Kontynuacja podręcznika dotyczącego postępowania przedszpitalnego w obrażeniach ciała. Tym razem autorzy skupiają się na etapie działań w szpitalu i centrum urazowym. Szczególną uwagę zwracają działania w tzw. złotej godzinie, czyli decyzje krytyczne i procedury ratujące życie. Publikacja daje możliwość interdyscyplinarnego spojrzenia na postępowanie z chorym po urazie.
Dla lekarzy medycyny ratunkowej, anestezjologów, chirurgów ortopedów, pediatrów, ginekologów, neurochirurgów, pielęgniarek i ratowników medycznych.
Przedmowy Waldemar Machała, Przemysław Guła XXI
Leczenie obrażeń ciała – System urazowy Przemysław GUŁA XXV
Ocena i badanie poszkodowanego po urazie Przemysław GUŁA 1
Wstęp 1
Przekazanie poszkodowanego – kontakt z ZRM 2
Przejęcie poszkodowanego 3
Ocena i badanie pacjenta 4
Wywiad SAMPLE 13
Zaopatrzenie ran Przemysław GUŁA, Krzysztof KARWAN 15
Wstęp 15
Ocena poszkodowanego 16
Ocena rany 16
Anestezja 18
Przygotowanie skóry 22
Debridement 22
Oczyszczanie rany 22
Irygacja rany 22
Zamknięcie rany 23
Inne sposoby zaopatrzenia ran 23
Antybiotykoterapia 24
Dreny, opatrunki i unieruchomienie 24
Zalecenia dla pacjenta 25
Najczęstsze błędy 26
Zespół urazowy (Trauma Team) – organizacja i zadania na podstawie doświadczeń Armii USA (Joint Theater Trauma System – Clinical Practical Guidelines) Waldemar MACHAŁA 27
Przed wstępem 27
Wstęp 32
Organizacja zespołu urazowego 32
Triage szpitalny – segregacja rannych i chorych w szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR) Waldemar MACHAŁA 47
Przed wstępem 47
Wstęp 52
Segregacja na miejscu zdarzenia – triage przedszpitalny 52
Segregacja w szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR) 56
Damage control – doraźne tymczasowe opanowanie bezpośrednich zagrożeń Leszek BRONGEL 59
Wstęp 59
Damage control w obrażeniach jamy brzusznej 61
Damage control w obrażeniach klatki piersiowej 63
Damage control w złamaniach miednicy 64
Damage control w obrażeniach czaszkowo-mózgowych. Skrócona kraniotomia – abbreviated craniotomy 66
Radiologia interwencyjna w ciężkich obrażeniach 66
Doraźna stabilizacja złamań kości długich 67
Ostateczne przywrócenie drożności dróg oddechowych i wstępne leczenie niewydolności oddechowej Waldemar MACHAŁA 71
Przed wstępem 71
Wstęp 73
Intubacja w szpitalnym oddziale ratunkowym – wskazania 77
Trudne drogi oddechowe 78
Czynności związane z udrożnieniem dróg oddechowych 82
Sytuacje szczególne – użycie rurek dwuświatłowych 105
Sytuacje szczególne – konikopunkcja i tracheopunkcja ratunkowa 108
Zestaw do trudnej intubacji 118
Wytyczne dotyczące postępowania w trudnej intubacji opracowane przez Sekcję Przyrządowego Udrażniania Dróg Oddechowych (SPUDO) Polskiego Towarzystwa Anestezjologii i Intensywnej Terapii – Andrzej Basiński 121
Dostęp naczyniowy (tryb ratunkowy) Waldemar MACHAŁA 137
Przed wstępem 137
Wstęp 139
Dostęp obwodowy i centralny 140
Charakterystyka kaniul (długość, średnica, przepływ) 141
Technika wprowadzenia kaniuli 143
Kaniulacja żył obwodowych (w tym żyły szyjnej zewnętrznej) 146
Kaniulacja żył centralnych 150
Zmiana opatrunku na kaniuli centralnej 187
