Dwuczęściowa publikacja Alergologia w praktyce klinicznej została przygotowana przez zespół specjalistów pod kierunkiem prof. Kariny Jahnz-Różyk, prof. Macieja Kupczyka i prof. Radosława Gawlika.
Monografia w sposób szczegółowy uwzględnia najnowszą wiedzę z zakresu alergologii, ukazując jej wielodyscyplinarny aspekt. Zaproszeni do współpracy wybitni naukowcy z całej Polski omówili najważniejsze krajowe i międzynarodowe zalecenia potrzebne w codziennej praktyce alergologicznej. Część pierwsza obejmuje: anafilaksję i wstrząs anafilaktyczny, diagnostykę molekularną, nadwrażliwość na pokarmy oraz leki, swoistą immunoterapię alergenową, alergię na jad owadów błonkoskrzydłych, odrębności alergiczne chorób u dzieci, choroby alergiczne związane z pracą zawodową oraz wrodzone błędy odporności.
Całość została poprzedzona wyczerpującym wstępem opisującym obecną sytuację alergologii w Polsce. W części drugiej poruszono tematy związane z alergicznymi chorobami oczu, nieżytem nosa i zapaleniem zatok przynosowych z polipami nosa, choroby układu oddechowego, obrzęk naczynioruchowy, zespoły eozynofilowe oraz choroby skóry. Kompleksowe ujęcie tematu oraz multidyscyplinarność sprawiają, że publikacja jest przydatna zarówno dla studentów uczących się alergologii, jak i profesjonalistów, którzy chcą pogłębić swoją wiedzę z przedstawionej dziedziny.
1. ALERGOLOGIA W POLSCE W 2023 R. – Karina Jahnz-Różyk 1
1.1. Lekarze alergolodzy 1
1.2. Choroby objęte opieką alergologiczną 1
1.3. Konsultant krajowy w dziedzinie alergologii 2
1.4. Konsultanci wojewódzcy 3
1.5. Polskie Towarzystwo Alergologiczne 4
1.6. Specjalizacja z alergologii 4
1.7. Szkolenie i ocena potrzeb kadrowych 5
1.8. Świadczenia w alergologii 6
1.9. Wybrane problemy terapii chorób alergicznych 6
1.9.1. Alergenowa swoista immunoterapia (ASIT) 6
1.9.2. Alergologia – programy lekowe 7
1.10. Inne rozwiązania systemowe 10
1.10.1. Opieka koordynowana w podstawowej opiece zdrowotnej 10
1.10.2. Dzieci z alergią w przedszkolu, szkole, na koloniach 10
1.11. Podsumowanie i wnioski 10
2. ANAFILAKSJA I WSTRZĄS ANAFILAKTYCZNY – Karina Jahnz-Różyk 11
2.1. Definicja i epidemiologia 11
2.2. Patomechanizm 12
2.3. Rozpoznanie 12
2.4. Diagnostyka różnicowa 15
2.5. Leczenie wstrząsu anafilaktycznego 16
2.6. Adrenalina do samodzielnego podawania 18
2.7. Prewencja 20
2.8. Najnowsze wytyczne EAACI Task Force dotyczące postępowania w anafilaksji (2022) 20
2.8.1. Wytyczne w zakresie rozpoznania anafilaksji 21
2.8.2. Wytyczne w zakresie diagnostyki 21
2.8.3. Wytyczne odnoszące się do terapii i postępowania długoterminowego 21
2.9. Podsumowanie – niezaspokojone potrzeby anafilaksji 23
3. ZASTOSOWANIE DIAGNOSTYKI MOLEKULARNEJ W ALERGOLOGII – Łukasz Błażowski 25
3.1. Informacje podstawowe 25
3.2. CCD 26
3.3. Główne rodziny, podrodziny i grupy białek będących alergenami 27
3.3.1. Białka pochodzenia roślinnego 27
3.3.2. Białka pochodzenia zwierzęcego 34
4. NADWRAŻLIWOŚĆ NA POKARMY – Zbigniew Bartuzi, Krzysztof Pałgan, Natalia Ukleja-Sokołowska, Kinga Lis 37
