | str. 381
4.3.. Autonomiczne ewidencje podatkowe – istota i podstawowe zasady | str. 383
5... Podatkowa księga przychodów i rozchodów | str. 384
5.1.. Zakres podmiotowy | str. 384
5.2.. Prowadzenie księgi i jej wzór | str. 387
6... Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów organizacji pozarządowych oraz stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego | str. 397
6.1.. Zakres podmiotowy | str. 397
6.2.. Decyzja i informacja o prowadzeniu uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów | str. 398
6.3.. Prowadzenie ewidencji i jej wzór | str. 399
7... Uproszczona ewidencja przychodów i kosztów kół gospodyń wiejskich | str. 404
7.1.. Zakres podmiotowy | str. 404
7.2.. Decyzja i informacja o prowadzeniu uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów | str. 405
7.3.. Prowadzenie ewidencji i jej wzór | str. 405
Bibliografia | str. 411
Wykaz aktów prawnych zagranicznych | str. 423
Wykaz aktów prawnych krajowych | str. 425
Wykaz wzorów | str. 431