Urządzenia do szybkiego przetaczania płynów infuzyjnych i krwi 187
Color coding – oznaczanie leków w strzykawkach 189
Kaniulacja tętnic 190
Na zakończenie 194
Przygotowanie i rozcieńczanie leków w SOR Marta KWIATOŃ, Jacek KLESZCZYŃSKI 197
Wstęp 197
Drogi podawania leków 201
Wybrane elementy uzupełniania ostrej utraty krwi Jolanta KORSAK 217
Wstęp 217
Masywna transfuzja – leczenie składnikami krwi 221
Procedury postępowania w przypadku masywnej transfuzji u chorych po urazach wielonarządowych 225
Elektroterapia Waldemar MACHAŁA 229
Wstęp 229
Defibrylacja 229
Kardiowersja 233
Elektryczna stymulacja serca 235
Pośredni masaż serca Waldemar MACHAŁA 247
Zamiast wstępu 247
Pośredni masaż serca (pompa płucna i pompa sercowa) 249
Czynna kompresja – dekompresja
(ACD – active compression – dekompression) 251
Automatyczne urządzenia do pośredniego masażu serca 253
Leczenie bólu pourazowego w warunkach SOR Jerzy WORDLICZEK, Renata ZAJĄCZKOWSKA, Jarosław WOROŃ 263
Wstęp 263
Zasady leczenia bólu w SOR 264
Protokoły leczenia bólu pourazowego w SOR 266
Niewydolność krążenia u chorych po urazie spowodowana: tamponadą serca, stłuczeniem serca i uszkodzeniem dużych naczyń Waldemar MACHAŁA 277
Wstęp 277
Obrażenia serca 277
Uszkodzenie dużych naczyń 285
Urazy ośrodkowego układu nerwowego. Postępowanie wczesnoszpitalne Maciej RADEK 291
Wstęp 291
Urazy głowy 292
Nadzór nad chorymi po urazach czaszkowo-mózgowych 293
Leczenie neurochirurgiczne pacjentów z urazami głowy 295
Następstwa urazów głowy wymagające postępowania neurochirurgicznego 296
Zespół ciasnoty wewnątrzczaszkowej 297
Urazy kręgosłupa i rdzenia kręgowego 303
Najczęstsze błędy i pułapki 307
Obrażenia szyi Robert BRZOZOWSKI 309
Wstęp 309
Badania diagnostyczne 314
Dostęp operacyjny i techniki chirurgiczne 314
Urazy klatki piersiowej Robert BRZOZOWSKI 319
Wstęp 319
Ocena wstępna 322
Torakotomia ratunkowa (EDT – emergency department thoracotomy) – u poszkodowanych w stanie krytycznym 323
Stłuczenie ściany klatki piersiowej 329
Rany ściany klatki piersiowej 330
Rany postrzałowe klatki piersiowej 330
Złamania żeber 331
Złamanie mostka 333
Wiotka klatka piersiowa 333
Stłuczenie płuca 334
Odma opłucnowa 334
Krwiak opłucnej 337
Stłuczenie serca 337
Rany serca 337
Tamponada serca 338
Obrażenia tchawicy i oskrzeli 338
Obrażenia przełyku 339
Obrażenia przepony 339
Obrażenia dużych naczyń klatki piersiowej 339
Urazy brzucha Robert BRZOZOWSKI 343
Wstęp 343
Badanie wstępne 344
Badanie szczegółowe 344
Diagnostyka urazów brzucha 349
Postępowanie w obrażeniach narządów brzucha 355
Obrażenia brzucha. Podsumowanie 368
Obrażenia kostno-stawowe w praktyce SOR Przemysław GUŁA 373
Wstęp 373
Taktyka postępowania 374
Badanie ortopedyczne 375
Badanie obrazowe 375
Typowe obrażenia izolowane w praktyce SOR 376
Pozostałe obrażenia narządu ruchu w praktyce SOR 391
Obrażenia narządu ruchu u ciężarnych i dzieci 399
Wczesne powikłania obrażeń narządu ruchu 401
Pacjent z powikłaniami leczenia po urazach narządu ruchu 402
Ciężkie urazy kończyn ze szczególnym uwzględnieniem amputacji Adam DOMANASIEWICZ 405
