Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz

Wykaz skrótów | str. 41
Przedmowa | str. 51
Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.) | str. 53
Rozdział 1. Przepisy ogólne | str. 55
Art. 1. [Pojęcie i rodzaje ubezpieczeń społecznych] | str. 57

Zarys historii ubezpieczeń społecznych w Polsce | str. 57

1.1. Okres międzywojenny | str. 57
1.2. Polska Rzeczpospolita Ludowa | str. 58
1.3. III Rzeczpospolita Polska | str. 59
1.4. Uwaga końcowa | str. 62

Pojęcie ubezpieczeń społecznych | str. 62

2.1. Pojęcie ubezpieczenia | str. 62
2.2. Ubezpieczenia społeczne a ubezpieczenie społeczne | str. 63

System ubezpieczeń społecznych | str. 65
Rodzaje ubezpieczeń społecznych | str. 66

4.1. Uwagi wstępne | str. 66
4.2. Ubezpieczenie emerytalne (system emerytalny) | str. 67
4.3. Ubezpieczenia rentowe | str. 68
4.4. Ubezpieczenie chorobowe | str. 69
4.5. Ubezpieczenie wypadkowe | str. 69
4.6. Uwaga końcowa | str. 70
Art. 2. [Przedmiot regulacji] | str. 70

Przedmiot ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 71

1.1. Przedmiot ubezpieczeń społecznych a przedmiot ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 71
1.2. Podleganie ubezpieczeniom społecznym | str. 73
1.3. Ustalanie składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru | str. 73
1.4. Tryb i terminy zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych, prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek, rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne | str. 74
1.5. Konta ubezpieczonych oraz konta płatników składek | str. 75
1.6. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i Fundusz Rezerwy Demograficznej | str. 75
1.7. Organizacja oraz zasady działania i finansowania ZUS | str. 75
1.8. Kontrola wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych | str. 75
1.9. Niekompletność art. 2 ust. 1 u.s.u.s. w zakresie określenia przedmiotu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 75

Przedmiot ubezpieczeń społecznych określony w przepisach odrębnych (art. 2 ust. 2 u.s.u.s.) | str. 76
Przedmiot ubezpieczeń społecznych określony w przepisach aktów prawnych spoza sfery ubezpieczeń społecznych | str. 79
Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych | str. 80

Art. 2a. [Zasada równego traktowania ubezpieczonych] | str. 80

Uwagi ogólne | str. 81
Zasada równego traktowania w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego | str. 82
Zasada równego traktowania ubezpieczonych w Konstytucji RP | str. 83
Zasada równego traktowania w dziedzinie zabezpieczenia społecznego wynikająca z ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów UE w zakresie równego traktowania | str. 87
Zasada równego traktowania ubezpieczonych na gruncie art. 2a u.s.u.s. | str. 87

5.1. Kryteria dyskryminacji | str. 87
5.2. Przedmiotowy zakres zakazu dyskryminacji | str. 89

Środki ochrony przysługujące w razie naruszenia zasady równego traktowania | str. 90

Art. 3. [Wykonawcy ubezpieczeń społecznych] | str. 91

Wykonawcy ubezpieczeń społecznych – uwagi ogólne | str. 91
Zadania ZUS | str. 92

2.1. Zadania ZUS w sferze ubezpieczeń społecznych | str. 92
2.2. Zadania ZUS w obszarze zabezpieczenia społecznego | str. 93

Zadania płatników | str. 94
Zadania OFE | str. 95

Art. 4. [Definicje] | str. 96

Ubezpieczony | str. 103

1.1. Materialnoprawne pojęcie ubezpieczonego | str. 103
1.2. Ubezpieczony – członek OFE | str. 107
1.3. Procesowe ujęcie ubezpieczonego | str. 109

Płatnik | str. 109
Składki na ubezpieczenia społeczne | str. 117
Zasiłki | str. 117
Dokumenty ubezpieczeniowe | str. 118
Konto ubezpieczonego i płatnika | str. 118
Przychód | str. 118

7.1. Przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych | str. 118
7.2. Przychody z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych | str. 119

Otwarty fundusz emerytalny | str. 120
Okresowa emerytura kapitałowa | str. 120
Numer NIP | str. 120
Rachunek bankowy | str. 121
Numer rachunku składkowego | str. 121
Osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem | str. 122
System płatności | str. 122
Małżonek Prezydenta RP | str. 122

Art. 5. [Podmioty niepodlegające ubezpieczeniom powszechnym] | str. 122

Uwagi ogólne | str. 122
Relacja powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych do systemu ubezpieczeń społecznych rolników | str. 123
Obywatele państw obcych | str. 127

Rozdział 2. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym | str. 133
Art. 6. [Obowiązkowe tytuły ubezpieczeń emerytalnego i rentowych] | str. 137

Zasada terytorialności | str. 141
Stosunek pracy jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 141
Praca nakładcza jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 145

3.1. Uwagi ogólne | str. 145
3.2. Charakterystyka pracy nakładczej jako obowiązkowego tytułu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 148

Członkostwo w spółdzielni rolniczej jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 151

4.1. Uwagi ogólne | str. 151
4.2. Członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, innych spółdzielni zajmujących się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych | str. 154
4.3. Członkowie spółdzielni rolników i grup producenckich | str. 159

Wykonywanie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 160
Prowadzenie pozarolniczej działalności jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 166
Współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej jako tytuł obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 172
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych posłów i senatorów | str. 175
Pobieranie stypendium sportowego jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 176
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych słuchaczy KSAP | str. 177
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych doktorantów | str. 178
Praca w okresie tymczasowego aresztowania i odbywania kary pozbawienia wolności jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 179
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych bezrobotnych pobierających zasiłek dla bezrobotnych | str. 180
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych | str. 182
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób pobierających stypendium w okresie odbywania studiów podyplomowych | str. 183
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych duchownych | str. 184
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych żołnierzy niezawodowych odbywających czynną służbę wojskową | str. 185
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób odbywających służbę zastępczą | str. 187
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób przebywających na urlopie wychowawczym i pobierających zasiłek macierzyński | str. 187
Pobieranie świadczeń związanych z restrukturyzacją niektórych gałęzi gospodarki jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 189
Pobieranie świadczeń socjalnych po ustaniu zatrudnienia jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 190
Członkostwo w radzie nadzorczej jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 191
Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych małżonka Prezydenta RP | str. 192
Rezygnacja z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki nad członkiem rodziny jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 194

