Ustawa o księgach wieczystych i hipotece. Komentarz

Wykaz skrótów 23
Przedmowa 33
Ustawa o księgach wieczystych i hipotece 35
Dział I. Księgi wieczyste 37
Rozdział 1. Przepisy o prawach jawnych z księgi wieczystej 39
Art. 1. [Zakres stosowania ksiąg wieczystych] 39
I. Pojęcie, rodzaje i przedmiot ksiąg wieczystych 39
II. Nieruchomość jako przedmiot księgi wieczystej 42
III. Nieruchomość gruntowa w rozumieniu wieczystoksięgowym 43
IV. Nieruchomości budynkowe 45
V. Lokale i piętra jako nieruchomości 47
VI. Stan prawny nieruchomości ujawniany w księdze wieczystej 47
VII. Instrumenty prawne zapewniające prawdziwość treści księgi wieczystej 49
VIII. Księgi wieczyste dawne 51
IX. Zbiory dokumentów 54
X. Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu jako przedmiot księgi wieczystej 56
XI. Znaczenie tytułu prawnego spółdzielni do nieruchomości 59
XII. Wpis użytkowania i służebności mieszkania do księgi wieczystej założonej dla spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu 62
XIII. Wpis do księgi wieczystej spółdzielczego własnościowego prawa do garażu lub miejsca postojowego 65
XIV. Zakładanie ksiąg wieczystych 68
XV. Zamknięcie księgi wieczystej 75
Art. 2. [Jawność ksiąg wieczystych] 77
I. Uwagi ogólne 77
II. Jawność formalna i materialna 78
III. Przedmiot jawności 79
IV. Przejawy i ograniczenia jawności formalnej 83
V. Jawność materialna 84
Art. 3. [Domniemania wieczystoksięgowe] 87
I. Uwagi ogólne 87
II. Domniemanie 89
III. Prawa objęte domniemaniem 89
IV. Wniosek domniemania 93
V. Spór o domniemanie zupełności ksiąg wieczystych 95
VI. Zakres czasowy domniemania 96
VII. Domniemanie nieistnienia prawa wykreślonego (art. 3 ust. 2 u.k.w.h.) 97
VIII. Wzruszenie domniemania 98
IX. Kolizja z innymi domniemaniami 103
Art. 4. [Kolizja domniemań] 103
Art. 5. [Rękojmia wiary publicznej] 105
I. Uwagi ogólne 105
II. Niezgodność księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym 106
III. Nabycie przez czynność prawną 117
IV. Skutki działania rękojmi 124
V. Ochrona zaufania nabywcy nieruchomości do treści księgi wieczystej w regulacjach szczególnych 129
Art. 6. [Negatywne przesłanki rękojmi] 130
I. Uwagi wstępne 131
II. Nieodpłatność czynności prawnej 131
III. Umowa częściowo odpłatna 133
IV. Zła wiara jako negatywna przesłanka rękojmi 134
V. Brak staranności nabywcy 137
VI. Akty staranności nabywcy 142
VII. Zła wiara w przypadku konfiguracji wieloosobowych po stronie nabywcy 144
VIII. Moment istotny dla oceny złej wiary 147
Art. 7. [Prawa chronione przed działaniem rękojmi] 149
I. Uwagi wstępne 149
II. Prawa obciążające nieruchomość z mocy ustawy 150
III. Prawo dożywocia 154
IV. Służebności ustanowione na podstawie decyzji administracyjnej 155
V. Służebność drogi koniecznej 156
VI. Służebność ustanowiona w związku z przekroczeniem granicy 157
VII. Służebność przesyłu 158
Art. 8. [Wyłączenia rękojmi – wzmianka i ostrzeżenie] 158
I. Uwagi ogólne 158
II. Pojęcie wzmianki 160
III. Jurydyczne konsekwencje zamieszczenia wzmianki 165
IV. Ostrzeżenie o niezgodności stanu prawnego nieruchomości 169
V. Ostrzeżenie o toczącym się postępowaniu 171
Art. 9. [Rozszerzenie rękojmi] 175
I. Uwagi wstępne 175
II. Rozporządzenia prawem rzeczowym niepowodujące jego nabycia 178
III. Obciążenie nieruchomości prawem obligacyjnym 179
IV. Rozporządzenie wpisanym prawem obligacyjnym 182
V. Spełnienie świadczenia 183
Art. 10. [Roszczenie o usunięcie niezgodności] 185
I. Uwagi ogólne 185
II. Charakter prawny roszczenia o uzgodnienie i sposób jego zaspokojenia 187
III. Pozasądowe uzgodnienie księgi wieczystej 191
IV. Proces o uzgodnienie 191
V. Klasyfikacja powództwa o uzgodnienie według trójpodziału powództw 194
VI. Czynna legitymacja procesowa 197
VII. Bierna legitymacja procesowa 206
