Prawo o notariacie. Komentarz. Tom I. Ustrój notariatu

Wykaz skrótów | str. 27

Wstęp | str. 35

Wprowadzenie. Perspektywy polskiego notariatu po 25 latach obowiązywania ustawy - Prawo o notariacie | str. 39

Część pierwsza | str. 39
1. Unifikacja prawa notarialnego oraz organizacja prac nad unifikacją i kodyfikacją prawa prywatnego | str. 39
2. Trwałość oraz zmienność modelowych zasad funkcjonowania prawa o notariacie | str. 43
2.1. Notariat Drugiej Rzeczypospolitej w świetle ankiety redakcyjnej Przeglądu Notarialnego | str. 43
2.2. Jednorodność zawodu notariusza | str. 46
2.3. Strukturalne i modelowe instytucje prawne notariatu | str. 49
2.3.1. Publicznoprawny charakter funkcji notariatu | str. 49
2.3.2. Status prawny notariusza a charakter czynności notarialnej | str. 60
2.3.3. Wpływ zmiany wykładni prawa na sytuację ustrojową notariatu | str. 63
3. Modele postępowania notarialnego wyznaczające status prawny notariusza | str. 66
3.1. Rodzajowe oraz funkcjonalne znaczenie czynności notarialnych w obrocie prawnym a status wystawcy dokumentów urzędowych | str. 66
3.2. Jurysdykcja niesporna wyznaczająca modele postępowania notarialnego | str. 71
3.2.1. Model postępowania w sprawie dokonania czynności notarialnej | str. 71
3.2.2. Model postępowania odmowy dokonania czynności notarialnej | str. 74
3.2.3. Notariusz inicjujący postępowanie wieczystoksięgowe w systemie teleinformatycznym | str. 75
3.3. Jurysdykcja notariusza w sprawach spadkowych | str. 78
3.3.1. Nowa interpretacja zasady iura novit notarius | str. 78
3.3.2. Zasięg jurysdykcji w zakresie notarialnego poświadczenia dziedziczenia | str. 80
3.3.3. Jurysdykcja w sprawie europejskiego poświadczenia spadkowego | str. 82

Część druga. Funkcjonowanie notariatów w państwach Unii Europejskiej w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości | str. 84
1. Prawny oraz funkcjonalny związek statusu ustrojowego notariusza a kompetencje zawodowe | str. 84
2. Znaczenie oraz zakres stosowania prawa unijnego w praktyce notarialnej | str. 86

Część trzecia. Nadzór zawodowy oraz ustrojowy | str. 88
1. Prawne oraz funkcjonalne zasady sprawowania nadzoru | str. 88
2. Nadzór samorządu notarialnego | str. 89
3. Nadzór prawny (zwierzchni) Ministra Sprawiedliwości | str. 90
4. Zamknięty czy otwarty podmiotowy zakres nadzoru | str. 91

Konkluzja | str. 94

Ustawa z 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 164; zm.: Dz. U. z 2014 r. poz. 993, poz. 1585; z 2015 r. poz. 218, poz. 978, poz. 1137, poz. 1224, poz. 1311) | str. 97