4.1. Wprowadzenie i definicja 37
4.2. Epidemiologia 38
4.3. Etiologia 40
4.3.1. Podział i patogeneza alergii na pokarmy 45
4.4. Obraz kliniczny 49
4.5. Rozpoznanie i diagnostyka 55
4.5.1. Badanie przedmiotowe 58
4.6. Leczenie alergii pokarmowej 64
4.6.1. Leczenie dietetyczne 64
4.6.2. Immunoterapia alergenowa 66
4.6.3. Leczenie biologiczne 67
5. NADWRAŻLIWOŚĆ NA LEKI – Grażyna Bochenek, Joanna Glück, Aleksandra Wardzyńska 73
5.1. Definicja 73
5.2. Epidemiologia 73
5.3. Etiologia i patogeneza 74
5.3.1. Czynniki ryzyka 74
5.3.2. Patogeneza 75
5.4. Obraz kliniczny 78
5.5. Diagnostyka 79
5.5.1. Badania in vivo 79
5.5.2. Badania in vitro 82
5.6. Leczenie 84
5.6.1. Postępowanie bezpośrednio po wystąpieniu reakcji na lek 84
5.7. Nadwrażliwość na poszczególne grupy leków 86
5.7.1. Nadwrażliwość na antybiotyki β-laktamowe 86
5.7.2. Nadwrażliwość na inne antybiotyki i chemioterapeutyki 90
5.7.3. Nadwrażliwość na niesteroidowe leki przeciwzapalne 94
5.7.4. Nadwrażliwość na leki znieczulenia miejscowego 101
5.7.5. Nadwrażliwość na leki oraz inne substancje stosowane podczas zabiegów operacyjnych 102
5.7.6. Nadwrażliwość na radiologiczne środki kontrastowe 105
5.7.7. Nadwrażliwość na leki stosowane w chemioterapii nowotworów 109
5.7.8. Nadwrażliwość na leki biologiczne 111
5.7.9. Nadwrażliwość na kortykosteroidy 114
5.7.10. Nadwrażliwość na inhibitory pompy protonowej 116
5.7.11. Nadwrażliwość na preparaty żelaza podawane dożylnie 116
5.7.12. Nadwrażliwość na heparyny 118
5.7.13. Nadwrażliwość na inhibitory konwertazy angiotensyny 119
5.7.14. Nadwrażliwość na substancje pomocnicze 120
6. SWOISTA IMMUNOTERAPIA ALERGENOWA – Radosław Gawlik 123
6.1. Mechanizm 124
6.2. Wskazania 128
6.2.1. Alergeny stosowane do ITA 129
6.3. Przeciwwskazania 130
6.4. Kryteria diagnostyczne 131
6.5. Praktyczne prowadzenie ITA 132
6.6. Bezpieczeństwo ITA 137
6.7. Ocena skuteczności 139
6.7.1. Astma oskrzelowa 140
6.8. Przyszłość ITA 143
7. ALERGIA NA JAD OWADÓW BŁONKOSKRZYDŁYCH – Marita Nittner-Marszalska, Ewa Cichocka-Jarosz, Marek Niedoszytko 151
7.1. Definicja i patogeneza 151
7.2. Czynniki etiologiczne 151
7.3. Jad żądlących gatunków owadów błonkoskrzydłych odpowiedzialnych za HVA 153
7.4. Epidemiologia 157
7.5. Objawy kliniczne po użądleniu przez osy i pszczoły oraz zalecane postępowanie 157
7.5.1. Niealergiczna reakcja miejscowa 157
7.5.2. Uczulenie bezobjawowe klinicznie 158
7.5.3. Duża reakcja miejscowa 158
7.5.4. Alergiczne reakcje systemowe 159
7.6. Reakcje nietypowe 161
7.7. Rozpoznanie 162
7.7.1. Wywiad i badanie przedmiotowe 162
7.7.2. Badania diagnostyczne 162
7.7.3. Testy skórne, SPT i IDT 163
7.7.4. Ocena stężenia sIgE w surowicy (ssIgE) 163
7.7.5. Test aktywacji bazofilów 165
7.7.6. Próba prowokacji z żywym owadem 166
7.7.7. Ocena stężenia tryptazy w surowicy 166
7.8. Kryteria rozpoznania 166
7.8.1. Rozpoznanie różnicowe 167
7.9. Leczenie farmakologiczne 167
7.9.1. Zabezpieczenie w adrenalinę 167
7.10. Immunoterapia jadem owadów błonkoskrzydłych 168
7.10.1. Wskazania 168