VIII. Treść żądania pozwu 209
IX. Przesłanki roszczenia 215
X. Obrona pozwanego 218
XI. Zakres związania sądu innymi orzeczeniami 220
XII. Problem związania decyzją administracyjną 222
XIII. Zasady wyrokowania 226
XIV. Skutki wyroku 228
XV. Ostrzeżenie 229
Art. 11. [Pierwszeństwo praw księgowych] 233
I. Uwagi wstępne 233
II. Kolizja praw podmiotowych 234
III. Metody rozstrzygania kolizji praw podmiotowych 236
IV. Zasada preferencji praw jawnych z księgi wieczystej 238
V. Zasada preferencji tzw. praw przymusowych 240
VI. Relacja między art. 11 a art. 12 u.k.w.h. 241
VII. Relacja między art. 11 u.k.w.h. a art. 249 k.c. 241
VIII. Kolizja ograniczonych praw rzeczowych z prawami względnymi 243
IX. Kolizja praw jawnych z księgi wieczystej z ograniczonymi prawami rzeczowymi obciążającymi ruchomości i prawa względne 244
X. Sposób ujawnienia pierwszeństwa w księdze wieczystej 245
XI. Instrumenty prawne służące do ochrony pierwszeństwa 246
Art. 12. [Chwila rozstrzygająca o pierwszeństwie ograniczonych praw rzeczowych] 246
I. Cel i ogólne reguły rozstrzygnięcia kolizji ograniczonych praw rzeczowych wpisanych do księgi wieczystej 246
II. Oznaczenie chwili, od której liczy się skutki wpisu dokonanego w księdze wieczystej 250
III. Pierwszeństwo w wypadku zbiegu praw osobistych i roszczeń wpisanych w księdze wieczystej z wpisanymi w księdze wieczystej ograniczonymi prawami rzeczowymi 251
IV. Zasada pierwszeństwa wobec hipoteki 251
V. Pierwszeństwo hipotek w razie przekształcenia w prawo własności prawa użytkowania wieczystego 252
VI. Wyłączenie stosowania art. 12 u.k.w.h. 252
Art. 13. [Zmiany w porządku pierwszeństwa wskutek zastrzeżenia pierwszeństwa] 253
I. Uprawnienie do wprowadzenia zmian do porządku pierwszeństwa ograniczonych praw rzeczowych 253
II. Zastrzeżenie pierwszeństwa jako samoistna czynność prawna 254
III. Wyłączenie stosowania art. 13 u.k.w.h. (przykład) 255
Art. 14. [Zastrzeżenie pierwszeństwa prawa przed jego wpisaniem do księgi wieczystej] 256
Art. 15. [Odmienne określenie pierwszeństwa w przepisach szczególnych] 257
Art. 16. [Ujawnianie w księdze wieczystej praw osobistych i roszczeń] 258
I. Dopuszczalność wpisu do księgi wieczystej praw osobistych i roszczeń jako wyjątek od zasady ujawniania w księdze wieczystej praw rzeczowych 258
II. Kwestie sporne odnoszące się do wykładni gramatycznej i systemowej 260
III. Kwestia dopuszczalności ujawniania w księdze wieczystej warunkowego prawa dzierżawy (bądź najmu) 261
IV. Materialnoprawny charakter wpisu w księdze wieczystej na podstawie art. 16 u.k.w.h. 262
V. Wymagania dotyczące dokumentu stanowiącego podstawę wpisu prawa osobistego lub roszczenia 264
VI. Przykłady praw osobistych i roszczeń, które mogą być ujawnione w księdze wieczystej 265
VII. Kognicja sądu wieczystoksięgowego a spór dotyczący istnienia roszczenia 270
VIII. Ujawnienie w księdze wieczystej roszczenia dłużnika (zbywcy) o powrotne przeniesienie własności (bądź użytkowania wieczystego) 271
IX. Znaczenie materialnoprawnych przesłanek wniosku o wpis w dziale III księgi wieczystej 271
X. Wpis ostrzeżenia w księdze wieczystej 272
XI. Możliwość ujawnienia sporu prawnego dotyczącego prawidłowości wpisu w księdze wieczystej przez wpis ostrzeżenia z art. 10 ust. 2 u.k.w.h. 273
XII. Treść wpisów 274
XIII. Przysądzenie własności a prawa i roszczenia osobiste ciążące na nieruchomości 275
XIV. Wykreślenie w wypadku złożenia oświadczenia o zrzeczeniu się ograniczonego prawa rzeczowego 276
XV. Koszty sądowe 277
Art. 17. [Skuteczność prawa osobistego lub roszczenia] 278
I. Ochronna funkcja ujawnienia prawa osobistego lub roszczenia w księdze wieczystej 278
II. Rozszerzona skuteczność wpisu w księdze wieczystej 280
III. Prawa nieobjęte ochroną rozszerzonej skuteczności 281
IV. Dochodzenia roszczenia zabezpieczonego przez wpis w odniesieniu do wierzyciela hipotecznego 281
V. Zasada pierwszeństwa praw i roszczeń wpisanych w księdze wieczystej przed hipoteką jako ograniczonym prawem rzeczowym 282
VI. Wzmocnienie umownego prawa pierwokupu przez wpis do księgi wieczystej 283
VII. Wzmocnienie ochrony najemcy lokalu mieszkalnego 283
Art. 18. [Wykreślenie wpisów w wypadku kolizji roszczenia z prawami nabytymi później] 284
I. Funkcja ochronna wykreślenia z urzędu wpisu w księdze wieczystej 285
II. Zakres ochrony praw nabytych 286
III. Ustanowienie odrębnej własności lokalu i jego przeniesienie a wykreślenie uprzednio istniejącego w księdze wieczystej obciążenia hipotecznego 288
Art. 19. [Wykreślenie wpisu roszczenia z księgi wieczystej] 290
I. Zróżnicowanie przesłanek wykreślenia roszczenia wpisanego do księgi wieczystej 291
II. Konieczność dokonania wykładni umowy 292
III. Wymagania dotyczące określania terminów 293
IV. Przykład regulacji wyłączającej stosowanie art. 19 u.k.w.h. 295
Art. 20. [Pierwszeństwo praw osobistych oraz roszczeń ujawnionych w księdze wieczystej] 295
I. Odesłanie do przepisów o pierwszeństwie ograniczonych praw rzeczowych 295
II. Wpis o zakazie zbywania nieruchomości a pierwszeństwo roszczenia ujawnionego w księdze wieczystej 296
III. Pierwszeństwo umownych praw pierwokupu nieruchomości 297
IV. Najem ujawniony w księdze wieczystej a prawa niewpisane w księdze wieczystej 297
Art. 21. [Połączenie kilku nieruchomości w jedną nieruchomość] 298
I. Nieruchomość według norm wieczystoksięgowych 298
II. Wniosek o połączenie kilku nieruchomości w jednej księdze wieczystej bądź o odłączenie części nieruchomości z księgi wieczystej jako czynność niebędąca rozporządzeniem nieruchomościami 299
III. Materialnoprawne skutki połączenia kilku nieruchomości w księdze wieczystej 299
IV. Prowadzenie ksiąg wieczystych w wypadku połączenia dwu lub więcej nieruchomości lokalowych albo w wypadku podziału nieruchomości lokalowej 300
V. Odłączenie części składowej nieruchomości lokalowej 302
VI. Podział prawny nieruchomości gruntowej przez jej właścicieli będących członkami wspólnoty mieszkaniowej 303
VII. Wieczystoksięgowy podział nieruchomości gruntowej a ewidencyjne oznaczenie wchodzących w jej skład działek gruntu 304
VIII. Odłączenie na podstawie przepisów regulujących przekształcenie ex lege prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności 305
IX. Zakres kognicji sądu 305
X. Wieczystoksięgowy prawny podział nieruchomości 306
XI. Podmioty uprawnione do skutecznego żądania wieczystoksięgowego łączenia bądź wieczystoksięgowego podziału nieruchomości 306
XII. Koszty sądowe 307
Art. 22. [Skutki połączenia nieruchomości dla obciążeń] 308
I. Nowa nieruchomość jako przedmiot obciążenia 308
II. Rozszerzenie przedmiotu obciążenia 308
Rozdział 2. Ustrój ksiąg wieczystych i postępowanie 310
Art. 23. [Prowadzenie ksiąg wieczystych przez sądy rejonowe] 310
I. Właściwość sądów rejonowych 310
II. Prowadzenie ksiąg wieczystych 311
III. Prowadzenie ksiąg wieczystych przez referendarzy sądowych 313
IV. Prowadzenie ksiąg wieczystych przez asesorów sądowych 315
Art. 23a. [Obowiązek współpracy z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych] 315
Art. 24. [Księgi wieczyste dla nieruchomości] 317
I. Realny system prowadzenia ksiąg wieczystych 317
II. Ujawnienie sposobu zarządu nieruchomością wspólną 320
Art. 24 1 . [Księgi wieczyste dla spółdzielczych własnościowych praw do lokalu] 322
I. Zasady prowadzenia ksiąg wieczystych dla spółdzielczych własnościowych praw do lokalu 322
II. Przekształcenie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w prawo własności nieruchomości 328