DZIAŁ I. Ustrój notariatu | str. 99

Rozdział 1. Przepisy ogólne | str. 99

Art. 1. [Czynności notarialne] | str. 99
1. Przedmiotowy zakres regulacji ustawy - Prawo o notariacie | str. 101
2. Notariusz jako odrębny zawód zaufania publicznego | str. 107
3. Charakter i znaczenie określenia "jest powołany do dokonywania czynności notarialnych" | str. 115
3.1. Podstawa powołania | str. 115
3.2. Obowiązek a życzenie (zlecenie) dokonania czynności notarialnej | str. 122
3.3. Istota i charakter czynności notarialnej | str. 127
3.4. Czynność notarialna, dodatkowa czynność notarialna, projekt czynności notarialnej | str. 130
3.5. Typologia czynności notarialnych | str. 132
3.6. Czynność notarialna a czynność prawna oraz czynność procesowa | str. 138
4. Forma notarialna czynności notarialnej | str. 143
5. Kompetencje dokonywania czynności notarialnych | str. 146
5.1. Ustawowe umocowanie notariusza | str. 146
5.2. Charakter zastępstwa dokonywania czynności notarialnych | str. 147
5.2.1. Umocowanie do sprawowania zastępstwa przez notariusza oraz zastępcę notarialnego | str. 148
5.2.2. Upoważnienie aplikanta notarialnego | str. 149
5.3. Czynności notarialne polskiego konsula | str. 150
6. Uczestnicy czynności notarialnej | str. 152
7. Zasada terytorializmu | str. 156
8. Zasięg właściwości kompetencyjnej oraz ustrojowej notariusza przy dokonywaniu czynności notarialnych z tzw. elementem obcym | str. 158
9. Przymus notarialny | str. 160
10. Granice kompetencji notariusza jako nosiciela władzy publicznej | str. 162

Art. 2. [Status prawny notariusza. Moc urzędowa czynności notarialnych] | str. 170
1. Prawne ukształtowanie statusu notariusza jako osoby zaufania publicznego | str. 174
1.1. Złożony status prawny notariusza | str. 174
1.2. Uprawnienia wyznaczające status zawodowy notariusza | str. 176
1.3. Notariusz jako przedstawiciel wolnego zawodu | str. 177
1.4. Notariusz jako funkcjonariusz publiczny w rozumieniu prawa notarialnego | str. 182
1.5. Zdolność upadłościowa notariusza prowadzącego indywidualną kancelarię notarialną | str. 184
1.5.1. Petitum żądania wnioskodawcy w świetle katalogu prawa notarialnego wyznaczającego podstawy odwołania notariusza | str. 184
1.5.2. Zdolność upadłościowa notariusza w świetle ustaleń sprawy sądu rejonowego oraz sądu okręgowego | str. 186
1.5.3. Przesłanki orzeczenia pozbawienia notariusza "prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek" | str. 187
1.5.4. Komentarz do praktyki orzeczniczej w sprawie zdolności upadłościowej notariusza | str. 189
1.6. Zdolność upadłościowa notariusza oraz kancelarii prowadzonej na zasadzie spółki partnerskiej | str. 196
1.6.1. Notariusz jako wspólnik notarialnej spółki partnerskiej | str. 196
1.6.2. Zdolność upadłościowa notariusza jako partnera spółki | str. 200
1.6.3. Zdolność upadłościowa notariusza a zdolność upadłościowa spółki | str. 202
1.6.4. Konsumencka zdolność upadłościowa notariusza | str. 205
1.7. Aksjologiczne podstawy postępowania upadłościowego a funkcjonowanie notariatu publicznego | str. 210
