SURWIWAL WYBRANE UWARUNKOWANIA – MOTYWY UCZESTNICTWA – BARIERY

Współczesnemu człowiekowi nie wystarcza już uprawianie aktywności tury-styczno-rekreacyjnych tylko dla miłego spędzania czasu wolnego. Dziś wielu z nas poszukując nowych doznań, podejmuje różnorodne wyzwania w świecie dzikiej natury. Na popularności zyskują zajęcia określane mianem rekreacji przygodowej, zaś fenomen ten stanowi przedmiot licznych badań i analiz. Bez względu na rodzaj uprawianej aktywności, coraz częściej przybierają one formy postrzegane jako ryzykowne. Wiąże się to z rosnącym zapotrzebowaniem na stymulację jej uczestników, aczkolwiek pewne trendy lub wręcz moda nie pozostają tu bez znaczenia (Walczak, Gracz, Tomczak 2011:50). Zjawisko to określone jest w literaturze przedmiotu jako poszukiwanie doznań – sensation seeking . Jak podkreśla Zuckerman (1994:27) niektórzy badacze utożsamiają poszukiwanie wrażeń z "poszukiwaniem ryzyka". Jednakże cecha ta – posiadająca silne podłoże biologiczne, opisuje "gotowość" do podejmowania ryzyka. Wybrana aktywność jest inicjowana w określonych warunkach dla osiągnięcia preferowanych przeżyć, które są postrzegane jako korzyści istotne z punktu widzenia jednostki. Owe doznania i korzyści są różne w zależności tak od typu aktywności, jak i od warunków jej uprawiania (Driver i in. 1987:205). Istnieje jednak duża zgodność co do tego, że czynnikiem konstytuującym rekreację przygodową jest właśnie ryzyko, natomiast przygoda doświadczana w trakcie rekreacji jest wynikiem interakcji uczestników z różnymi elementami środowiska: wodą, lasem, warunkami pogodowymi, itp. (Próchniak 2017:13). Atrakcyjne staje się uczestnictwo w takich formach, które stwarzają okazję do podnoszenia efektywności swoich działań w plenerze, a w konsekwencji wpływają na poczucie własnej skuteczności. Surwiwal w Polsce nie jest formą aktywności turystyczno-rekreacyjnej zu-pełnie nową – wyprawy realizujące w pewnym stopniu ideę surwiwalu organizowały już w latach pięćdziesiątych XX wieku Komisje Turystyki Górskiej PTTK w Warszawie i Krakowie. Były to tzw. obozy wędrowne turystyki kwalifikowanej, zwanej również wysoko kwalifikowaną lub też wyrypami. Zajęcia takie odbywały się głównie w odludnych częściach Bieszczad i Beskidu Niskiego. Dzikie tereny górskie, chaszcze, rwące rzeki, błotniste bezdroża i odludzia wymagały znacznego wysiłku, celowo dobranego ekwipunku i sporej wiedzy turystycznej. Uczestnicy uczyli się technik wędrówki i przetrwania w naturalnych warunkach, testowali własne możliwości – wszystko w poczuciu przeżywania życiowej przygody. Współcześnie surwiwal jest złożoną formą rekreacji i turystyki, realizowaną w wielu różnorodnych formach. W założeniach surowy i drakoński, coraz częściej przybiera łagodniejsze formy, wyjątkowo atrakcyjne zarówno dla młodzieży, jak i dorosłych. Istnieje jednak tendencja do tego, by każdy rodzaj aktywności ruchowej związanej z ryzykiem, wymagającej improwizacji i niosącej ze sobą duży ładunek emocji nazywać surwiwalem. Wpływ na taki stan rzeczy ma niezaprzeczalnie telewizja i Internet. Programy typu Selekcja czy Ultimate Survival – Szkoła przetrwania przyczyniły się co prawda do rozpropagowania surwiwalu, wykreowały jednak odrealniony obraz tej formy aktywności, z jednej strony przypisując jej nieprawdziwe właściwości, a z drugiej pokazując jej uczestników jako osoby obdarzone nadludzkimi cechami. Jedną z inicjatyw mogących wpłynąć na dalszą popularyzację surwiwalu jako formy turystyki i rekreacji, jest rozpoczęty przez Lasy Państwowe w listopadzie 2019 roku projekt udostępniania obszarów pilotażowych dla surwiwalu i bushcraftu. Jego istotą było wyznaczenie specjalnych obszarów leśnych o łącznej powierzchni ponad 65 tys. ha, gdzie miłośnicy surwiwalu i bushcraftu mogą uprawiać swoje hobby, w tym legalnie biwakować „na dziko”, bez obaw o naruszenie obowiązujących regulacji prawnych. Sukces przedsięwzięcia umożliwił w 2021 roku przekształcenie pilotażu w stały program Lasów Państwowych pod nazwą Zanocuj w lesie. Dostępność ponad 600 tys. ha terenów leśnych na terenie praktycznie wszystkich Nadleśnictw, będzie miała istotny wpływ na wzrost zainteresowania tą formą aktywności turystyczno-rekreacyjnej.