24.1. Uwagi ogólne | str. 194
24.2. Szczególny charakter tytułu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych określonego w art. 6 ust. 2 u.s.u.s. | str. 198
24.3. Opiekunowie rodzinni uprawnieni do pomocy w formie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w ustawie o pomocy społecznej | str. 200
24.4. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym opiekunów rodzinnych w ustawie o pomocy społecznej | str. 200
24.5. Okres objęcia opiekunów rodzinnych ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w ustawie o pomocy społecznej | str. 203

Pobieranie świadczenia opiekuńczego jako tytuł obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 205

25.1. Uwagi ogólne | str. 205
25.2. Świadczenie pielęgnacyjne | str. 208
25.3. Specjalny zasiłek opiekuńczy | str. 210
25.4. Zasiłek dla opiekuna | str. 211
25.5. Zakres podmiotowy podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 6 ust. 2a–2c u.s.u.s. | str. 211
25.6. Okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie art. 6 ust. 2a–2c u.s.u.s. | str. 214

Umowa uaktywniająca jako tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 215
Wyłączenie z obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uczniów i studentów będących zleceniobiorcami, którzy nie ukończyli 26. roku życia | str. 218
Wyłączenie z obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uczniów i studentów do ukończenia 26. roku życia pobierających stypendium | str. 220
Wyłączenie z obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych lekarzy rezydentów w zakresie dodatku do wynagrodzenia | str. 221

Art. 6a. [Ubezpieczenie osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem] | str. 221
Art. 6b. [Podmioty podlegające obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu] | str. 225
Art. 6c. [Obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób niepodejmujących zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielenia wsparcia osobie pobierającej świadczenie wspierające] | str. 226
Art. 7. [Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe] | str. 230

Dobrowolne ubezpieczenia społeczne – uwagi ogólne | str. 230
Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe przed 1.01.2013 r. | str. 232
Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe po 31.12.2012 r. | str. 233
Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe a ogólne założenia prawa ubezpieczeń społecznych | str. 235

Art. 8. [Definicje tytułów ubezpieczeń] | str. 237

Pojęcie pracownika w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 240
Pojęcie osoby wykonującej pracę nakładczą | str. 244
Pojęcie członka spółdzielni i osoby wykonującej pracę w spółdzielni lub w gospodarstwie rolnym spółdzielni | str. 244
Pojęcie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność | str. 244
Pojęcie twórcy i artysty | str. 244
Pojęcie osoby współpracującej z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 p.p. | str. 244
Pojęcie stypendysty sportowego | str. 245
Pojęcie osoby duchownej | str. 245
Rozszerzenie zakresu zastosowania ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na obywateli polskich zatrudnionych za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, stałych przedstawicielstwach przy ONZ i innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach | str. 245
Pojęcie osoby w stosunku służby | str. 247

Art. 9. [Zbieg tytułów ubezpieczeń emerytalnego i rentowych] | str. 247

Funkcje i metody regulacji zbiegu tytułów | str. 250
Zakres regulacji zbiegu tytułów ubezpieczeń | str. 257
Rozszerzenie obowiązku ubezpieczenia ze względu na niską podstawę wymiaru składek („próg zwalniający”) | str. 259
Ubezpieczeni wymienieni w art. 9 ust. 1 u.s.u.s. – kumulacja tytułów | str. 262
Ubezpieczeni wymienieni w art. 9 ust. 1 u.s.u.s. – wyłączenie pozostałych tytułów ubezpieczeń | str. 264
Próg zwalniający i rozszerzenie obowiązku ubezpieczeń na inne tytuły niż wymienione w art. 9 ust. 1 u.s.u.s. (art. 9 ust. 1a i 1b u.s.u.s.) | str. 265
Stosowanie art. 9 ust. 1a i 1b u.s.u.s. – ustalenie przekroczenia kwoty minimalnego wynagrodzenia | str. 267
Zmienność w czasie podstawy wymiaru składek z poszczególnych tytułów, „o których mowa w ust. 1a” (należne wynagrodzenie, niewypłacone wynagrodzenie, wynagrodzenie wypłacone z opóźnieniem) | str. 269
Pierwszeństwo w czasie tytułów, o których mowa w art. 9 ust. 2 u.s.u.s. | str. 272
Zmiana tytułu ubezpieczenia, o którym mowa w art. 9 ust. 2 u.s.u.s., i ubezpieczenie dobrowolne | str. 274
Zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek jest niższa od minimalnego wynagrodzenia (art. 9 ust. 2c u.s.u.s.) | str. 276
Osoba wykonująca pozarolniczą działalność spełniająca warunki objęcia jej ubezpieczeniami z innych tytułów | str. 278
Zleceniobiorca lub wykonawca pracy nakładczej prowadzący pozarolniczą działalność (art. 9 ust. 2a i 2b u.s.u.s.) | str. 280
Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności (art. 9 ust. 3 u.s.u.s.) | str. 281
Osoba pobierająca zasiłek macierzyński lub w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 9 ust. 1c–1e i 6b u.s.u.s.) | str. 283
Emeryt lub rencista (art. 9 ust. 4–5 u.s.u.s.) | str. 285
Osoby ubezpieczane, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (art. 9 ust. 6 i 6a u.s.u.s.) | str. 288
Osoba w stosunku służby (art. 9 ust. 8 u.s.u.s.) | str. 289

Art. 10. [Gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia przy ubezpieczeniu dobrowolnym] | str. 290

Przedmiot i zakres zastosowania art. 10 u.s.u.s. | str. 290
Wyłączenie skorzystania z gwarancji minimalnego świadczenia (emerytury) | str. 291

Art. 11. [Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe] | str. 293

Funkcje i rodzaje ubezpieczenia chorobowego | str. 293
Problem związku objęcia ubezpieczeniem chorobowym z podleganiem ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym | str. 297
Obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe | str. 298
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe | str. 302

Art. 12. [Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe] | str. 307

Przesłanki ubezpieczenia wypadkowego | str. 307
Funkcje ubezpieczenia wypadkowego | str. 309

Art. 13. [Okresy podlegania ubezpieczeniom] | str. 311

Zasada automatyzmu ubezpieczeniowego | str. 313
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez pracowników | str. 314
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorców | str. 316
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członków spółdzielni | str. 317
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność | str. 318
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby współpracujące | str. 323
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby świadczące pracę lub usługi w zamian za akcje obejmowane w prostej spółce akcyjnej | str. 324
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez posłów i senatorów | str. 324
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez stypendystów sportowych | str. 324
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania | str. 325
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego, stypendium, prawa do świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego, wynagrodzenia przysługującego w okresie świadczenia górniczego lub w okresie stypendium na przekwalifikowanie oraz świadczenia socjalnego | str. 325
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez duchownych | str. 325
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez żołnierzy pełniących czynną niezawodową służbę wojskową oraz osób odbywających służbę zastępczą | str. 326
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby przebywające na urlopie wychowawczym lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego | str. 326
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, zleceniobiorców, osoby współpracujące, duchownych i inne osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem | str. 327
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby rezygnujące z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki nad członkiem rodziny pobierającym świadczenie wspierające | str. 327
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez słuchaczy KSAP | str. 328
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez doktorantów | str. 328 
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członków rad nadzorczych | str. 328
Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez małżonka Prezydenta RP | str. 329