1.8. Zdolność restrukturyzacyjna notariusza | str. 213
1.9. Notariusz jako funkcjonariusz publiczny na gruncie prawa karnego | str. 216
1.10. Ochrona prawna notariusza jako funkcjonariusza publicznego oraz osoby zaufania publicznego | str. 219
1.10.1. Ochrona notariusza jako funkcjonariusza publicznego | str. 219
1.10.2. Ochrona notariusza jako osoby zaufania publicznego | str. 224
2. Standardy etyczne zawodu notariusza | str. 226
3. Czynność notarialna dokonana zgodnie z prawem | str. 228
3.1. Charakter postępowania notarialnego | str. 228
3.2. Notariusz jako uczestnik procedury dokonania czynności notarialnej | str. 230
3.3. Zasada legalizmu | str. 233
3.4. Obowiązek jurysdykcji prewencyjnej | str. 235
3.5. Charakter czynności notarialnej dokonanej zgodnie z prawem | str. 236
4. Wzorzec postępowania notarialnego a rodzaj czynności notarialnej uprzedmiotowiony w dokumencie notarialnym | str. 240
4.1. Dobór środków i metod ustalenia treści czynności notarialnej oraz zachowania formy notarialnej | str. 240
4.2. Czynność notarialna ucieleśniająca czynność prawną a charakter dokumentu stwierdzającego oba zdarzenia | str. 243
4.3. Dokumenty konstytutywne, poświadczające oraz sprawozdawcze jako przedmiot obrotu prawnego | str. 249
4.4. Obowiązek dokonania dodatkowej czynności notarialnej w języku obcym | str. 252
4.5. Reklama oraz konkurencja czynności notarialnych | str. 253
5. Zróżnicowana moc dowodowa dokumentów notarialnych | str. 256
5.1. Zasada swobodnej oceny dokumentów w postępowaniach sądowych i pozasądowych | str. 256
5.1.1. Postępowanie wieczystoksięgowe | str. 258
5.1.2. Postępowanie procesowe | str. 265
5.1.3. Postępowanie klauzulowe | str. 276
5.1.4. Postępowanie karne | str. 279
5.1.5. Postępowanie dyscyplinarne | str. 284
5.1.6. Postępowanie podatkowe | str. 286
6. Status notariusza w postępowaniu sądowym w celu rozstrzygnięcia sporu o prawo w związku z dokonaną czynnością notarialną | str. 290
6.1. Ocena staranności zawodowej notariusza a wyznaczenie zakresu prewencji jurysdykcyjnej | str. 290
6.2. Status notariusza jako świadka w postępowaniu sądowym | str. 293
6.3. Skutki braku udziału notariusza w postępowaniu sądowym w sporze o prawo | str. 297
7. Dokumenty notarialne w obrocie transgranicznym | str. 300
7.1. Nazwa "dokument urzędowy", "dokument pozasądowy" w odniesieniu do czynności notarialnych | str. 300
7.2. Doręczenie dokumentów notarialnych (dokumentów pozasądowych) mających skutki transgraniczne | str. 302
7.3. Uznanie na podstawie konstytutywnego orzeczenia sądu polskiego oraz z mocy prawa | str. 303
7.4. Uznanie dokumentu notarialnego w obrocie transgranicznym na podstawie rozporządzenia nr 1215/2012 | str. 304
7.5. Odmowa uznania ze względu na wyłączną jurysdykcję sądów polskich oraz na naruszenie polskiego porządku prawnego | str. 306
7.6. Uznanie obcego aktu poświadczenia dziedziczenia a umowny dział spadku nieruchomości położonej w Polsce | str. 307
7.7. Wydanie notarialnego europejskiego tytułu egzekucyjnego | str. 308