Urazy układu moczowo-płciowego Marek SOSNOWSKI 427
Wstęp 427
Ocena wstępna i leczenie 428
Uszkodzenie nerek i górnych dróg oddechowych – urazy tępe i penetrujące 428
Uraz pęcherza i cewki moczowej 438
Urazy zewnętrznych narządów płciowych 443
Obrażenia naczyń – wybrane zagadnienia Mirosław DZIEKIEWICZ, Marek MARUSZYŃSKI 447
Wstęp 447
Pourazowe pęknięcie aorty piersiowej 448
Obrażenia zamknięte aorty brzusznej 452
Obrażenia tętnic kończyn dolnych 455
Obrażenia tętnic kończyny górnej 459
Obrażenia naczyń towarzyszące złamaniom miednicy 466
Obrażenia tętnic dogłowowych 471
Obrażenia tętnicy kręgowej 475
Obrażenia jatrogenne 477
Obrażenia szczękowo-twarzowe (okiem chirurga szczękowo-twarzowego) Marcin KOZAKIEWICZ 489
Obrażenia szczękowo-twarzowe (okiem laryngologa) Piotr PIETKIEWICZ 509
Wstęp 509
Obrażenia nosa 509
Obrażenia jamy ustnej i gardła 512
Obrażenia krtani 515
Obrażenia małżowin usznych 517
Ciała obce przewodu słuchowego zewnętrznego 517
Urazy ucha wewnętrznego 519
Rany postrzałowe 519
Okulistyka na oddziale ratunkowym Anna KŁYSIK 523
Wstęp 523
Objawy ze strony narządu wzroku mogace wiązać się ze stanami zagrożenia życia 527
Staza na dnie oka 528
Ostry atak jaskry zamknietego kąta 528
Jaskry wtórne ze znacznie podwyższonym ciśnieniem wewnątrzgałkowym 531
Inne stany przebiegające ze znacznym bólem oka (zapalenie spojówek, zapalenie przedniego odcinka błony naczyniowej, abrazaja rogówki, ciało obce rogówkowe, owrzodzenie rogówki) 534
Uraz penetrujący oka 537
Uraz tępy gałki ocznej 538
Uraz tępy z pęknięciem gałki ocznej 540
Złamania ścian oczodołu 540
Laceracja powiek i łuku brwiowego 541
Neuropatia pourazowa nerwu wzrokowego 541
Oparzenia chemiczne narządu wzroku 542
Oparzenia promieniowaniem ultrafioletowym 543
Skutki oddziaływania czynników środowiskowych Sylweriusz KOSIŃSKI 545
I Porażenie przez prąd elektryczny 545
Wstęp 545
Omówienie praktyczne 545
Schemat postępowania w szpitalu 553
Najczęstsze błędy i pułapki 555
Sytuacje szczególne 558
Do zapamiętania 559
II Porażenie przez pioruny 560
Omówienie praktyczne 561
Schemat postępowania w szpitalu 568
Najczęstsze błędy i pułapki 569
Do zapamiętania 570
III Hipotermia pourazowa – postępowanie w szpitalu 572
Wstęp 572
Omówienie praktyczne 572
Podstawy fizjologiczne 574
Najczęstsze błędy i pułapki 577
Zasady postępowania w szpitalu 582
Schemat postępowania 584
Perspektywy 584
IV Ukąszenia przez żmiję 586
Wstęp 586
Omówienie praktyczne 587
Najczęstsze błędy i pułapki 593
Do zapamiętania 596
Oparzenia – postępowanie w pierwszych godzinach Michał WERNER, Piotr WRÓBLEWSKI, Marek KAWECKI 599
Wstęp 599
Budowa skóry 600
Klasyfikacja oparzeń 603
Patofizjologia oparzenia 603
Ocena ciężkości stanu pacjenta 605
Oparzenie dróg oddechowych 610
Pierwsza pomoc na miejscu zdarzenia 613
Postępowanie w SOR lub izbie przyjęć 616
Oparzenia fosforem 624
Najczęściej popełniane błędy 625
Toksydromy Tomasz GAWLIKOWSKI 629
Wstęp 629
Uwagi ogólne 632
Neuroprzekaźnictwo zależne od acetylocholiny (ACh) 634
Toksydrom cholinergiczny (TCh) 637
Toksydrom antycholinergiczny (TACh) 640
Toksydrom sympatykomimetyczny (TS) 643
Toksydrom uspokajająco-nasenny (TUN) 647
Toksydrom opioidowy-narkotyczny (TON) 652
Urazy u kobiet w ciąży Hubert HURAS, Małgorzata RADOŃ-POKRACKA, Robert JACH 657
Postępowanie w SOR z dzieckiem po urazie Adam HERMANOWICZ, Ewa MATUSZCZAK, Katarzyna PLEWA, Wojciech DĘBEK 665
Wstęp 665
Urazy czaszkowo-mózgowe 669
Urazy rdzenia kręgowego 681
Urazy klatki piersiowej 684
Urazy serca 690
Urazy przełyku 691
Urazy brzucha 692
Urazy układu moczowego 697
Anafilaksja 699
Krwotok z nosa 699
Złamania 700
Ciała obce 701
Zatrucia 703
Oparzenia 704
Znieczulenie w warunkach szpitalnego oddziału ratunkowego Waldemar MACHAŁA 711
Wstęp 711
Warunki bezpiecznego znieczulenia 711
Zgoda na znieczulenie 717
Kwalifikacja do znieczulenia 719
Charakterystyka wybranych technik znieczulenia wykonywanych w warunkach SOR 727
Monitorowanie w trakcie znieczulenia 741
Procedura „pełnego żołądka” 749
Na zakończenie 758
Zagadnienia prawne Anna SMĘDRA, Rafał KUBIAK, Jarosław BERENT 761
Co nalezy zrobić, kiedy na SOR trafia ofiara przestępstwa? 761
Na co należy zwrócić uwagę podczas badania pacjenta? 763
Czy należy robić zdjęcia obrażeń? 764
Co zrobić, gdy dojdzie do zgonu pacjenta w SOR? 764
Co zrobić, gdy na SOR zgłasza się osoba pod wpływem alkoholu lub innych środków psychoaktywnych z dzieckiem? 764
Co zrobić, gdy policja przywozi osobę celem pobrania krwi na zawartość alkoholu lub innych środków psychoaktywnych? 765
Co zrobić, gdy policja przywozi osobę w celu zbadania na okoliczność możliwości przewiezienia do policyjnej izby zatrzymań (PIZ)? 766
Co zrobić, gdy policja prosi nas o kwalifikację obrażeń? 766
Co zrobić, gdy na SOR zgłosi się osoba małoletnia bez opiekuna? 767
Co zrobić, gdy na SOR zgłasza się osoba małoletnia z obrażeniami ciała, a podawany wywiad jest nieadekwatny do doznanych obrażeń? 767
Co zrobić, gdy na SOR zgłasza się osoba odmawiająca zgody na pewne procedury (np. świadek Jehowy odmawiający przetoczenia krwi)? 768
Dokumentacja medyczna – komu i kiedy ją wydajemy? 769
Kto może zwolnić z tajemnicy medycznej (lekarskiej)? 769
Kogo można informować o stanie pacjenta? 770
Co zrobić, gdy osoba znajdująca się pod wpływem alkoholu lub innych środków psychoaktywnych odmawia zgody na leczenie lub samowolnie oddali się z SOR? 770
Jak powiadamiać policję lub sąd opiekuńczy? 771
SOR w warunkach masowego napływu poszkodowanych Przemysław GUŁA, Krzysztof KARWAN 773
Wstęp 773
Organizacja działań w wypadku masowym 775
Elementy procedury szpitalnej 776
Działania diagnostyczno-terapeutyczne 776
Wąskie gardła i problemy 777
Wewnątrzszpitalny transport pacjenta Paweł JONEK 781
Wstęp 781
Drogi transportu wewnątrzszpitalnego 783
Inne i szczególne sytuacje podczas transportu wewnątrzszpitalnego 784
Wykaz ośrodków diagnostycznych i leczniczych dla otyłych III stopnia 785
Oznaczanie parametrów krytycznych w praktyce SOR Małgorzata GRUDZIŃSKA 799
Wstęp 799
Parametry krytyczne – POCT 801
Oznaczanie elektrolitów w warunkach SOR 814
Pozostałe parametry krytyczne 821
Oznaczanie NT-proBNP w warunkach SOR 829
Podsumowanie 832
Skorowidz 834
, 