Art. 14. [Okres objęty ubezpieczeniem dobrowolnym] | str. 329

Okres dobrowolnych ubezpieczeń społecznych – uwagi ogólne | str. 329
Fikcja prawna uznania okresów pobierania świadczeń za okresy opłacania składek | str. 330
Zgłoszenie do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych | str. 332
Kontrola zgłoszenia do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych | str. 335
Ustanie dobrowolnych ubezpieczeń społecznych przed 1.01.2022 r. | str. 338
Ustanie dobrowolnych ubezpieczeń społecznych po 31.12.2021 r. | str. 339

Rozdział 3. Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne | str. 343
Art. 15. [Wysokość składek] | str. 349

Wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe | str. 349
Składka na FEP | str. 350
Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe | str. 350
Zróżnicowanie stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe | str. 351

Art. 16. [Sposoby finansowania składek] | str. 351

Finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne | str. 354
Prawny i ekonomiczny aspekt finansowania składek na ubezpieczenia społeczne | str. 362
Skutki w sferze finansowania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe od wynagrodzenia z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz od części nieujawnionego wynagrodzenia (art. 16 ust. 1e u.s.u.s.) | str. 364
Refundacja i (do)finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne | str. 367

Art. 17. [Obliczanie, rozliczanie i przekazywanie składek] | str. 369

Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne | str. 370
Wykonanie obowiązku opłacania składek przez płatnika względem ubezpieczonego | str. 374

Art. 18. [Podstawa wymiaru składek] | str. 376

Podstawa wymiaru składek – uwagi ogólne | str. 379
Przychód jako podstawa wymiaru składek | str. 381

2.1. Zakres podmiotowy | str. 381
2.2. Zakres przedmiotowy | str. 381
2.3. Wyłączenia przedmiotowe | str. 384
2.4. Zmiany pierwotnie zgłoszonej podstawy wymiaru składek | str. 387
2.5. Kwoty wybranych świadczeń jako podstawa wymiaru składek | str. 388

Kwota zadeklarowana jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – uwagi ogólne | str. 392

3.1. Deklaracja podstawy wymiaru składki jako oświadczenie woli | str. 393
3.2. Deklaracja najniższej podstawy wymiaru składek | str. 393
3.3. Deklaracja podstawy wymiaru składek wyższej niż najniższa | str. 395
3.4. Proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek | str. 399 
3.5. Wniosek duchownego o zwiększenie podstawy wymiaru | str. 402

Kwota wskazana w ustawie jako podstawa wymiaru składek | str. 403

Art. 18a. [Podstawa wymiaru składek w przypadku rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej] | str. 405

Istota instytucji z art. 18a u.s.u.s. | str. 406
Ograniczenia w stosowaniu uprawnienia z art. 18a
ust. 1 u.s.u.s. | str. 408

Art. 18aa. [Rezygnacja z tzw. ulgi na start] | str. 409

Istota instytucji z art. 18 ust. 1 p.p. | str. 410
Przesłanki skorzystania z tzw. ulgi na start | str. 411
Okres korzystania z tzw. ulgi na start | str. 412

Art. 18b. [Podstawa wymiaru składek niektórych osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem] | str. 413
Art. 18c. [Mały ZUS plus] | str. 413

Istota instytucji z art. 18c u.s.u.s. | str. 416
Przesłanki skorzystania z tzw. małego ZUS plus | str. 417
Podstawa wymiaru składek korzystających z tzw. małego ZUS plus | str. 419
Obowiązki informacyjne zainteresowanego | str. 420

Art. 19. [Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek] | str. 420

Zasady ustalania kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe | str. 422
Konsekwencje osiągnięcia maksymalnej rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe | str. 424
Obowiązki płatnika oraz ubezpieczonego związane z osiągnięciem maksymalnej rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe | str. 425
Nadpłata składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ponad maksymalną roczną podstawę wymiaru składek | str. 428

Art. 20. [Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i wypadkowe] | str. 429

Podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe | str. 429
Podstawa wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe | str. 432
Weryfikacja przez ZUS deklarowanej podstawy wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe | str. 433

Art. 21. [Delegacja ustawowa – szczegółowe zasady ustalania podstawy wymiaru składek] | str. 436
Art. 22. [Stopy procentowe składek] | str. 436

Pojęcie składki na ubezpieczenia społeczne | str. 438
Stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne i FEP | str. 439
Podział składki na ubezpieczenie emerytalne | str. 440
Składka do OFE | str. 442
Składka do FRD | str. 443

Art. 22a. (uchylony) | str. 443
Art. 23. [Odsetki od nieopłaconych składek] | str. 443

Charakter prawny i funkcje odsetek za zwłokę | str. 444
Nienaliczanie odsetek za zwłokę | str. 445
Okres naliczania odsetek za zwłokę, ich stawka i sposób płatności | str. 448

Art. 24. [Opłata dodatkowa, należności z tytułu składek, przedawnienie] | str. 449

Opłata dodatkowa | str. 453

1.1. Charakter prawny opłaty dodatkowej | str. 453
1.2. Przesłanki wymierzenia opłaty dodatkowej | str. 453
1.3. Zbieg odpowiedzialności karnej lub wykroczeniowej z odpowiedzialnością na gruncie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 456

Należności z tytułu składek i ich dochodzenie | str. 457
Przedawnienie należności z tytułu składek | str. 458

3.1. Ratio legis przedawnienia | str. 458
3.2. Termin przedawnienia i skutek jego upływu | str. 459
3.3. Przedawnienie należności z tytułu składek zabezpieczonych hipoteką lub zastawem | str. 460
3.4. Przerwanie i zawieszenie biegu przedawnienia | str. 462

Nienależnie opłacone składki | str. 464

4.1. Uwagi ogólne | str. 464
4.2. Postępowanie w razie stwierdzenia nienależnego opłacenia składek | str. 464
4.3. Przedawnienie nienależnie opłaconych składek | str. 465
4.4. Nienależnie opłacona składka odprowadzona do OFE | str. 467
4.5. Błąd instytucji obsługującej wpłaty składek | str. 467
Art. 25. (uchylony) | str. 467
Art. 26. [Zabezpieczenie należności z tytułu składek] | str. 468