Art. 25. [Struktura księgi wieczystej] 331
I. Cztery działy księgi wieczystej 331
A. Dział I księgi wieczystej 332
B. Dział II księgi wieczystej 340
C. Dział III księgi wieczystej 348
D. Dział IV księgi wieczystej 352
Art. 25 1 . [Zakładanie i prowadzenie ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym] 360
Art. 26. [Oznaczenie nieruchomości] 364
Art. 27. [Sprostowanie oznaczenia nieruchomości] 369
Art. 28. [Akta ksiąg wieczystych] 375
Art. 29. [Moc wsteczna wpisu] 377
Art. 30. (uchylony). 380
Art. 31. [Podstawa wpisu] 381
I. Uwagi wprowadzające 381
II. Jurydyczna konstrukcja podstawy wpisu do księgi wieczystej 383
III. Moment istnienia podstawy wpisu 386
IV. Moment przedłożenia podstawy wpisu 387
V. Sposób ujawnienia podstawy wpisu 388
VI. Dokument jako podstawa wpisu 391
VII. Dokumenty pierwotne i wtórne jako podstawa wpisu 393
VIII. Forma pisemna z podpisem notarialnie poświadczonym 399
IX. Umowa ustalająca 407
X. Oświadczenie wiedzy jako podstawa wpisu 408
XI. Jednostronne czynności prawne 409
XII. Podstawa wpisu ujawniającego stosunki małżeńskie majątkowe podmiotów prawa księgowego 412
XIII. Zmiany podmiotowe w spółce cywilnej 415
XIV. Dokument urzędowy – zagadnienia ogólne 420
XV. Orzeczenie sądu jako podstawa wpisu 424
XVI. Wyrok ustalający jako podstawa wpisu 428
XVII. Dokumenty wykazujące prawo do spadku 431
XVIII. Wyrok rozwodowy 434
XIX. Decyzja administracyjna 435
XX. Zaświadczenie administracji publicznej 441
XXI. Inne dokumenty organu administracji publicznej 443
Art. 32. [Uproszczone podstawy wpisu] 444
I. Uwagi ogólne 445
II. Zasada oświadczenia jednej strony – zagadnienia podstawowe 446
III. Zastosowanie zasady oświadczenia jednej strony 449
IV. Podmiot i treść oświadczenia wyrażanego stosowanie do zasady oświadczenia jednej strony 451
V. Zgoda na wpis – zagadnienia konstrukcyjne 452
VI. Zakres zastosowania zgody na wpis 454
VII. Aspekt podmiotowy zgody na wpis 459
VIII. Treść zgody 460
IX. Zakaz zastrzeżenia warunku lub terminu 461
X. Forma i postać dokumentu zgody na wpis 463
XI. Związanie zgodą na wpis 464
XII. Problem skuteczności zgody wobec osób trzecich 465
Art. 33. [Fikcja doręczenia] 466
I. Złożenie oświadczenia jako okoliczność istotna dla rozstrzygnięcia sprawy wieczystoksięgowej 466
II. Znaczenie prawne przepisu art. 33 u.k.w.h. 467
III. Egzegeza przepisu 470
IV. Zakres zastosowania przepisu 472
V. Dowód doręczenia oświadczenia w postępowaniu wieczystoksięgowym w sytuacjach nieobjętych art. 33 u.k.w.h. 474
Art. 34. [Zasada wpisu uprzedniego] 477
I. Uwagi ogólne 477
II. Zasada wpisu uprzedniego 479
III. Wyjątki od zasady wpisu uprzedniego 485
IV. Nabycie pierwotne 492
Art. 35. [Odpowiedzialność właściciela za nieujawnienie prawa własności nieruchomości w księdze wieczystej] 495
Art. 36. [Obowiązek zawiadomienia sądu wieczystoksięgowego o zmianie właściciela nieruchomości] 500
Art. 36(1). [Przechowywanie i udostępnienia akt księgi wieczystej] 503
Art. 36(2). (uchylony). 509
Art. 36(3). [Centralna baza danych ksiąg wieczystych] 509
Art. 36(4). [Centralna Informacja Ksiąg Wieczystych] 512
Art. 36(5). [Opłaty pobierane przez Centralną Informację Ksiąg Wieczystych] 517
Art. 37–57. (uchylone). 521
Art. 58. [Akty wykonawcze] 522
Art. 58(1)–58(2). (uchylone). 528
Rozdział 3. (uchylony) 529
Art. 59–64. (uchylone). 529
Dział II. Hipoteka 531
Rozdział 1. Hipoteka w ogólności 533
Oddział 1. Przepisy ogólne 533
Art. 65. [Pojęcie i przedmiot hipoteki] 533
I. Pojęcie hipoteki 533
II. Akcesoryjność hipoteki 537
III. Zasada szczegółowości hipoteki 538
IV. Hipoteka jako ograniczone prawo rzeczowe 539
V. Przedmiot hipoteki 540
VI. Powstanie hipoteki 548
VII. Wygaśnięcie hipoteki 551
VIII. Zaspokojenie się wierzyciela z przedmiotu hipoteki – wzmianka 554
Art. 66. (uchylony). 554
Art. 67. [Wpis hipoteki do księgi wieczystej] 554
Art. 68. [Zabezpieczona wierzytelność, suma hipoteki, nadmierność zabezpieczenia] 558
I. Wierzytelność zabezpieczona hipoteką 558
II. Suma hipoteki 560
III. Nadmierne zabezpieczenie 561
Art. 68(1). [Zabezpieczenie wierzytelności oraz podział hipoteki] 564
I. Zabezpieczenie kilku wierzytelności jedną hipoteką 564
II. Podział hipoteki 565
Art. 68(2). [Administrator hipoteki] 565
I. Charakterystyka instytucji 566
II. Powołanie administratora hipoteki 567
III. Prawa i obowiązki administratora hipoteki 569
IV. Umowa o ustanowienie hipoteki 570
V. Podział hipoteki 570
VI. Administrator hipoteki zabezpieczającej wierzytelności obligatariuszy 571
Art. 68(3). [Podmiana zabezpieczonej wierzytelności] 572
Art. 68(4). [Zmiany odnoszące się do zabezpieczonej wierzytelności] 575
Art. 69. [Zakres zabezpieczenia hipoteką] 576
Art. 70–71. (uchylone). 580
Art. 72. [Wyłączenie dopuszczalności rozporządzania przedmiotem hipoteki] 580
Art. 73. [Zarzuty wierzyciela hipotecznego] 582
Art. 74. [Wyjątek od zasady ograniczonej odpowiedzialności za długi spadkowe] 586
I. Uwagi ogólne 586
II. Zakres zastosowania art. 74 u.k.w.h. 588
III. Znaczenie zaspokojenia wierzytelności hipotecznej dla reguł ograniczonej odpowiedzialności za długi spadkowe 593
Art. 75. [Tryby zaspokojenia wierzytelności hipotecznej] 594
I. Uwagi ogólne 594
II. Sądowy tryb zaspokojenia wierzytelności hipotecznej 599
III. Wierzytelność zabezpieczona hipoteką w postępowaniu upadłościowym i restrukturyzacyjnym 608
Art. 76. [Hipoteka łączna] 610
I. Uwagi ogólne 611
II. Hipoteka łączna ustawowa 616
A. Charakter prawny 616
B. Pojęcie podziału nieruchomości 618
C. Podział nieruchomości przez ustanowienie odrębnej własności lokalu lub wyodrębnienie nieruchomości zabudowanej domem jednorodzinnym 620
D. Zniesienie współwłasności nieruchomości w razie obciążenia udziału we współwłasności hipoteką 623
III. Hipoteka łączna umowna 625
Art. 77. [Przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką] 628
I. Uwagi ogólne 628
II. Wyłączenie skutku przedawnienia i jego zasięg 629
III. Przedawnienie roszczeń o świadczenia uboczne 632
IV. Pozostałe zagadnienia 635
Art. 78. [Wypowiedzenie wierzytelności hipotecznej] 636
Oddział 2. Przeniesienie wierzytelności hipotecznej 641
Art. 79. [Przelew wierzytelności hipotecznej] 641
I. Uwagi ogólne 641
II. Charakter prawny art. 79 ust. 1 u.k.w.h. 642
III. Przejście hipoteki jako ustawowy skutek przelewu 643
IV. Zakaz rozdzielenia wierzytelności i hipoteki 645
V. Umowa prowadząca do przelewu wierzytelności hipotecznej 647
VI. Wpis do księgi wieczystej 655
VII. Przelew wierzytelności hipotecznej a wpis hipoteki w księdze wieczystej 662
VIII. Wierzytelność hipoteczna jako wkład do spółki cywilnej 665
IX. Wierzytelność hipoteczna jako wkład do spółki prawa handlowego 665
X. Obrót pulami wierzytelności 666
XI. Zbycie przedsiębiorstwa, w skład którego wchodzi wierzytelność hipoteczna 667
XII. Zbycie spadku, w skład którego wchodzi wierzytelność hipoteczna 667
XIII. Łączenie i podział spółek prawa handlowego a wierzytelność hipoteczna 668
XIV. Przelew wierzytelności hipotecznej a uprawnienia z tytułu hipoteki 668
XV. Nabycie wierzytelności hipotecznej od nieuprawnionego 669
XVI. Skutki przelewu wierzytelności hipotecznej 670
XVII. Ochrona właściciela nieruchomości będącego dłużnikiem osobistym 670
XVIII. Ochrona właściciela nieruchomości niebędącego dłużnikiem osobistym 676
XIX. Ochrona dłużnika osobistego niebędącego właścicielem nieruchomości obciążonej hipoteką 678
XX. Przelew wierzytelności hipotecznej w razie ustanowienia administratora hipoteki 678
XXI. Wykreślenie osoby prawnej z rejestru a przelew wierzytelności hipotecznej 680
