Słowianie Zachodni: dzieje, obyczaje, wierzenia, tom trzeci, część czwarta: Słowiańszczyzna północno-zachodnia od VI do połowy XIII wieku. Dzieje polityczne i stosunki zewnętrzne od poł. XI w. aż...

Tom trzeci, część czwarta dzieła „Słowianie Zachodni” omawia następujące tematy: Dzieje polityczne i stosunki zewnętrzne od połowy XI w. aż do upadku niepodległości Słowian zaodrzańskich (1036-1171). Współzawodnictwo Polski z Czechami w XI w.: 1. Brak między Słowianami jedności i zgody. 2. Najazd Brzetysława I na Polskę (r. 1038-1039). Interwencja Henryka III na korzyść Kazimierza I. Powrót Kazimierza I do Polski (1039). Brzetysław upokorzony, lennik cesarski. 3. Zaburzenie na Węgrzech. Kazimierz I przywraca pokój w Polsce (1040 do 1047). Sprawy węgierskie różnią Kazimierza I z Henrykiem III i Brzetysławem I. Śląsk powraca do Polski (1054). Seniorat w Czechach ustanowiony (r. 1053). Zgon Brzetysława I r. 1055, Kazimierza I r. 1058. 4. Bolesław Śmiały podnosi potęgę Polski; wprowadza Belę do Węgier (1061). Wratysław II z Niemcami popiera w Węgrzech Salomona, Bolesław synów Beli (1063-4). Zatargi Bolesława z Wratysławem II (1068). Henryk IV wzywa ich do Miszna r. 1071. Bolesław nie przyjmuje pośrednictwa. 5. Henryk IV zamierza wojnę z Bolesławem (r. 1073). W Węgrzech Henryk pomaga Salomonowi, Bolesław Gejzie. Salomon wygnany. Gejza królem (1073). Henryk ustępuje Wratysławowi Łużyce (1075). Bolesław porozumiewa się z Sasami przeciw Henrykowi, wojuje z Czechami przy posiłkach ruskich (1076), tworzy koalicję, koronuje się (r. 1076), przywraca Izasława do władzy (1077). 6. Powikłanie stosunków międzynarodowych (1077-1080). Upadek Bolesława Śmiałego (r. 1080). Wywyższenie Wratysława II. Niedołężność polityki polskiej i czeskiej w końcu XI w. Zatargi książąt czeskich pomiędzy sobą. Zniszczenie senioratu w Czechach. Bolesław Krzywousty zawiera przymierze z Kolomanem węgierskim (r. 1107) przeciw Henrykowi V i Czechom. Wojna r. 1108. Wymordowanie Wrszowców (1108). Wyprawa Henryka V ze Świętopełkiem do Polski. Zamordowanie Świętopełka, klęska Henryka V r. 1109). Wyprawy Bolesława do Czech r. 1110. Zgoda z książętami czeskimi r. 1115. Słowiańszczyzna bałwochwalcza po upadku władzy polskiej nad Łabą aż do nawrócenia Pomorza przez Bolesława Krzywoustego (r. 1034 -1127): I. Rozosobnienie ludów zaodrzańskich i pomorskich. 2. Obodryci. Napady Danów (1043-1044). Gotszalk wprowadza chrześcijaństwo; zabity r. 1066. Powstanie pogan. Blus zamordowany (1066). Kruk księciem. Budywój zamordowany (1071) Kruk także (1105). Henryk syn Gotszalka królem. 3. Lutycy biją Niemców pod Przecławą (r. 1056). Wojna domowa (1057 do 1060). Zburzenie świątyni Radogosta (1069). Czrelpienianie i Chyżanie poddają się Gotszalkowi. Niemoc podczas wojny domowej w Niemczech (1073-1075). Brandenburg zdobywają Niemcy r. 1101 i wnet tracą (1106). Henryk Gotszalkowicz podbija Brzelanów r. 1107. 4. Powstanie pogan nad Łabą i Soławą (r. 1110) Henryk obodrycki wdziera się na wyspę Ranę (r. 1113). Zaburzenia w Niemczech (r. 1115). Walka Niemców z poganami serbskimi (1115 -1118). Henryk wojuje z Danami o spadek po matce. 5. Pomorze między Wisłą a Odrą w XI w. Zależność od Polski. Bolesław Krzywousty sprzymierza się z Nielsem. Zdobywa Szczecin r. 1121. Lotar wojuje Lutyków 1121. Niels zbliżył się pod Wolin 1121. Bolesław zabiera Lutyków do r. Pieny i Moryckiego jeziora. 