Preambuła aktu normatywnego W doktrynie oraz w procesie stanowienia i stosowania polskiego prawa w latach 1989-2007

Wstęp 11
Rozdział I. Preambuła w polskiej doktrynie prawa 23
1.1. Preambuła jako przedmiot badań – ustalenia terminologiczne, geneza i rozwój zjawiska 23
1.2. Rodzaje aktów normatywnych zawierających preambuły 31
1.3. Miejsce preambuły w akcie normatywnym i status języka preambuł 39
1.4. R odzaje preambuł 52
1.5. Funkcje preambuł 56
1.6. Spór o charakter normatywny preambuły 63
1.7. Podsumowanie rozdziału pierwszego 79
Rozdział II. Preambuła wobec multicentryczności polskiego prawa – regulacje krajowe i wspólnotowe oraz rola preambuły w wykładni prawa 81
2.1. Wprowadzenie do problematyki 81
2.2. Multicentryczność systemu prawa i jej konsekwencje 82
2.3. Preambuła w regulacjach techniki prawodawczej 84
2.3.1. Ewolucja polskich zasad techniki legislacyjnej w odniesieniu do preambuł 84
2.3.2 Preambuła w regulacjach prawa wspólnotowego 92
2.4. Rola preambuły w wykładni prawa 96
2.4.1. Wykładnia funkcjonalna w tradycji polskiego prawoznawstwa 96
2.4.2. Specyfika wykładni prawa wspólnotowego 103
2.4.3. Interpretacyjna funkcja preambuły w prawie krajowym 115
2.4.4. Znaczenie preambuły w wykładni prawa wspólnotowego 118
2.4.5. Symptomy nowego spojrzenia na wykładnię w polskiej teorii prawa i badaniach empirycznych 121
2.5. Wykładnia preambuły 140
2.6. Podsumowanie rozdziału drugiego 141
Rozdział III. Preambuła w polskim ustawodawstwie w obliczu zmian społecznych i zasady demokratycznego państwa prawnego 143
3.1. Charakter zmiany społecznej i jej wpływ na strukturę normatywną życia społecznego 143
3.2. Rola wprowadzenia zasady demokratycznego państwa prawnego w przeobrażeniach ustrojowych w Polsce 152
3.3. Polityka polskiego parlamentu w zakresie preambuł po zmianie demokratycznej 1989 roku 159
3.3.1. Przejawy nieufności prawodawcy w stosunku do preambuł 160
3.3.1.1. Uchwalanie nowych preambuł – rozmiary zjawiska 160
3.3.1.2. Inne sposoby wskazywania na cel regulacji 164
3.3.1.3. Odnośniki 166
3.3.1.4. Etapy podejmowania decyzji o poprzedzaniu ustaw preambułami i tryb postępowania z projektami ustaw 167
3.3.2. Sposoby postępowania z istniejącymi preambułami – przyczyny i zasięg dokonywania zmian 170
3.4. Charakterystyka preambuł z lat 1989–2007 177
3.4.1. Sposoby redagowania preambuł 177
3.4.2. Rodzaje uchwalanych preambuł z punktu widzenia ich treści 180
3.4.3. Semantyczna zawartość preambuł 183
3.5. Podsumowanie rozdziału trzeciego 193
Rozdział IV. Preambuła w polskiej tradycji konstytucyjnej i w pracach nad nową Konstytucją RP 195
4.1. Uwagi wprowadzające 195
4.2. Polska tradycja konstytucyjna w zakresie zamieszczania preambuł w ustawach zasadniczych 196
4.3. Preambuła w pracach nad Konstytucją i w jej projektach w latach 1989–1993 210
4.4. Spór o preambułę w projektach konstytucji w latach 1993–1997 219
4.5. Preambuła jako element kompromisu politycznego 236
4.5.1. Ewolucja idei kompromisu w sprawie nowej konstytucji i jej konsekwencje 236
4.5.2. Kontrowersje związane z treścią preambuły zgłaszane podczas debaty konstytucyjnej i dochodzenie do kompromisu 239
4.6. Podsumowanie rozdziału czwartego 250
Rozdział V. Preambuła Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku 251
5.1. Ogólna charakterystyka preambuły konstytucyjnej 251
5.1.1. Uwagi wprowadzające 251