XXII. Postępowanie upadłościowe cedenta a przelew wierzytelności hipotecznej 681
XXIII. Odstąpienie od umowy zobowiązującej do przelewu wierzytelności hipotecznej 682
XXIV. Przelew wierzytelności hipotecznej podlegającej prawu obcemu 684
XXV. Wierzytelność hipoteczna a wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela 686
Art. 79(1). [Przelew jednej z kilku wierzytelności zabezpieczonych hipoteką] 688
I. Uwagi ogólne 688
II. Przelew jednej z kilku wierzytelności hipotecznych w sytuacji, gdy co najmniej jedna wierzytelność ma nieustaloną wysokość 690
III. Przelew jednej z kilku wierzytelności hipotecznych w sytuacji, gdy co najmniej jedna wierzytelność wyrażona jest w walucie obcej 691
IV. Obowiązek zawiadomienia właściciela nieruchomości niebędącego dłużnikiem osobistym 692
V. Wpis przelewu jednej z kilku wierzytelności zabezpieczonych hipoteką 694
VI. Wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela w odniesieniu do jednej z kilku wierzytelności zabezpieczonych hipoteką 695
Art. 79(2). [Wyłączenie przejścia hipoteki] 696
I. Uwagi ogólne 696
II. Obowiązek zawiadomienia właściciela nieruchomości 698
III. Wstąpienie w prawa zaspokojonego wierzyciela 698
Art. 80–82. (uchylone). 698
Art. 83. [Przelew roszczeń o świadczenia uboczne] 699
Art. 83(1). [Przeniesienie wierzytelności wynikającej z dokumentu zbywalnego przez indos lub na okaziciela] 700
I. Uwagi ogólne 701
II. Dokumenty zbywalne przez indos 702
III. Dokumenty na okaziciela 702
IV. Przeniesienie jednej z kilku wierzytelności zabezpieczonych hipoteką 703
V. Nabycie od nieuprawnionego wierzytelności hipotecznej wynikającej z dokumentu zbywalnego przez indos 704
VI. Nabycie od nieuprawnionego wierzytelności hipotecznej wynikającej z dokumentu na okaziciela 706
VII. Nabycie wierzytelności hipotecznej przez zobowiązanego do zapłaty 707
VIII. Obrót zdematerializowanymi papierami wartościowymi 707
IX. Wpis do księgi wieczystej 708
Oddział 3. Zakres obciążenia hipoteką i ochrona hipoteki 709
Art. 84. [Obciążenie hipoteką przynależności] 709
I. Uwagi ogólne 709
II. Pojęcie przynależności 710
III. Obciążenie hipoteką przynależności 714
IV. Chwila relewantna dla oceny objęcia hipoteką przynależności 716
V. Pierwszeństwo praw zastawniczych na przynależnościach 719
Art. 85. [Hipoteka obciążająca części składowe] 721
I. Uwagi ogólne 721
II. Pojęcie części składowej 721
III. Objęcie części składowych hipoteką przed ich odłączeniem 722
IV. Objęcie części składowych hipoteką po ich odłączeniu 722
V. Odłączenie i usunięcie lub zbycie odłączonych części składowych 722
VI. Przypadanie odłączonych części składowych dzierżawcy 729
VII. Przypadanie odłączonych części składowych użytkownikowi lub mającemu służebność 731
VIII. Połączenie, przetworzenie lub pomieszanie odłączonej części składowej z inną rzeczą 732
Art. 86. [Wpływ zbycia przynależności na hipotekę] 732
Art. 87. [Sprzeciw wierzyciela hipotecznego wobec usunięcia części składowych i przynależności] 733
I. Uwagi ogólne 733
II. Zakres zastosowania 734
III. Charakter prawny sprzeciwu 736
IV. Skutki sprzeciwu 738
Art. 88. [Objęcie hipoteką roszczeń o czynsz najmu lub dzierżawy] 739
I. Uwagi ogólne 739
II. Roszczenie o czynsz jako przedmiot hipoteki 740
III. Pobieranie czynszu przed zajęciem nieruchomości 743
IV. Pobieranie czynszu po zajęciu nieruchomości 743
V. Rozporządzanie roszczeniem o czynsz przez właściciela nieruchomości 746
VI. Kolizja zabezpieczeń 748
VII. Zastosowanie do hipoteki każdego rodzaju 748
Art. 89. [Ubezpieczenie nieruchomości lub części składowej] 748
I. Uwagi ogólne 749
II. Wypłata odszkodowania przez ubezpieczyciela 750
III. Konieczność uzyskania zgody wierzyciela hipotecznego na wypłatę odszkodowania 752
Art. 90. [Zwolnienie sprzedanej części nieruchomości spod hipoteki] 753
I. Uwagi ogólne 754
II. Charakter prawny uprawnienia sprzedawcy lub kupującego 754
III. Oświadczenie wierzyciela hipotecznego 756
IV. Wypłacanie kwot według pierwszeństwa 757
Art. 91. [Zagrożenie bezpieczeństwa hipoteki] 758
I. Uwagi ogólne 758
II. Legitymacja czynna w odniesieniu do roszczeń z tytułu ochrony hipoteki 758
III. Bezpieczeństwo hipoteki 760
IV. Relacja art. 91–93 u.k.w.h. do art. 458 k.c. 762
V. Roszczenie prewencyjne (art. 91 u.k.w.h.) 763
Art. 92. [Naruszenie bezpieczeństwa hipoteki z przyczyn, za które właściciel ponosi odpowiedzialność] 766
I. Naruszenie bezpieczeństwa hipoteki 766
II. Charakter prawny uprawnień z art. 92 u.k.w.h. 767
III. Roszczenie o przywrócenie nieruchomości do stanu poprzedniego 770
IV. Roszczenie o ustanowienie dostatecznego zabezpieczenia dodatkowego 771
V. Niezwłoczne zaspokojenie się z nieruchomości 773
VI. Przedawnienie 774
Art. 93. [Naruszenie bezpieczeństwa hipoteki z przyczyn, za które właściciel nie ponosi odpowiedzialności] 774
Oddział 4. Wygaśnięcie hipoteki 777
Art. 94. [Wygaśnięcie wierzytelności] 777
I. Uwagi ogólne 777
II. Przesłanki warunkujące wygaśnięcie hipoteki 780
A. Wygaśnięcie wierzytelności hipotecznej 781
B. Zagadnienia problemowe 785
a. Wpływ przedawnienia na moc prawną hipoteki 785
b. Utrata bytu prawnego podmiotu będącego
wierzycielem hipotecznym 788
c. Utrata bytu prawnego podmiotu będącego
dłużnikiem hipotecznym 790
d. Przekształcenia i zmiany podmiotowe 792
C. Brak możliwości powstania kolejnych wierzytelności hipotecznych 792
III. Wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej 794
Art. 94(1). [Wygaśnięcie hipoteki zabezpieczającej kilka wierzytelności] 797
I. Uwagi ogólne 797
II. Inne przyczyny wygaśnięcia hipoteki 798
A. Wykreślenie hipoteki z księgi wieczystej bez ważnej podstawy prawnej (art. 95 u.k.w.h.). 799
B. Zrzeczenie się hipoteki przez wierzyciela (art. 246 k.c.). 799
C. Sądowe lub umowne zniesienie hipoteki (art. 99(1) u.k.w.h., art. 246 per analogiam k.c.). 799
D. Nadejście terminu końcowego lub ziszczenie się warunku
rozwiązującego 800
E. Wywłaszczenie obciążonej nieruchomości (art. 112 ust. 2 u.g.n.; regulacje dotyczące wywłaszczania na cele publiczne) 800
F. Utrata przedmiotu hipoteki 801
G. Konsolidacja/konfuzja (art. 247 k.c.) 804
H. Zakończenie bankowego postępowania ugodowego obejmującego wierzytelność zabezpieczoną hipoteką 805
I. Sprzedaż obciążonej nieruchomości w postępowaniu egzekucyjnym 806
J. Sprzedaż obciążonej nieruchomości w postępowaniu upadłościowym 807
K. Odpadnięcie podstawy prawnej 808
L. Bezskuteczność względna czynności prawnej, na podstawie której ustanowiono hipotekę 809
Art. 95. [Wykreślenie hipoteki bez podstawy prawnej] 809
I. Uwagi ogólne 809
II. Przesłanka warunkująca istnienie hipoteki pomimo jej wykreślenia z księgi wieczystej 810
III. Okres ochrony wierzyciela hipotecznego 812
IV. Skutek wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej bez ważnej podstawy prawnej 813
Art. 96. (uchylony). 815
Art. 97. [Roszczenie zwrotne dłużnika] 815
I. Uwagi ogólne 815
II. Przesłanki realizacji normy art. 97 u.k.w.h. 816
A. Pojęcie dłużnika osobistego z art. 97 u.k.w.h. 817
B. Roszczenie zwrotne przysługujące dłużnikowi osobistemu 819
III. Przejście ex lege hipoteki na dłużnika osobistego 821
Art. 98. [Roszczenie właściciela względem właściciela nieruchomości współobciążonej] 823
I. Uwagi ogólne 823
II. Przesłanki realizacji normy z art. 98 u.k.w.h. 825
III. Przejście ex lege hipoteki na uprawnionego do zwrotu 826
Art. 99. [Wygaśnięcie hipoteki wskutek bierności wierzyciela] 828
I. Uwagi ogólne 828
II. Przesłanki wygaśnięcia hipoteki na podstawie art. 99 u.k.w.h. 828
III. Skutki prawne złożenia przez właściciela nieruchomości zabezpieczonej kwoty do depozytu sądowego ze zrzeczeniem się jej odbioru 831
Art. 99(1). [Żądanie zniesienia hipoteki] 832
I. Uwagi ogólne 833
II. Uprawnienie właściciela nieruchomości do żądania zniesienia hipoteki 834
III. Wynagrodzenie wierzyciela hipotecznego 837
IV. Wygaśnięcie hipoteki 838
Art. 100. [Dokument – podstawa wykreślenia hipoteki] 839
I. Uwagi ogólne 839
II. Roszczenie właściciela nieruchomości 840
III. Obowiązek wierzyciela hipotecznego 841
A. Zakres pojęcia wszelkich czynności 841
B. Kwit mazalny 842
C. Konsekwencje niewykonania obowiązku przez wierzyciela hipotecznego 846
Art. 101. [Uprawnienia wierzycieli hipotecznych użytkowania wieczystego] 847
I. Uwagi ogólne 847
II. Zakres zastosowania art. 101 u.k.w.h. w przypadkach wygaśnięcia użytkowania wieczystego 848
III. Prawo zastawu 852
Oddział 5. Rozporządzanie opróżnionym miejscem hipotecznym 853
Art. 101(1). [Uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym] 853
I. Geneza i funkcja instytucji 853
II. Powstanie uprawnienia 860
III. Granice uprawnienia 864
IV. Ustanowienie hipoteki na opróżnionym miejscu hipotecznym 872
V. Przeniesienie hipoteki na opróżnione miejsce hipoteczne 877
VI. Częściowo opróżnione miejsce hipoteczne 881
VI. Zmiana pierwszeństwa uprawnienia 883
VII. Podział uprawnienia 884
VIII. Wygaśnięcie uprawnienia 885
Art. 101(2). [Przeniesienie hipoteki na miejsce opróżnione przez inną hipotekę] 887
Art. 101(3). [Zakaz rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym] 888
Art. 101(4). [Wpis uprawnienia do ksiąg wieczystych] 890
Art. 101(5). [Zakres podmiotowy uprawnienia] 894
Art. 101(6). [Zakaz zajęcia uprawnienia] 895
Art. 101(7). [Uprawnienie do rozporządzania opróżnionym miejscem hipotecznym a hipoteka łączna] 896
Art. 101(8). [Niedopuszczalność zastrzeżenia] 898
Art. 101(9). [Roszczenie o przeniesienie hipoteki na opróżnione miejsce hipoteczne] 901
Art. 101(10). [Pierwszeństwo hipoteki] 912
Art. 101(11). [Wyłączenie stosowania przepisów do subintabulatu] 914
Rozdział 2. (uchylony) 915
Art. 102–108. (uchylone). 915
Rozdział 21. Hipoteka na wierzytelności hipotecznej 916
Art. 108(1). [Ustanowienie subintabulatu. Spłata wierzytelności obciążonej subintabulatem] 916
Art. 108(2). [Uprawnienia wierzyciela subintabulatu] 920
Art. 108(3). [Wygaśnięcie hipoteki na nieruchomości] 920
Art. 108(4). [Dalszy subintabulat] 921
Art. 108(5). [Stosowanie przepisów o zastawie na wierzytelności] 921
Rozdział 3. Hipoteka przymusowa 923
Art. 109. [Tytuł wykonawczy jako podstawa wpisu w księdze wieczystej hipoteki przymusowej] 923
Art. 110. [Inne podstawy wpisu w księdze wieczystej hipoteki przymusowej] 944
Art. 110(1). [Zakres żądania wierzyciela] 949
Art. 111. (uchylony). 953
Art. 111(1). [Hipoteka przymusowa łączna] 953
Art. 111(2). [Żądanie zmiany treści hipoteki przymusowej] 956
Art. 112. (uchylony). 958
Dział III. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe 959
Art. 113. [Zmiany w ustawie – Kodeks cywilny] 961
Art. 114. [Status dawnych ksiąg wieczystych] 961
Art. 115. [Stosowanie ustawy starej] 962
Art. 116. [Stosowanie ustawy nowej – postępowanie] 962
Art. 117. [Stosowanie ustawy nowej – treść hipotek] 962
Art. 118. [Dług gruntowy] 963
Art. 119. [Listy hipoteczne] 963
Art. 120. (uchylony). 964
Art. 121. [Prawo o ustalaniu własności dóbr nieruchomych, przywilejach i hipotekach] 964
Art. 122. [Wykreślenie z urzędu] 964
Art. 123. [Zbiory dokumentów] 965
Art. 124. [Dotychczasowe zbiory dokumentów] 966
Art. 125. [Upoważnienie dla Ministra Sprawiedliwości] 967
Art. 126. [Utrata mocy obowiązującej] 968
Art. 127. [Dotychczasowe przepisy wykonawcze] 968
Art. 128. [Wejście w życie ustawy] 968
Bibliografia 969
Autorzy 995