Upływ czasu i ontologia

Wstęp 7

1. Na czym polega upływ czasu? 13

1.1. Obiektywistyczne koncepcje upływu czasu 13
1.1.1. Upływ czasu jako aktualizacja potencji 13
1.1.2. Upływ czasu jako ruch Teraz 16
1.1.3. Upływ czasu jako zmiana jakościowa 17
1.1.4. Absolutne stawanie się Broada 18
1.1.5. Upływ czasu jako dynamiczne istnienie rzeczy 18
1.2. Subiektywistyczne koncepcje upływu czasu 23
1.2.1. Kilka uwag ogólnych 23
1.2.2. Hugh Mellor i „mit upływu czasu” 26
1.2.3. Paul Horwich i koncepcja zmieniających się „czasowych punktów obserwacyjnych” 29
1.2.4. Paul Davies i fizyczna teoria subiektywnych zjawisk 32
1.3. Wnioski 33

2. Upływ czasu i problem istnienia przeszłości, teraźniejszości i przyszłości 35

2.1. Główne stanowiska 35
2.2. Ontologia czasu i problem trywialności 40
2.3. Wnioski 50

3. Trwanie przedmiotów w czasie 53

3.1. Endurantyzm i perdurantyzm 53
3.2. Zmiana, tożsamość i argument Lewisa 57
3.3. Trwanie w czasie i problem istnienia przeszłości, teraźniejszości i przyszłości 66
3.4. Wnioski 69

4. Upływ czasu i język 71

4.1. A-ciągi i B-ciągi, A-teorie i B-teorie 71
4.2. Argument McTaggarta 80
4.3. Argument Priora 86
4.4. „Argument z weryfikatora” i „argument z relacji” 90
4.5. Wnioski 101

5. Upływ czasu, fizyka i pozostałe nauki empiryczne 103

5.1. Szczególna teoria względności (STW) i upływ czasu 106
5.1.1. Argumenty Gödla oparte na STW 106
5.1.2. Neolorentzowskie wersje STW i upływ czasu 108
5.1.3. Argumenty Rietdijka i Putnama 115
5.1.4. Standardowa wersja STW i upływ czasu 116
5.2. Ogólna teoria względności (OTW) i upływ czasu 130
5.2.1. Argumenty Gödla oparte na OTW 130
5.2.2. Podróże w czasie a upływ czasu 134
5.3. Gdzie należy szukać upływu czasu? 138
5.4. Wnioski 144

6. Asymetria czasu 147

6.1. Asymetria czasu i asymetria w czasie 148
6.2. Asymetria w czasie procesów fi zycznych 154
6.3. Termodynamiczna asymetria w czasie 159
6.4. Kauzalne teorie czasu 167
6.5. Czy czas jest izotropowy? 177
6.6. Wnioski 184

7. Zakończenie: podwójna rola upływu czasu 185

Bibliografia 193
Indeks głównych pojęć 203
Indeks osób 205