5.1.2. Preambuła jako integralny element konstytucji i jej struktura formalna 252
5.1.3. Invocatio Dei 257
5.1.4. Określenie autorytetu ustrojodawczego 262
5.1.5. Rozliczenia z przeszłością 265
5.1.6. Państwo w preambule 269
5.1.7. Prawo w preambule 275
5.1.8. Status obywatela w preambule 281
5.1.9. Preambuła a wartości 284
5.1.10. Godność człowieka 303
5.1.11. Sprawiedliwość 306
5.1.12. Zasada pomocniczości 313
5.1.13. Zasada dobra wspólnego 319
5.1.14. Zasada dialogu społecznego 327
5.2. Preambuła a bezpośrednie stosowanie konstytucji 330
5.3. Rola preambuły konstytucyjnej w wykładni przepisów ustawy zasadniczej 341
5.4. Preambuła a funkcje konstytucji 346
5.5. Preambuła w projektach nowych konstytucji 354
5.6. Podsumowanie rozdziału piątego 361
Rozdział VI. Preambuła w wystąpieniach poselskich w latach 1989–2007 363
6.1. Uwagi wprowadzające 363
6.2. Wiedza na temat instytucji preambuły w wystąpieniach posłów 365
6.2.1. Sposoby rozumienia terminu „preambuła” 365
6.2.2. Charakter normatywny preambuły 368
6.2.3. Rodzaje aktów normatywnych, których preambuły przywoływano 371
6.2.4. Zasadność i motywy zamieszczania preambuł w aktach normatywnych 382
6.3. Cel regulacji prawnej jako element preambuły 394
6.4. Preambuła jako nośnik wartości 398
6.5. Ocena preambuł w poglądach posłów 415
6.5.1. Braki w treści i niezgodność preambuł z rzeczywistością społeczną 415
6.5.2. Kompatybilność między preambułą a artykułową częścią aktu normatywnego jako kryterium oceny preambuły 421
6.5.3. Postulat zgodności między preambułą a jej realizacją w rzeczywistości społecznej 424
6.6. Preambuła Konstytucji rp z 2 kwietnia 1997 roku w wystąpieniach posłów 425
6.7. Podsumowanie rozdziału szóstego 433
Rozdział VII. Preambuła w orzecznictwie sądowym w latach 1989–2007 435
7.1. Uwagi wprowadzające 435
7.2. Sposób rozumienia preambuły i stosowana terminologia 436
7.3. Tradycja przywoływania preambuł w procesie stosowania prawa oraz formy działalności orzeczniczej sądów 437
7.4. Podmioty odwołujące się do preambuł i rodzaje aktów, na których preambuły powoływano się w orzecznictwie 439
7.5. Problem normatywności preambuły 443
7.6. Rola pozajęzykowych dyrektyw wykładni w kontekście preambuły 451
7.7. Preambuła Konstytucji rp z 2 kwietnia 1997 roku w orzecznictwie sądowym 457
7.8. Preambuły zawarte w ustawach w orzecznictwie sądowym 487
7.9. Preambuły w umowach międzynarodowych w orzecznictwie sądowym 521
7.10. Preambuły aktów prawa wspólnotowego w orzecznictwie sądowym 538
7.11. Preambuły aktów podustawowych w orzecznictwie sądowym 557
7.12. Podsumowanie rozdziału siódmego 559
Wnioski końcowe 561
Bibliografia 575
I. Wykaz aktów normatywnych przywołanych w pracy 575
1. Polskie akty konstytucje 575
2. U stawy 576
3. Dekrety 580
4. Akty podustawowe 581
5. Akty prawa wspólnotowego 582
6. Konwencje i umowy międzynarodowe 583
7. Konstytucje państw obcych 583
8. I nne akty 584
II. Wykaz orzeczeń sądowych przywołanych w pracy 585
Trybunał Konstytucyjny 585
Sąd Najwyższy 586
Naczelny Sąd Administracyjny 588
Wojewódzkie Sądy Administracyjne 591
Inne sądy 592
III. Opracowania 593
IV. Wykaz badań opinii publicznej wykorzystanych w pracy 615
Opinie Rady Legislacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów 615
V. Sprawozdania Stenograficzne 616
VI. Biuletyny Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego 624
VII. Druki Sejmowe 625