6. Wprowadzenie chrześcijaństwa na Pomorzu. Apostolstwo św. Ottona (1124 do 1125). Biskupstwo Pomorskie. Reakcja pogańska (1126-1127). Powtórne apostolstwo św. Ottona (1127). Wdzieranie się Danów i Niemców do Słowiańszczyzny zaodrzańskiej i obrona Pomorza przez Bolesława Krzywoustego: 1. Rozprzężenie państwa Henryka Gotszalkowicza (+1126) i wygaśnięcie rodu jego (1127-1129). Kanut Laward (r. 1131). Przybysław i Niklot książęta. Sasi budują a warownie Sigeberg. 2. Stosunek Niemiec, Danii i Polski do Słowian zaodrzańskich. Albrecht Niedźwiedź wojuje Brzeżanów i Hawelberg zdobywa (1134). Bolesław Krzywousty składa Lotarowi hołd z Pomorza (r. 1135). Ratibor pomorski zdobywa Konghelę (1135). Zgon Wartysława (1136), Bolesława Krzywoustego (1138). 3. Walka Albrechta Niedźwiedzia z Henrykiem Pysznym o księstwo Saskie (1138-139). Przybysław wagrski burzy Sigeberg 1138. Holzaci zdobywają ziemię Wagrów (1139). Graf Adolf sprowadza kolonistów i buduje Lubekę (1143). Słowianie na brzeg morza wyparci. Wyprawa krzyżowa na Pomorze zaodrzańskie (r. 1147): 1. Zamysł wyprawy przeciw Słowianom pomorskim. Papież Eugeniusz III dozwala ją warunkowo. Sasi gotują się do wyprawy wspólnie z Danami. 2. Nildot, uprzedzając wrogów, zbroi się, pali okręty niemieckie w Lubece, niszczy kolonistów w ziemi Wagrów. 3. Najazd krzyżowców na Lutyków i Obodrytów (r. 1147). Oblężenie Dąbina i Dymina. Klęska Danów. Napad na Szczecin. Niefortunny koniec wyprawy. 4. Po wojnie nędza i głód w ziemi Wagrów. Kanut duński zburzył Sigeberg. Wznowienie biskupstw: Starogardzkiego, Raciborskiego i Meklemburskiego (1148). Niezgoda grafa Adolfa z biskupem Wicelinem. Nildot musi ulegać księciu saskiemu. Polska i Czechy podczas upadku Słowian zaodrzańskich 1139-1172: 1. Stan Polski i Czech go śmierci Bolesława Krzywoustego (r. 1138) i Sobiesława I (r. 1140). Wyprawa Niemców z Czechami do Polski r. 1146. Zamachy Albrechta Niedźwiedzia. 2. Zabiegi Albrechta Niedźwiedzia o zdobycze w Słowiańszczyźnie. Opanowanie Brandenburga (1151). Jaksa kopanicki odbiera Brandenburg (1156). Albrecht wypędza go (1157) i zakłada Markę Brandenburgską. 3. Niesforność książąt czeskich wywołuje wmieszanie się Fryderyka I w ich sprawy. Zatargi książąt niemieckich o Bawarię. Podniesienie Austrii na księstwo dziedziczne (1156). Przymierze Czechów z Niemcami przeciw Polsce. Wyprawa do Polski (1157). Pokój kryszkowski. 4. Podniesienie Władysława czeskiego na króla (1158). Zasługiwanie się jego cesarzowi. Niewdzięczność Fryderyka I. Pozbawienie Władysława tytułu królewskiego (1174). 5. Niemoc Polski po r. 1157. Wydzielenie Śląska synom Władysława II (1163). Wyprawa Bolesława Kędzierzawego do Prus (1167). Niedołęstwo rządów jego. Upadek Obodrytów: 1. Niklot w zależności od Niemców. Zdzierstwa Henryka Lwa i margrabiego Adolfa. Piraci słowiańscy. Henryk Lew biskupów stanowi. Proskrypcja

Słowian. Wojna. Śmierć Niklota (1160). Danowie pomagają Niemcom. 2. W zdobytym kraju Henryk Lew osadza różnych grafów i wyznacza udziały synom Niklota (1160). Nowe rządy. Wojna r. 1163. Uwięzienie Wartysława. Powstanie Słowian r. 1164. Zniszczenie kolonistów. Oblężenie Dymina. Upadek Przybysława. 3. Wojna książąt niemieckich z Henrykiem Lwem. Przybysław odzyskuje kraj Obodrytów (1167), staje się lennikiem cesarskim, wchodzi do składu rzeszy Niemieckiej r. 1170. Upadek Ranów: 1. Zatargi Ranów z Danami. Wyprawy Waldemara przeciw Ranom r. 1159, 1160, 1165 i na Pomorze r. 1162-1166. 2. Oblężenie Arkany, kapitulacja jej. Poddanie się Korenicy. Waldemar opanowuje całą Ranę, wprowadza chrześcijaństwo (1168). Niezadowolenie książąt pomorskich. 3. Zatargi o posiadanie Rany (1169). Wojna Henryka Lwa z Waldemarem (1170-1171). Przymierze między nimi. Rana posiadłością duńską zostaje. Zakończenie.