Art. 3. [Miejsce dokonania czynności notarialnej] | str. 309
1. Pojęcie oraz kryteria wyznaczenia siedziby kancelarii notarialnej | str. 309
2. Relacje prawne oraz organizacyjne zachodzące między notariuszem a kancelarią | str. 312
3. Dokonywanie czynności notarialnej poza kancelarią | str. 313
4. Prawidłowy opis czynu jako przewinienie dyscyplinarne z art. 3 § 2 | str. 317

Art. 4. [Prowadzenie kancelarii] | str. 317
1. Kancelaria notarialna jako siedziba czynności urzędowych oraz miejsce zawodowej działalności konkurencyjnej | str. 318
2. Ustrojowe i zawodowe połączenie osoby notariusza z kancelarią | str. 319
3. Obowiązek prowadzenia jednej kancelarii | str. 320
4. Prowadzenie jednej kancelarii przez kilku notariuszy | str. 324
5. Osobowościowy wymiar dokonania czynności notarialnej | str. 329
6. Odpowiedzialność notariusza (spółki) za wadliwie dokonane czynności notarialne | str. 332
7. Regulamin wewnętrznego urzędowania kancelarii notarialnej | str. 335
8. Uchwała KRN w sprawie stron internetowych notariuszy | str. 337

Art. 5. [Wynagrodzenie notariusza] | str. 339
1. Charakter i funkcje wynagrodzenia notariusza | str. 340
2. Podstawa prawna ustalenia wynagrodzenia a obowiązek określenia pobranego wynagrodzenia w dokumencie notarialnym | str. 342
2.1. Ustalenie wynagrodzenia na podstawie umowy | str. 342
2.2. Wynagrodzenie według sztywnej taksy notarialnej | str. 344
2.3. Możliwość dochodzenia zwrotu nienależnie pobranego wynagrodzenia | str. 345
2.4. Uprawnienie do ustalenia kwoty wynagrodzenia a nieuczciwa konkurencja | str. 346
3. Status notariusza jako strony umowy o wynagrodzenie | str. 349
4. Prawo do ujawnienia wynagrodzenia notariusza | str. 349
5. Podatek od pobranego wynagrodzenia | str. 350
6. Wykaz aktów prawnych w sprawach wynagrodzenia | str. 350

Art. 6. [Zwolnienie od kosztów wynagrodzenia notariusza] | str. 351

Art. 7. [Notariusz jako płatnik. Opłata sądowa] | str. 355
1. Odrębna regulacja prawna notariusza jako płatnika | str. 357
2. Skutki czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym w świetle prawa podatkowego | str. 357
3. Znaczenie formalnej mocy urzędowej dokumentów notarialnych na gruncie prawa podatkowego | str. 365
4. Odpowiedzialność notariusza jako płatnika | str. 368
5. Obowiązek pobrania opłaty sądowej | str. 376
6. Wykaz aktów prawnych w sprawach obowiązków notariusza jako płatnika oraz poborcy opłaty sądowej | str. 378

Art. 8. [Pieczęć urzędowa notariusza] | str. 378

Art. 9. [Rejestr kancelarii] | str. 379
Rozdział 2. Powołanie i odwołanie notariuszy | str. 382

Art. 10. [Powołanie notariusza] | str. 382
1. Ustrojowe wyodrębnienie notariatu ze struktury organizacyjnej administracji publicznej | str. 383
2. Zakaz łączenia stanowiska notariusza z innymi zawodami prawniczymi | str. 386
3. Charakter postępowania o powołanie na notariusza i wyznaczenie siedziby kancelarii notarialnej | str. 388
3.1. Podmiotowy oraz przedmiotowy zakres postępowania | str. 388
3.2. Akt powołania jako decyzja administracyjna | str. 389
3.3. Decyzja o powołaniu a dochodzenie do uzyskania pełnych uprawnień zawodowych | str. 391
3.4. Odmowa powołania | str. 394
3.5. Ponowne rozpoznanie wniosku o powołanie | str. 397
3.6. Charakter planu siedzib kancelarii notarialnych i jego wpływ na powołanie na notariusza | str. 398
3.7. Kryteria wyznaczenia kolejnej siedziby kancelarii w tej samej miejscowości | str. 400
3.8. Decyzja o zmianie siedziby kancelarii | str. 402
4. Status prawny organów samorządu notarialnego w postępowaniu administracyjnym | str. 403
4.1. Postępowanie opiniujące | str. 403
4.2. Wydanie negatywnej opinii a zasada domniemanej niewinności wobec nieprawomocnego wyroku sądu dyscyplinarnego | str. 405
4.3. Interes prawny izby notarialnej jako strony postępowania | str. 406
4.4. Związanie sądów administracyjnych uchwałą NSA podjętą w poszerzonym składzie w przedmiocie przyznania izbie notarialnej statusu strony | str. 408
5. Jurysdykcja sądowoadministracyjna | str. 410

Art. 11. [Wymagania podmiotowe kandydata na notariusza] | str. 411
1. Wymagania podmiotowe kandydata na notariusza w świetle uznania administracyjnego | str. 412
2. Obywatelstwo jako przesłanka powołania na notariusza w świetle orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości | str. 416
3. Prawo publiczne i pełna zdolność do czynności prawnych | str. 417
4. Nieskazitelny charakter i dawanie rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu | str. 418
5. Pozostałe przesłanki kandydata na notariusza | str. 424