Zabezpieczenie należności z tytułu składek | str. 470

1.1. Uwagi ogólne | str. 470
1.2. Zabezpieczenia przewidziane w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 471
1.3. Zabezpieczenia przewidziane w Ordynacji podatkowej | str. 471
1.4. Zabezpieczenia przewidziane w ustawie o postępowaniu egzekucyjnym w administracji | str. 472
1.5. Zabezpieczenie w ramach skargi pauliańskiej | str. 472

Hipoteka – uwagi ogólne | str. 473
Rodzaje hipotek | str. 474
Hipoteka przymusowa a brak księgi wieczystej | str. 475
Podstawy prawne hipoteki przymusowej | str. 477

5.1. Uwagi ogólne | str. 477
5.2. Wpis hipoteki przymusowej w oparciu o tytuł wykonawczy | str. 477
5.3. Wpis hipoteki przymusowej w oparciu o doręczoną decyzję | str. 478 
5.4. Wpis hipoteki przymusowej na nieruchomość stanowiącą współwłasność | str. 479
5.5. Okoliczności niemające znaczenia dla wpisu hipoteki przymusowej | str. 481

Zakres podmiotowy hipoteki przymusowej i należności nią zabezpieczone | str. 481

6.1. Uwagi ogólne | str. 481
6.2. Wierzyciel hipoteki przymusowej | str. 482
6.3. Dłużnik hipoteki przymusowej | str. 483
6.4. Należności zabezpieczone hipoteką przymusową | str. 485

Przedmiot hipoteki przymusowej | str. 486

7.1. Uwagi ogólne | str. 486
7.2. Nieruchomość jako przedmiot hipoteki przymusowej | str. 487
7.3. Część ułamkowa nieruchomości jako przedmiot hipoteki przymusowej | str. 487
7.4. Nieruchomość stanowiąca przedmiot współwłasności łącznej jako przedmiot hipoteki przymusowej | str. 487
7.5. Wieczyste użytkowanie jako przedmiot hipoteki przymusowej | str. 488
7.6. Spółdzielcze własnościowe prawo jako przedmiot hipoteki przymusowej | str. 488
7.7. Wierzytelność jako przedmiot hipoteki przymusowej | str. 489
7.8. Statek morski i statek morski w budowie jako przedmiot hipoteki przymusowej | str. 489

Powstanie hipoteki przymusowej | str. 490
Ustanie i wykreślenie hipoteki przymusowej | str. 490
Hipoteka przymusowa a postępowanie egzekucyjne | str. 492
Hipoteka przymusowa a postępowanie upadłościowe | str. 494
Wyjawienie przedmiotu hipoteki | str. 495

Art. 27. [Zastaw ustawowy] | str. 496

Zastaw jako zabezpieczenie rzeczowe | str. 496
Rodzaje zastawu | str. 498
Charakter prawa zastawu przysługującego ZUS | str. 499
Przedmiot zabezpieczenia zastawem – uwagi ogólne | str. 500
Zastaw skarbowy na rzeczach ruchomych | str. 503

5.1. Uwagi ogólne | str. 503
5.2. Zasada indywidualizacji | str. 504
5.3. Zasada minimalnej wartości rzeczy | str. 505

Zastaw skarbowy na zbywalnych prawach majątkowych | str. 506

6.1. Uwagi ogólne | str. 506
6.2. Zastaw na wierzytelnościach zbywanych w drodze cesji | str. 506
6.3. Zastaw na wierzytelnościach inkorporowanych w papierach wartościowych | str. 507
6.4. Zastaw na udziałach i akcjach | str. 507
6.5. Zastaw na prawach na dobrach niematerialnych | str. 508

Wierzyciel zabezpieczony prawem zastawu | str. 508
Właściciel rzeczy lub prawa obciążonego zastawem (dłużnik) | str. 509
Ustanowienie zastawu skarbowego | str. 509
Ustanie i wykreślenie zastawu skarbowego | str. 510
Zastaw skarbowy a postępowanie egzekucyjne | str. 511
Zastaw skarbowy a postępowanie upadłościowe | str. 512
Wyjawienie rzeczy ipraw podlegających zastawowi | str. 513

Art. 28. [Umorzenie należności z tytułu składek] | str. 513

Uwagi ogólne | str. 515
Przedmiot umorzenia | str. 515
Umorzenie na wniosek lub z urzędu | str. 515

3.1. Uwagi ogólne | str. 515
3.2. Całkowita nieściągalność | str. 516
3.3. Umorzenie w „uzasadnionych przypadkach” pomimo braku całkowitej nieściągalności | str. 519
3.4. Tryb i forma umorzenia należności z tytułu składek | str. 524

Umorzenie z mocy prawa | str. 528
Umorzenie w innych aktach prawnych | str. 529

Art. 29. [Odroczenie płatności składek, rozłożenie należności na raty] | str. 530

Uwagi ogólne | str. 531
Przesłanki ułatwienia | str. 531
Tryb i forma udzielenia ułatwienia | str. 532

3.1. Uwagi ogólne | str. 532
3.2. Wniosek o udzielenie ułatwienia | str. 532
3.3. Forma załatwienia sprawy | str. 533

Zawarcie umowy a występowanie zadłużenia | str. 537

Art. 30. [Wyłączenie możliwości umorzenia należności w przypadku składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami] | str. 539
Art. 31. [Stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej] | str. 541

Odpowiednie stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej do należności z tytułu składek – uwagi ogólne | str. 541
Odpowiednie stosowanie przepisów prawa podatkowego do prawa ubezpieczeń społecznych | str. 544
Zakres odesłania w art. 31 o.p. – uwagi ogólne | str. 544
Komentarz do art. 7a o.p. | str. 545

4.1. Należności z tytułu składek przedsiębiorstwa w spadku | str. 545
4.2. Przedsiębiorstwo w spadku jako płatnik składek | str. 546
4.3. Pojęcie zarządcy sukcesyjnego | str. 547
4.4. Ustanowienie zarządcy sukcesyjnego | str. 547
4.5. Umocowanie zarządcy sukcesyjnego | str. 549
4.6. Inne osoby umocowane do działania za przedsiębiorstwo w spadku | str. 549

Komentarz do art. 12 o.p. | str. 550

5.1. Terminy i ich obliczanie | str. 551
5.2. Terminy materialne i terminy procesowe | str. 552
5.3. Przywracanie terminów | str. 552
5.4. Obliczanie terminów | str. 553
5.4.1. Uwaga ogólna | str. 553
5.4.2. Terminy liczone w dniach | str. 553
5.4.3. Terminy liczone w tygodniach | str. 553
5.4.4. Terminy liczone w miesiącach | str. 554
5.4.5. Terminy liczone w latach | str. 554
5.5. Wydłużenie terminu przypadającego na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy | str. 554
5.6. Dni wolne od pracy | str. 555
5.7. Czynności skutkujące zachowaniem terminu | str. 555
5.8. Złożenie wniosku po upływie terminu | str. 556
5.9. Wysłanie pisma w formie elektronicznej | str. 557
5.10. Platforma Usług Elektronicznych ZUS | str. 557
5.11. Nadanie pisma w placówce pocztowej | str. 558
5.12. Nadanie pisma za pośrednictwem innego operatora pocztowego | str. 559
5.13. Nadanie pisma w innym państwie członkowskim | str. 560

Komentarz do art. 26 o.p. | str. 560

6.1. Odpowiedzialność płatnika składek | str. 560
6.2. Obiektywny charakter odpowiedzialności płatnika składek | str. 561
6.3. Osobisty charakter odpowiedzialności płatnika składek | str. 561
6.4. Nieograniczony charakter odpowiedzialności płatnika składek | str. 562
6.5. Odpowiedzialność innych osób za należności z tytułu składek | str. 562

Komentarz do art. 29 § 1 i 2 o.p. | str. 562

7.1. Odpowiedzialność małżonka płatnika składek | str. 563
7.2. Ograniczenie odpowiedzialności współmałżonka | str. 564
7.3. Majątek wspólny małżonków | str. 564
7.4. Majątek osobisty (odrębny) małżonków | str. 565
7.5. Intercyza a odpowiedzialność współmałżonka | str. 566
7.6. Odpowiedzialność majątkiem wspólnym za należności powstałe przed zawarciem małżeństwa | str. 567
7.7. Skutki prawne ograniczenia, zniesienia, wyłączenia lub ustania wspólności majątkowej | str. 569
7.8. Umowne ograniczenie lub wyłączenie wspólności ustawowej małżeńskiej | str. 570
7.9. Sądowe zniesienie wspólności majątkowej małżeńskiej | str. 571
7.10. Ubezwłasnowolnienie współmałżonka | str. 571
7.11. Sądowa separacja małżonków | str. 571
7.12. Upadłość współmałżonka | str. 572
7.13. Rozwiedziony małżonek. Zabezpieczenie i egzekucja z majątku wspólnego małżonków | str. 572

Komentarz do art. 33 o.p. | str. 572

8.1. Zabezpieczenie należności z tytułu składek | str. 573
8.2. Rodzaje zabezpieczeń | str. 574
8.3. Zabezpieczenie przez ustanowienie hipoteki lub zastawu | str. 574
8.4. Zabezpieczenie przez tzw. skargę pauliańską | str. 574
8.5. Czas ustanowienia zabezpieczenia | str. 575
8.6. Przesłanki zabezpieczenia | str. 576

Komentarz do art. 33a o.p. | str. 577
Komentarz do art. 33b o.p. | str. 578

10.1. Zabezpieczenie na majątku innych osób | str. 578
10.2. Przesłanki zabezpieczenia na majątku innych osób | str. 579

Komentarz do art. 38a o.p. | str. 580
Komentarz do art. 51 § 1 o.p. | str. 581

12.1. Pojęcie zaległości z tytułu składek | str. 581
12.2. Należność a zaległość z tytułu składek | str. 582
12.3. Zaległość z tytułu składek | str. 582
12.4. Zaległość z tytułu składek a decyzja określająca wysokość należności | str. 582
12.5. Skutki powstania zaległości z tytułu składek | str. 583

Komentarz do art. 55 o.p. | str. 583

13.1. Odsetki od zaległości z tytułu składek | str. 583
13.2. Rozliczenie wpłaty częściowej | str. 584
13.3. Wyjątki od zasady proporcjonalnego rozliczania wpłat | str. 584
13.4. Wpłata częściowa – pozostałe regulacje | str. 585

Komentarz do art. 59 § 1 pkt 1, 3, 4, 8 i 9 o.p. | str. 585

14.1. Wygaśnięcie zobowiązań składkowych | str. 586
14.2. Skutki wygaśnięcia zobowiązania składkowego | str. 586
14.3. Przypadki wygaśnięcia zobowiązań składkowych | str. 587
14.4. Efektywne i nieefektywne sposoby wygasania należności | str. 587
14.5. Wygaśnięcie należności z tytułu składek wskutek zapłaty | str. 587
14.6. Wygaśnięcie należności z tytułu składek wskutek potrącenia | str. 588
14.7. Wygaśnięcie należności z tytułu składek wskutek zaliczenia nienależnie opłaconych składek | str. 589
14.8. Wygaśnięcie należności z tytułu składek wskutek umorzenia | str. 589
14.9. Wygaśnięcie należności z tytułu składek wskutek przedawnienia | str. 590

Komentarz do art. 60 § 1, art. 61 § 1 i art. 62 § 3 i 5 o.p. | str. 592

15.1. Terminy zapłaty należności składkowych | str. 594
15.2. Termin zapłaty należności składkowych przy płatności gotówkowej | str. 595
15.3. Termin zapłaty w obrocie bezgotówkowym | str. 595
15.4. Obowiązkowe rozliczenia bezgotówkowe | str. 596
15.5. Kolejność zaliczanych wpłat w przypadku kilku należności | str. 597
15.6. Zasady wpłaty i rozliczania kwot wpłacanych na poczet składek | str. 597
15.7. Zasady rozliczania kwot wpłacanych na poczet składek – zasady szczególne | str. 598
15.8. Rozliczenie wpłat na poczet układu ratalnego | str. 599

Komentarz do art. 62b § 1 pkt 2 i § 3 o.p. | str. 600

16.1. Zapłata należności na poczet składek przez inny podmiot. Zapłata a wpłata | str. 600
16.2. Zapłata składek dokonywana przez posłańca | str. 601

Komentarz do art. 72 § 1 pkt 1 i 4 i § 2, art. 73 § 1 pkt 1 i 5 i art. 77b § 1 i 2 o.p. | str. 602

17.1. Nadpłata a nienależnie opłacone składki | str. 604
17.2. Definicja nadpłaty z art. 72 o.p. | str. 605
17.3. Pojęcie nadpłaty (nienależnie opłaconych składek) a prawo materialne | str. 605
17.4. Postępowanie o zwrot nadpłaty a postępowanie wyjaśniające | str. 606
17.5. Faktyczna wpłata dokonana przez inną osobę | str. 607
17.6. Dochodzenie zwrotu wpłaty dokonanej przez inną osobę | str. 607
17.7. Nadpłata a układ ratalny | str. 608
17.8. Nadpłata a wyrok Trybunału Konstytucyjnego | str. 608
17.9. Data powstania nadpłaty | str. 609
17.10. Odsetki należne od ZUS a powstanie nadpłaty | str. 609
17.11. Sposób oraz termin zwrotu nadpłaty | str. 610

Komentarz do art. 91 o.p. | str. 611

18.1. Wielość podmiotów zobowiązanych – uwagi wstępne | str. 611
18.2. Solidarna odpowiedzialność kilku podmiotów za należności z tytułu składek | str. 611
18.3. Zakres stosowania przepisów Kodeksu cywilnego do należności z tytułu składek | str. 612
18.4. Podstawy prawne solidarnej odpowiedzialności za należności składkowe | str. 612
18.5. Solidarność bierna dłużników należności składkowych | str. 614
18.6. Rozliczenia regresowe między współdłużnikami solidarnymi | str. 614

Komentarz do art. 93 o.p. | str. 615

19.1. Następstwo prawne i sukcesja składkowa – zagadnienia wstępne | str. 616
19.2. Następstwo prawne wobec należności składkowych | str. 616
19.3. Różnicowanie zakresu odpowiedzialności następców płatnika składek | str. 617
19.4. Podstawy prawne sukcesji należności składkowych | str. 617
19.5. Połączenie osób prawnych i osobowych spółek prawa handlowego | str. 617
19.6. Następstwo prawne a wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe | str. 618

Komentarz do art. 93a o.p. | str. 619

20.1. Przekształcenia osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych | str. 619
20.2. Przekształcenie stowarzyszenia | str. 620
20.3. Przekształcanie oddziału instytucji w bank | str. 620
20.4. Przekształcanie przedsiębiorcy (osoby fizycznej) w spółkę | str. 620
20.5. Wnoszenie wkładu do spółki osobowej | str. 621

Komentarz do art. 93b, 93c, 93e i 94 o.p. | str. 622

21.1. Przekształcanie samorządowych zakładów budżetowych | str. 622
21.2. Podział lub wydzielenie osób prawnych | str. 623
21.3. Sukcesja należności składkowych a inne przepisy | str. 624
21.4. Sukcesja należności składkowych przy komercjalizacji przedsiębiorstw państwowych | str. 625

Komentarz do art. 97 § 1 i 1a o.p. | str. 625

22.1. Następstwo prawne spadkobierców oraz zapisobierców – zagadnienia wstępne | str. 626
22.2. Przejęcie praw i obowiązków przez spadkobierców w zakresie należności z tytułu składek | str. 626
22.3. Prawa i obowiązki spadkodawcy o charakterze majątkowym | str. 627
22.4. Prawa i obowiązki spadkodawcy o charakterze niemajątkowym | str. 629
22.5. Spadkobiercy jako dłużnicy rzeczowi | str. 630
22.6. Odpowiedzialność przedsiębiorstwa w spadku | str. 631

Komentarz do art. 97a § 1–3 o.p. | str. 631

23.1. Odpowiedzialność za zobowiązania składkowe przedsiębiorstwa w spadku | str. 632
23.2. Inne podmioty ponoszące odpowiedzialność za zobowiązania przedsiębiorstwa w spadku | str. 632
23.3. Decyzja o zakresie odpowiedzialności | str. 633

Komentarz do art. 98 § 1 i 2 pkt 1, 2, 5 i 7 o.p. | str. 633

24.1. Zakres odpowiedzialności spadkobierców | str. 634
24.2. Zasady odpowiedzialności spadkobierców | str. 634
24.3. Odpowiedzialność spadkobiercy do wysokości stanu czynnego spadku | str. 635
24.4. Odpowiedzialność spadkobierców bez ograniczenia | str. 636
24.5. Data ustalania wysokości należności, za którą odpowiadają spadkobiercy | str. 636
24.6. Zaświadczenie o wysokości zobowiązań z tytułu składek spadkodawcy | str. 637

Komentarz do art. 100 o.p. | str. 638

25.1. Decyzja ZUS o zakresie odpowiedzialności lub uprawnień spadkobierców | str. 638
25.2. Treść decyzji dotyczącej spadkobierców w zależności od etapu postępowania spadkowego | str. 639
25.3. Ustalanie wysokości należności składkowych na dzień otwarcia spadku | str. 639

Komentarz do art. 101 o.p. | str. 641

26.1. Przerwanie biegu naliczania odsetek wobec spadkobierców | str. 641
26.2. Wysokość odsetek | str. 642

Komentarz do art. 105 § 1 i 2 o.p. | str. 642

27.1. Nienależnie opłacone składki należne spadkobiercom | str. 642
27.2. Odsetki od nienależnie opłaconych składek należne spadkobiercom | str. 643

Komentarz do art. 106 § 1–3 o.p. | str. 644

28.1. Odpowiedzialność zapisobierców za należności z tytułu składek | str. 645
28.2. Zakres odpowiedzialności zapisobiercy | str. 645
28.3. Odpowiedzialność zapisobiercy dalszego | str. 646

Komentarz do art. 107 § 1, 1a, § 2 pkt 2 i 4 i § 3 o.p. | str. 646

29.1. Uwagi ogólne | str. 646
29.2. Charakter odpowiedzialności osób trzecich | str. 647
29.3. Zakres odpowiedzialności osób trzecich | str. 648

Komentarz do art. 108 § 1, 3 i 4 o.p. | str. 650

30.1. Decyzja o odpowiedzialności osoby trzeciej | str. 651
30.2. Strony postępowania | str. 652
30.3. Egzekucja zobowiązania | str. 653

Komentarz do art. 109 § 1 o.p. w zakresie art. 29 u.s.u.s. oraz art. 107 § 2 pkt 1 o.p. | str. 654
Komentarz do art. 110 § 1, 2 pkt 2 i § 3 o.p. | str. 655
Komentarz do art. 111 § 1–4 i 5 pkt 1 o.p. | str. 656

33.1. Uwagi ogólne | str. 657
33.2. Stałe współdziałanie w wykonywaniu działalności gospodarczej | str. 657
33.3. Członkowie rodziny płatnika składek | str. 657
33.4. Zakres odpowiedzialności członków rodziny | str. 658

Komentarz do art. 112 § 1–5 o.p. | str. 658

34.1. Nabycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa | str. 659
34.2. Wyłączenie i ograniczenie odpowiedzialności nabywcy | str. 661

Komentarz do art. 112b o.p. | str. 663
Komentarz do art. 112c o.p. | str. 664
Komentarz do art. 113 o.p. | str. 665

37.1. Firmanctwo | str. 665
37.2. Odpowiedzialność firmującego | str. 665

Komentarz do art. 114 o.p. | str. 666

38.1. Uprawnienie do rzeczy lub prawa majątkowego | str. 667
38.2. Warunek przypisania odpowiedzialności i jej zakres | str. 668

Komentarz do art. 115 o.p. | str. 669

39.1. Uwagi ogólne | str. 669
39.2. Odpowiedzialność wspólników spółek osobowych | str. 670
39.3. Odpowiedzialność wspólników spółki cywilnej | str. 672

Komentarz do art. 116 o.p. | str. 672

40.1. Uwagi ogólne | str. 673
40.2. Przesłanki pozytywne | str. 673
40.2.1. Uwagi ogólne | str. 673
40.2.2. Powstanie zaległości składkowej | str. 674
40.2.3. Bezskuteczność egzekucji | str. 676
40.3. Przesłanki negatywne (egzoneracyjne) | str. 678
40.3.1. Uwagi ogólne | str. 678
40.3.2. Zgłoszenie wniosku o wszczęcie postępowania insolwencyjnego | str. 679
40.3.3. Brak winy w niezgłoszeniu wniosku o wszczęcie postępowania insolwencyjnego | str. 680
40.3.4. Wskazanie mienia | str. 682

Komentarz do art. 116a o.p. | str. 683

41.1. Odpowiedzialność członków organów zarządczych osób prawnych | str. 683
41.2. Odpowiedzialność za zobowiązania stowarzyszenia powstałe przed rejestracją | str. 686
41.3. Odpowiedzialność za zobowiązania stowarzyszenia zwykłego | str. 686

Komentarz do art. 116b o.p. | str. 687
Komentarz do art. 117 o.p. | str. 688
Komentarz do art. 117d o.p. | str. 689

44.1. Uwagi ogólne | str. 690
44.2. Odpowiedzialność zarządcy sukcesyjnego | str. 690
44.3. Odpowiedzialność zarządcy faktycznego | str. 691

Komentarz do art. 117e o.p. | str. 692
Komentarz do art. 118 § 1 o.p. | str. 696
Komentarz do art. 119 o.p. | str. 697

Art. 32. [Stosowanie przepisów dotyczących składek na ubezpieczenia społeczne do innych rodzajów składek] | str. 698
Rozdział 4. Zgłoszenia do ubezpieczenia, prowadzenie kont i rejestrów oraz zasady rozliczania składek i zasiłków | str. 700
Art. 33. [Konta i rejestry] | str. 701
Art. 34. [Informacje gromadzone na kontach ubezpieczonych i płatników] | str. 706

Konto ubezpieczonego | str. 707
Zadania ZUS | str. 707
Dowód z konta ubezpieczonego | str. 708
Zasada stosowania przepisów o ochronie danych osobowych do informacji zawartych na kontach ubezpieczonych i kontach płatników | str. 709
Zasada dopuszczalności wykorzystywania danych osobowych i innych informacji zgromadzonych na kontach ubezpieczonych jedynie w przypadkach określonych w ustawie | str. 714
Zasada wzajemnego udostępniania przez ZUS i OFE danych osobowych osób zarejestrowanych w Centralnym Rejestrze Członków OFE | str. 715
Badanie prawidłowości składek wykazanych
przez zleceniodawcę | str. 716

Art. 34a. [Sposób wykonania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych obowiązku informacyjnego dotyczącego przetwarzania danych osobowych] | str. 718
Art. 35. [Identyfikacja ubezpieczonych i płatników] | str. 719
Art. 36. [Zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych] | str. 721

Charakter i cel zgłoszenia do ubezpieczeń oraz wyrejestrowania z ubezpieczeń społecznych | str. 724
Zasady dokonywania zgłoszenia do ubezpieczenia oraz wyrejestrowania z ubezpieczenia | str. 725
Obowiązek raportowania umów o dzieło przez płatnika oraz osobę fizyczną | str. 732

Art. 36a. [Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej] | str. 733
Art. 36aa. [Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem] | str. 734
Art. 36b. [Zgłoszenia dokonywane przez osoby będące przedsiębiorcami] | str. 735
Art. 36c. [Wniosek o zamiarze podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym przez osoby niepodejmujące zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielenia wsparcia osobie pobierającej świadczenie wspierające] | str. 737
Art. 37. [Przekazywanie Zakładowi informacji o uprawnieniach do prowadzenia działalności pozarolniczej] | str. 741
Art. 38. [Spór dotyczący obowiązku ubezpieczeń społecznych] | str. 742
Art. 38a. [Ustalenie płatnika składek] | str. 743

Geneza i ewolucja regulacji | str. 744
Zakres zastosowania art. 38a ust. 1 u.s.u.s. | str. 745
Problem zgodności z Konstytucją RP art. 38a ust. 1 u.s.u.s. | str. 747
Problem retroaktywności art. 5 z.u.s.u.s. | str. 748
Skutki wydania decyzji wobec podmiotu zgłaszającego ubezpieczonych oraz płatnika (art. 38a ust. 2–7 u.s.u.s.) | str. 750

Art. 39. [Umowa z OFE] | str. 751
Art. 39a. [Oświadczenia członków OFE] | str. 754
Art. 40. [Konto ubezpieczonego] | str. 757

Konto ubezpieczonego w ZUS – uwagi ogólne | str. 760
Waloryzacja składek na koncie ubezpieczonego w ZUS | str. 761
Informacje o zwaloryzowanej wysokości składek na ubezpieczenie emerytalne ewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w ZUS | str. 763

3.1. Ewidencjonowanie składek na ubezpieczenie emerytalne należnych i wpłaconych | str. 763
3.2. Wniosek ubezpieczonego do ZUS o udzielenie informacji, czy Zakład podjął działania zmierzające do ściągnięcia składki należnej | str. 765
3.3. Współdziałanie płatnika i ubezpieczonego w celu uniknięcia obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie emerytalne | str. 768
3.4. Ewidencjonowanie na koncie składek na ubezpieczenie emerytalne podlegających odprowadzaniu do OFE lub zewidencjonowaniu na subkoncie | str. 769

Pozostałe informacje ewidencjonowane na koncie ubezpieczonego w ZUS | str. 771
Usunięcie z konta informacji o należnych i zwaloryzowanych składkach na ubezpieczenie emerytalne za okresy służby żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy | str. 772

Art. 40a. [Subkonto] | str. 774

Subkonto ubezpieczonego w ZUS – uwagi ogólne | str. 774
Subkonto ubezpieczonego w ZUS – uwagi szczegółowe | str. 775

Art. 40b. [Śmierć ubezpieczonego uprawnionego do OEK a stan subkonta] | str. 776
Art. 40c. [Waloryzacja roczna subkonta] | str. 778
Art. 40d. [Waloryzacja kwartalna subkonta] | str. 779
Art. 40e. [Podział składek i środków zewidencjonowanych na subkoncie] | str. 781

Podział składek i środków zewidencjonowanych na subkoncie – uwagi ogólne | str. 783
Podział składek i środków zewidencjonowanych na subkoncie – uwagi szczegółowe | str. 783

Art. 40f. (uchylony) | str. 786
Art. 41. [Imienne raporty miesięczne] | str. 787

Zakres regulacji | str. 790
Imienne raporty miesięczne | str. 791
Imienne raporty miesięczne korygujące | str. 792
Przekazywanie ubezpieczonemu informacji zawartych w imiennych raportach miesięcznych | str. 794
Wniosek o sprostowanie informacji zawartych w imiennym raporcie miesięcznym (reklamacja) | str. 796
Kwestionowanie informacji przez ZUS | str. 797
Kwestionowanie przez ZUS podanej w imiennym raporcie miesięcznym podstawy wymiaru składek | str. 798

Art. 41a. [Oświadczenie o zamiarze przekazania raportów informacyjnych] | str. 802
Art. 41b. [Termin przekazania raportu informacyjnego] | str. 803
Art. 41c. [Obowiązki płatnika wobec ubezpieczonego w razie składania raportu informacyjnego wraz z wyrejestrowaniem] | str. 805
Art. 41d. [Informacja o stanie konta w przypadku przekazywania raportu informacyjnego przez płatnika] | str. 806
Art. 41e. [Korekta raportu informacyjnego] | str. 808
Art. 41f. [Skrócenie okresu przechowywania dokumentacji pracowniczej] | str. 810
Art. 42. (uchylony) | str. 811
Art. 43. [Zgłoszenie płatnika składek] | str. 811
Art. 43a. [Składanie dokumentów w Zakładzie lub w centrum obsługi urzędu skarbowego] | str. 815
Art. 43b. [Przydzielenie płatnikowi numeru rachunku składkowego] | str. 816
Art. 44. [Zmiany danych zgłoszeniowych] | str. 818
Art. 45. [Konto płatnika składek] | str. 819
Art. 46. [Obowiązki płatnika w sferze opłacania składek] | str. 821

Obliczanie, potrącanie z dochodów ubezpieczonych, rozliczanie oraz opłacanie należnych składek na ubezpieczenia społeczne przez płatnika | str. 823
Deklaracja rozliczeniowa | str. 825

Art. 47. [Terminy i sposób realizacji obowiązków przez płatnika składek] | str. 828

Terminy przesyłania deklaracji rozliczeniowej, imiennych raportów miesięcznych oraz opłacania składek na ubezpieczenia
społeczne | str. 832
Płatnicy zwolnieni z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej i imiennych raportów miesięcznych | str. 833
Deklaracja rozliczeniowa korygująca | str. 834
Sposób i forma opłacania składek | str. 835
Przekazywanie części składki na ubezpieczenie emerytalne przez ZUS do OFE | str. 836

Art. 47a. [Dokumenty ubezpieczeniowe] | str. 837
Art. 47b. [Profil informacyjny płatnika składek] | str. 841
Art. 47c. [Doręczanie do ZUS pism w postaci elektronicznej na profilu informacyjnym] | str. 843
Art. 48. [Wymiar składek z urzędu] | str. 844
Art. 48a. (uchylony) | str. 846
Art. 48b. [Działania Zakładu z urzędu] | str. 846
Art. 48c. [Obowiązek udokumentowania wysokości przychodu i dochodu ubezpieczonych ustalających najniższą podstawę wymiaru składek] | str. 848
Art. 48d. [Ostateczny termin złożenia deklaracji rozliczeniowej i imiennego raportu miesięcznego i konsekwencje jego niedotrzymania] | str. 849
Art. 49. [Delegacja ustawowa] | str. 851
Art. 50. [Obowiązki informacyjne Zakładu] | str. 853

Informacja o stanie konta | str. 873
Hipotetyczna emerytura | str. 874
Postępowanie wyjaśniające | str. 876

3.1. Wszczęcie postępowania wyjaśniającego | str. 876
3.2. Przebieg postępowania wyjaśniającego | str. 877

Udostępnianie danych podmiotom uprawnionym (art. 50 ust. 3 u.s.u.s.) | str. 878
Rozwiązania prawne pozwalające na wdrażanie programów w zakresie polityki spójności z budżetu Unii Europejskiej w perspektywie budżetowej 2014–2020 (art. 50 ust. 3a u.s.u.s.) | str. 883
Udostępnianie danych beneficjentowi projektu finansowanego z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego lub Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (art. 50 ust. 3b u.s.u.s.) | str. 888
Udostępnianie danych w celu realizacji obowiązków związanych z ewaluacją programu finansowanego z udziałem środków Europejskiego Funduszu Społecznego, Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus lub Europejskiego Funduszu Dostosowania do Globalizacji, wynikających z przepisów unijnych (art. 50 ust. 3c u.s.u.s.) | str. 891
Udostępnianie danych w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 (art. 50 ust. 3d i 3e u.s.u.s.) | str. 892
Udostępnianie danych w związku z udzielaniem pomocy publicznej | str. 892
Zwolnienie z prawa zamówień publicznych zamówień na usługi lub dostawy udzielane przez ZUS w związku z zapewnieniem udostępnienia danych zgromadzonych na koncie ubezpieczonego i na koncie płatnika (art. 50 ust. 3f u.s.u.s.) | str. 893
Udostępnienie danych zgromadzonych na koncie ubezpieczonego oraz płatnika na wniosek osób fizycznych i płatników, których dotyczą informacje zawarte na kontach | str. 894
Zaświadczenia i wydruki z konta ubezpieczonego i płatnika jako dokumenty urzędowe | str. 895
Nieodpłatne i odpłatne udostępnianie danych (art. 50 ust. 9–10b u.s.u.s.) | str. 896
Udostępnianie danych SG i PIP | str. 898
Udostępnianie publicznym służbom zatrudnienia danych zgromadzonych na koncie ubezpieczonego oraz na koncie płatnika | str. 900
Udostępnianie danych ministrowi właściwemu do spraw finansów i organom KAS (art. 50 ust. 17 u.s.u.s.) | str. 902
Udostępnianie danych na rzecz Centralnego Rejestru Danych Podatkowych (art. 50 ust. 17a i 17b u.s.u.s.) | str. 904
Udostępnianie danych Szefowi KAS lub dyrektorowi izby administracji skarbowej w związku z prowadzonym audytem (art. 50 ust. 17c u.s.u.s.) | str. 904
Udostępnienie ministrowi właściwemu do spraw rodziny lub ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego wykazu danych osób pobierających świadczenia z pomocy społecznej, świadczenia rodzinne oraz świadczenia z funduszu alimentacyjnego (art. 50 ust. 18 u.s.u.s.) | str. 905
Udostępnienie danych sądowi rejestrowemu (art. 50 ust. 19 u.s.u.s.) | str. 905
Udostępnienie danych komornikom sądowym (art. 50 ust. 20–23 u.s.u.s.) | str. 906