7.10.2. Przeciwwskazania 169
7.10.3. Typy szczepionek 169
7.10.4. Skuteczność 174
7.10.5. Bezpieczeństwo 174
7.11. Alergia na jad i immunoterapia jadem w wybranych grupach pacjentów 175
7.11.1. Dzieci 175
7.11.2. Chorzy na mastocytozę i zespół aktywacji komórek tucznych 176
7.11.3. Pszczelarze i grupy zawodowe z nieprzeciętnie wysoką ekspozycją na jad 177
7.12. Alergia na mrówki ogniste 178
8. ODRĘBNOŚCI CHORÓB ALERGICZNYCH U DZIECI – Anna Bręborowicz, Paulina Sobkowiak 181
8.1. Wstęp 181
8.2. Naturalna historia chorób alergicznych – marsz alergiczny/atopowy 181
8.3. Naturalna historia reakcji IgE-zależnych 183
8.4. Atopowe zapalenie skóry 185
8.4.1. Definicja 185
8.4.2. Epidemiologia 185
8.4.3. Rozpoznanie 185
8.4.4. Leczenie 186
8.5. Alergiczny nieżyt nosa 187
8.5.1. Definicja 187
8.5.2. Epidemiologia 188
8.5.3. Rozpoznanie 188
8.5.4. Leczenie 189
8.6. Astma 190
8.6.1. Definicja 190
8.6.2. Epidemiologia 190
8.6.3. Rozpoznanie 191
8.6.4. Leczenie 192
8.7. Alergia pokarmowa 193
8.7.1. Definicja 193
8.7.2. Epidemiologia 194
8.7.3. Rozpoznanie 195
8.7.4. Leczenie 198
8.8. Anafilaksja u dzieci 198
8.8.1. Definicja 198
8.8.2. Epidemiologia 198
8.8.3. Rozpoznanie 200
8.8.4. Leczenie 201
8.9. Diagnostyka alergologiczna 203
9. CHOROBY ALERGICZNE ZWIĄZANE Z PRACĄ ZAWODOWĄ – Cezary Pałczyński, Piotr Łacwik, Beata Kręcisz 209
9.1. Astma związana z pracą zawodową 209
9.1.1. Definicja 209
9.1.2. Epidemiologia 210
9.1.3. Etiologia 210
9.1.4. Patogeneza 212
9.1.5. Diagnostyka 213
9.1.6. Leczenie 214
9.1.7. Profilaktyka 214
9.2. Nieżyt nosa związany z pracą zawodową 215
9.3. Zapalenia spojówek związane z pracą zawodową 215
9.4. Anafilaksja o etiologii zawodowej 216
9.5. Zawodowe zewnątrzpochodne alergiczne zapalenia pęcherzyków płucnych 216
9.6. Alergiczne zawodowe choroby skóry 219
9.7. Zasady orzecznictwa o chorobach zawodowych 222
10. WRODZONE BŁĘDY ODPORNOŚCI – Ewa Więsik-Szewczyk 225
10.1. Wstęp 225
10.2. Klasyfikacja wrodzonych błędów odporności 225
10.3. Etiologia zakażeń w różnych typach niedoborów odporności 228
10.4. Przykłady wrodzonych błędów odporności 228
10.4.1. Wrodzone błędy odporności związane z nieprawidłowościami limfocytów B 228
10.4.2. Defekty limfocytów T 232
10.5. Zespoły dysregulacji 235
10.5.1. Defekty limfocytów T regulatorowych 235
10.5.2. Zespół APECED 235
10.5.3. Defekty apoptozy 236
10.5.4. Defekty cytotoksyczności limfocytów związane z zapaleniem 236
10.6. Zespoły syndromiczne 236
10.6.1. Zespoły hiper-IgE 237
10.7. Defekty fagocytozy 238
10.7.1. Defekty liczby: neutropenie wrodzone 238
10.7.2. Defekty funkcji komórek fagocytujących 239
10.8. Wrodzone błędy oporności skutkujące zwiększoną podatnością na specyficzne zakażenia 240
10.8.1. Defekty odpowiedzi związanej z IFN-ɣ 241
10.8.2. Błędy odporności związane z receptorami Toll-podobnymi 241
10.8.3. Błędy odporności skutkujące zwiększoną podatnością na zakażenia grzybicze 242
10.9. Wrodzone defekty układu dopełniacza 242
10.10. Podsumowanie: sygnały ostrzegawcze 242
SKOROWIDZ – CZĘŚĆ 1 245
, 