Art. 12. [Wymagania podmiotowe kandydata na notariusza] | str. 425

Art. 13. [Wymagania wniosku o powołanie na notariusza] | str. 430

Art. 13a. [Informacje z Krajowego Rejestru Karnego] | str. 432

Art. 14. [Uruchomienie kancelarii] | str. 432

Art. 14a. [Dodatkowe uprawnienie złożenia wniosku o powołanie] | str. 434

Art. 15. [Ślubowanie notariusza] | str. 435

Art. 16. [Odwołanie notariusza] | str. 437
1. Charakter postępowania o odwołanie notariusza | str. 438
2. Obligatoryjne oraz fakultatywne podstawy odwołania notariusza | str. 440
3. Status izby notarialnej w postępowaniu odwoławczym | str. 443
4. Charakter opinii rady izby notarialnej w przedmiocie zajęcia stanowiska o odwołanie | str. 445
5. Podstawy wznowienia postępowania odwoławczego | str. 447
6. Skarga na przewlekłość postępowania odwoławczego | str. 448
7. Skuteczność decyzji o odwołaniu | str. 449
8. Odwołanie notariusza z powodu osiągniętego wieku w świetle dyrektywy Rady UE | str. 452

Art. 16a. [Ponowne powołanie na notariusza] | str. 457
1. Cele oraz funkcje zakazu wykonywania zawodu notariusza | str. 457
2. Niekonstytucyjność trwałego zakazu ponownego składania wniosku o powołanie na notariusza | str. 459
3. Podstawy i tryb ponownego powołania na notariusza | str. 460

Rozdział 3. Obowiązki i prawa notariuszy | str. 466

Art. 17. [Obowiązki notariusza] | str. 466

Art. 18. [Obowiązek zachowania tajemnicy] | str. 472
1. Tajemnica zawodowa a ochrona dobra państwa | str. 473
2. Charakter obowiązku zachowania tajemnicy zawodowej a ochrona interesów uczestników czynności notarialnej | str. 475
3. Zakres tajemnicy notarialnej | str. 478
4. Obowiązek współdziałania notariusza z sądami i innymi instytucjami a zachowanie tajemnicy zawodowej | str. 480
5. Ustanie obowiązku zachowania tajemnicy notarialnej | str. 484
5.1. Notariusz jako świadek w postępowaniu cywilnym | str. 484
5.2. Notariusz jako świadek w postępowaniu karnym | str. 486
6. Wyłączenie tajemnicy zawodowej | str. 489
7. Obowiązek udostępnienia informacji publicznej | str. 492

Art. 19. [Podjęcie przez notariusza dodatkowego zatrudnienia] | str. 493
1. Wolność wykonywania zawodu w świetle dodatkowego zatrudnienia (zajęcia) | str. 493
2. Ocena ryzyka dodatkowego zatrudnienia (zajęcia) a standardy etyczne wykonywania zawodu | str. 494
3. Postępowanie w sprawie wyrażenia zgody | str. 496
4. Podstawy faktyczne oraz prawne odmowy udzielenia zgody | str. 498

Art. 19a. [Obowiązkowe ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej] | str. 501

Art. 19b. [Zakres ubezpieczenia obowiązkowego] | str. 504

Art. 19c. [Obowiązek kontroli zawarcia umowy ubezpieczenia] | str. 504

Art. 19d. [Nadzór Ministra Sprawiedliwości] | str. 505

Art. 20. [Funkcjonowanie kancelarii] | str. 505

Art. 21. [Personalne wyznaczenie zastępstwa] | str. 506
1. Obowiązek ciągłości funkcjonowania kancelarii | str. 507
2. Charakter zastępstwa | str. 508
3. Obowiązek informacji oraz porozumienia w procedurze wyznaczenia zastępstwa | str. 509
4. Zakres przedmiotowy sprawowanego zastępstwa | str. 511
5. