Dwutomowa publikacja Mikrobiologia lekarska została przygotowana przez zespół specjalistów pod kierunkiem prof. dr hab. Małgorzaty Bulandy, dr Agaty Pietrzyk oraz prof. dr hab. Marty Wróblewskiej. Monografia w sposób szczegółowy uwzględnia najnowszą wiedzę z zakresu mikrobiologii medycznej. Tom pierwszy obejmuje historię mikrobiologii, epidemiologię, dezynfekcję, sterylizację i antyseptykę, immunoprofilaktykę zakażeń, bakteriologię oraz wirusologię ogólną i szczegółową.
W tomie drugim poruszono kwestię mykologii oraz parazytologii ogólnej i szczegółowej, leki przeciwdrobnoustrojowe i antybiotykoterapię chorób zakaźnych, zakażenia związane z opieką zdrowotną, bioterroryzm, diagnostykę mikrobiologiczną, a także zakażenia układowe i narządowe. Publikacja jest skierowana do studentów kierunków medycznych. Będzie także przydatna dla diagnostów laboratoryjnych, lekarzy odbywających specjalizację zarówno z mikrobiologii medycznej, jak i lekarskiej.
9. Mykologia ogólna – Paweł KRZYŚCIAK, Anna B. MACURA 1
9.1. Morfologia, metabolizm i rozmnażanie się grzybów 1
9.2. Klasyfikacja i taksonomia grzybów 7
9.3. Rodzaje zakażeń grzybiczych człowieka 9
9.4. Patogeneza zakażeń grzybiczych 10
9.4.1. Zakażenia powierzchniowe błon śluzowych (drożdżyce) 12
9.4.2. Zakażenia powierzchowne skóry dermatofitami (dermatofitoza) 13
9.4.3. Zakażenia powierzchowne skóry – Malassezia 14
9.4.4. Zakażenia podskórne (sporotrychoza, eumycetoma) 15
9.4.5. Grzybice głębokie 17
9.5. Mykotoksyny i mykotoksykozy 23
9.6. Grzyby jako alergeny 27
10. Mykologia szczegółowa 31
10.1. Grzyby drożdżopodobne z typu Ascomycota – Paweł KRZYŚCIAK, Anna B. MACURA 31
10.1.1. Rodzaj Candida 31
10.1.2. Rodzaj Pichia 37
10.1.3. Rodzaj Clavispora 38
10.1.4. Rodzaj Dipodascus 39
10.1.5. Rodzaj Magnusiomyces 41
10.1.6. Rodzaj Meyerozyma 43
10.1.7. Rodzaj Saccharomyces 44
10.1.8. Rodzaj Pneumocystis 45
10.2. Grzyby drożdżopodobne z typu Basidiomycota – Paweł KRZYŚCIAK, Anna B. MACURA 47
10.2.1. Rodzaj Cryptococcus 47
10.2.2. Rodzaj Malassezia 50
10.2.3. Rodzaj Cutaneotrichosporon 52
10.2.4. Rodzaj Trichosporon 54
10.3. Grzyby strzępkowe z typu Mucoromycota – Magdalena SKÓRA, Anna B. MACURA 55
10.3.1. Rodzaj Rhizopus 58
10.3.2. Rodzaj Mucor 59
10.3.3. Rodzaj Lichtheimia 60
10.3.4. Inne rodzaje (Saksenaea, Syncephalastrum, Cunninghamella) 61
10.4. Grzyby strzępkowe z typu Ascomycota – Magdalena SKÓRA, Anna B. MACURA 62
10.4.1. Rodzina Arthrodermataceae (dermatofity) 63
10.4.2. Rodzaj Aspergillus 71
10.4.3. Rząd Hypocreales 77
10.4.4. Rząd Microascales 81
10.4.5. Grzyby ciemnopigmentowe 85
10.4.6. Grzyby dimorficzne 90
11. Parazytologia ogólna 99
11.1. Wprowadzenie do parazytologii. Podstawowe pojęcia z zakresu parazytologii – Agata PIETRZYK 99
11.1.1. Pasożytnictwo, pasożyt i choroba pasożytnicza 99
11.1.2. Rodzaje żywicieli (gospodarzy) pasożytów 101
11.1.3. Cykle rozwojowe, intensywność i ekstensywność zarażenia 102
11.2. Nazewnictwo, klasyfikacja i cechy pasożytów człowieka – Agata PIETRZYK 102
11.2.1. Nazewnictwo i klasyfikacja pasożytów człowieka 102
11.2.2. Cechy pierwotniaków 104
11.2.3. Cechy przywr 106
11.2.4. Cechy tasiemców 107
11.2.5. Cechy nicieni 109
11.3. Patomechanizmy chorób pasożytniczych – Dominika SALAMON 111
11.3.1. Układ pasożyt–żywiciel – wprowadzenie 111
11.3.2. Patogenne oddziaływanie pasożyta na żywiciela 111
11.3.3. Reakcje żywiciela na obecność pasożyta 113
11.3.4. Metody unikania przez pasożyta reakcji obronnych żywiciela 113
11.4. Epidemiologia oraz profilaktyka parazytoz – Dominika SALAMON 114
11.4.1. Źródła inwazji pasożytniczych 115
11.4.2. Drogi zarażenia 115
11.4.3. Zapobieganie chorobom pasożytniczym 116
12. Parazytologia szczegółowa 119
12.1. Pierwotniaki 119
12.1.1. Giardia duodenalis – Agata PIETRZYK 119
12.1.2. Trichomonas vaginalis – Agata PIETRZYK 125
12.1.3. Leishmania spp. – Agata PIETRZYK 130
12.1.4. Trypanosoma brucei – Agata PIETRZYK 137
12.1.5. Trypanosoma cruzi – Agata PIETRZYK 143
12.1.6. Entamoeba histolytica i pełzaki niechorobotwórcze – Małgorzata PAUL 149
12.1.7. Inne pełzaki przewodu pokarmowego – Małgorzata PAUL 153
12.1.8. Pełzaki wolno żyjące – Małgorzata PAUL 157
12.1.9. Toxoplasma gondii – Małgorzata PAUL 158
12.1.10. Cryptosporidium spp. – Małgorzata PAUL 164
12.1.11. Kokcydia chorobotwórcze dla człowieka – Małgorzata PAUL 166
12.1.12. Plasmodium spp. – Małgorzata PAUL 168
12.1.13. Babesia spp. – Małgorzata PAUL 173
12.1.14. Balantidium coli – Małgorzata PAUL 174
12.1.15. Microsporidia – Małgorzata PAUL 176
12.2. Robaki 177
12.2.1. Przywry – Małgorzata PAUL 177
12.2.2. Tasiemce – Agata PIETRZYK, Dominika SALAMON 188
12.2.3. Nicienie przewodu pokarmowego – Agata PIETRZYK, Piotr KOCHAN 207
12.2.4. Nicienie tkanek oraz krwi i limfy – Małgorzata PAUL 224
12.2.5. Stawonogi – Dominika SALAMON 241
13. Leki przeciwdrobnoustrojowe i antybiotykoterapia chorób zakaźnych 255
13.1. Zasady racjonalnej chemioterapii – Artur DRZEWIECKI 255
13.1.1. Farmakokinetyka 256
13.1.2. Farmakodynamika 257
13.1.3. Oporność bakterii i grzybów 260
13.1.4. Skojarzenia antybiotyków 261
13.1.5. Rodzaje farmakoterapii zakażeń 261
13.2. Leki przeciwbakteryjne – Katarzyna DZIERŻANOWSKA-FANGRAT 263
13.2.1. Antybiotyki β-laktamowe 266
13.2.2. Penicyliny 267
13.2.3. Cefalosporyny 271
13.2.4. Karbapenemy 274
13.2.5. Monobaktamy 275
13.2.6. Aminoglikozydy 276
13.2.7. Tetracykliny ich pochodne 276
13.2.8. Chloramfenikol 277
13.2.9. Antybiotyki peptydowe (glikopeptydy, lipopeptydy, lipoglikopeptydy, polipeptydy) 278
13.2.10. Chinolony i fluorochinolony 280
13.2.11. Makrolidy i linkozamidy 281
13.2.12. Sulfonamidy 282
13.2.13. Oksazolidynony 282
13.2.14. Ansamycyny (ryfamycyny) 283
13.2.15. Fosfomycyna 283
13.2.16. Nitrofurany 283
13.2.17. Nitroimidazole 284
13.3. Leki przeciwwirusowe – Marta WRÓBLEWSKA 284
13.3.1. Interferony 284
13.3.2. Rybawiryna 287
13.3.3. Leki przeciw wirusom grypy 288
13.3.4. Leki przeciw herpeswirusom 290
13.3.5. Leki przeciwretrowirusowe 293
13.3.6. Leki stosowane w leczeniu zakażeń HBV 296
13.3.7. Leki stosowane w leczeniu zakażeń HCV 297
13.3.8. Leki stosowane w leczeniu zakażeń SARS-CoV-2 298
13.3.9. Inne leki przeciwwirusowe 298
13.3.10. Przeciwwirusowe surowice odpornościowe 299
13.3.11. Przeciwwirusowe przeciwciała monoklonalne 300
13.4. Leki przeciwgrzybicze – Katarzyna DZIERŻANOWSKA-FANGRAT 302
13.4.1. Polieny 302
13.4.2. Antymetabolity 303
13.4.3. Azole 304
13.4.4. Echinokandyny 306
14. Zakażenia związane z opieką zdrowotną 307
14.1. Podstawowe pojęcia i definicje – Jadwiga WÓJKOWSKA-MACH 307
14.2. Szczegółowe definicje i kryteria rozpoznania przypadków zakażenia szpitalnego – Jadwiga WÓJKOWSKA-MACH, Anna RÓŻAŃSKA 309
14.2.1. Zakażenie krwi 311
14.2.2. Zapalenie płuc 312
14.2.3. Zakażenie układu moczowego 314
14.2.4. Zakażenia miejsca operowanego 315
14.2.5. Zakażenie układu pokarmowego powodowane przez Clostridioides difficile 316
14.3. Epidemiologia zakażeń szpitalnych – Jadwiga WÓJKOWSKA-MACH 317
14.4. Kontrola zakażeń – Jadwiga WÓJKOWSKA-MACH 323
14.5. Profilaktyka zakażeń – Jadwiga WÓJKOWSKA-MACH 328
14.5.1. Zapobieganie zakażeniom miejsca operowanego 329
14.5.2. Zakażenia związane ze stosowaniem procedur inwazyjnych 331
14.6. Procedury dotyczące przerywania dróg transmisji drobnoustrojów – Anna RÓŻAŃSKA, Jadwiga WÓJKOWSKA-MACH 334
14.7. Nadzór mikrobiologiczny zakażeń związanych z opieką zdrowotną. Drobnoustroje o zwiększonym potencjale epidemicznym. Nadzór nad lekoopornością drobnoustrojów – Dorota ROMANISZYN, Jadwiga WÓJKOWSKA-MACH 342
14.7.1. Lekooporność drobnoustrojowa 344
14.7.2. Nadzór nad lekoopornością drobnoustrojów 346
14.8. Typowanie molekularne – Agnieszka CHMIELARCZYK 347
14.8.1. Analiza restrykcyjna chromosomalnego DNA połączona z elektroforezą pulsową – RAE-PFGE (restriction enzyme analysis – pulsed-field gel electrophoresis) 348
14.8.2. Metody oparte na technice PCR (wykorzystujące amplifikację DNA) 349
14.8.3. Metody oparte na sekwencjonowaniu – analiza sekwencji MLST 350
14.8.4. Sekwencjonowanie całego genomu (whole genome sequencing, WGS) 350
15. Bioterroryzm 353
15.1. Historia broni biologicznej – Janusz KOCIK, Marcin NIEMCEWICZ, Anna BIELECKA-ODER 353
15.2. Podział czynników broni biologicznej – Janusz KOCIK, Marcin NIEMCEWICZ, Anna BIELECKA-ODER 357
15.3. Międzynarodowe porozumienia nieproliferacyjne i rozbrojeniowe dotyczące broni biologicznej oraz toksynowej – Anna BIELECKA-ODER 359
16. Diagnostyka mikrobiologiczna 365
16.1. Diagnostyka zakażeń bakteryjnych – Małgorzata BULANDA 365
16.1.1. Pobieranie i przesyłanie materiałów do badań bakteriologicznych – etap przedlaboratoryjny 366
16.1.2. Szczegółowe zasady – poszczególne materiały biologiczne 367
16.1.3. Etap laboratoryjny 374
16.1.4. Etap polaboratoryjny 378
16.2. Diagnostyka zakażeń wirusowych – Maciej PRZYBYLSKI, Tomasz DZIECIĄTKOWSKI 378
16.2.1. Pobieranie i przesyłanie materiałów do badań wirusologicznych 382
16.2.2. Izolacja wirusów w hodowlach komórkowych 384
16.2.3. Wykrywanie antygenów wirusowych 386
16.2.4. Mikroskopia elektronowa 390
16.2.5. Metody molekularne 390
16.2.6. Wykrywanie przeciwciał 398
16.3. Diagnostyka zakażeń grzybiczych – Anna B. MACURA, Magdalena SKÓRA 409
16.3.1. Pobieranie i przesyłanie materiałów do badań mykologicznych 410
16.3.2. Metody mikroskopowe i hodowlane 411
16.3.3. Metody immunologiczne 417
16.3.4. Metody molekularne 418
16.3.5. Metoda MALDI-TOF MS 419
16.3.6. Interpretacja wyniku badania mykologicznego 419
16.4. Diagnostyka parazytologiczna – Małgorzata PAUL 420
16.4.1. Pobieranie i przesyłanie materiałów do badań parazytologicznych 420
16.4.2. Diagnostyka pasożytów przewodu pokarmowego 423
16.4.3. Diagnostyka pasożytów krwi i tkanek 425
16.4.4. Metody biologii molekularnej w diagnostyce parazytologicznej 427
17. Zakażenia układowe i narządowe 431
17.1. Zakażenia układu oddechowego – Stefania GIEDRYS-KALEMBA 431
17.1.1. Zakażenia górnych dróg oddechowych 433
17.1.2. Zakażenia dolnych dróg oddechowych 434
17.2. Zapalenie ucha – Stefania GIEDRYS-KALEMBA 440
17.3. Zakażenia żołądka i jelit oraz zatrucia pokarmowe – Hanna STYPUŁKOWSKA-MISIUREWICZ 441
17.4. Zakażenia narządów płciowych i układu moczowego – Magdalena STRUS 449
17.4.1. Prawidłowa mikrobiota pochwy 449
17.4.2. Waginoza bakteryjna 450
17.4.3. Tlenowe zapalenie pochwy 452
17.4.4. Zakażenia układu moczowego 453
17.5. Choroby przenoszone drogą płciową – Piotr KOCHAN 454
17.6. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i inne infekcje ośrodkowego układu nerwowego – Piotr KOCHAN 459
17.6.1. Czynniki predysponujące do infekcji OUN 461
17.6.2. Czynniki etiologiczne zakażeń i zarażeń OUN 461
17.6.3. Epidemiologia infekcji OUN 462
17.6.4. Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 462
17.6.5. Diagnostyka zakażeń OUN 464
17.6.6. Leczenie zakażeń OUN 465
17.6.7. Profilaktyka zakażeń OUN 469
17.7. Zapalenie wsierdzia – Artur DRZEWIECKI 470
17.8. Bakteryjne zakażenie skóry i tkanek miękkich – Małgorzata BULANDA 472
17.8.1. Formy kliniczne zakażeń w zależności od czynnika etiologicznego 473
17.8.2. Diagnostyka bakteryjnych zakażeń skóry i tkanek miękkich 475
17.8.3. Leczenie bakteryjnych zakażeń skóry i tkanek miękkich 475
17.9. Bakteryjne zakażenia kości i stawów – Małgorzata BULANDA 476
17.9.1. Zakażenia kości 476
17.9.2. Zakażenia stawów 478
17.9.3. Zakażenia narządu ruchu związane z obecnością ciał obcych 479
17.10. Zakażenia narządu wzroku – Małgorzata BULANDA 480
17.10.1. Postacie kliniczne zakażeń 480
17.10.2. Diagnostyka zakażeń narządu wzroku 483
17.10.3. Leczenie i profilaktyka zakażeń narządu wzroku 483
17.11. Sepsa – Anna PRZONDO-MORDARSKA 485
17.11.1. Epidemiologia 485
17.11.2. Definicja sepsy 486
17.11.3. Etiologia sepsy 486
17.11.4. Etiopatogeneza sepsy 489
17.11.5. Obraz kliniczny i rozpoznanie sepsy 493
17.11.6. Diagnostyka laboratoryjna w sepsie 495
17.11.7. Leczenie sepsy 499
17.12. Inwazyjne zakażenia grzybicze – Katarzyna DZIERŻANOWSKA-FANGRAT 501
17.12.1. Zakażenia grzybami drożdżopodobnymi 503
17.12.2. Zakażenia grzybami pleśniowymi z rodzaju Aspergillus 507
17.12.3. Inne inwazyjne zakażenia grzybicze wywoływane przez grzyby pleśniowe 509
17.13. Zakażenia wrodzone i zakażenia w ciąży – Piotr B. HECZKO, Magdalena STRUS, Edyta GOLIŃSKA 511
17.13.1. Zakażenia wrodzone 512
17.13.2. Badania przesiewowe w celu wykrycia zagrożenia zakażeniami wrodzonymi 515
17.13.3. Zakażenia noworodków 516
17.13.4. Zakażenia kobiet w ciąży i w połogu 518
17.14. Infekcje u chorych z obniżoną odpornością – Barbara ZAWILIŃSKA 520
17.14.1. Pierwotne i wtórne niedobory odporności 521
17.14.2. Infekcje u pacjentów po przeszczepie narządów miąższowych i szpiku kostnego 523
Piśmiennictwo 529
Skorowidz – tom 2 533
, 
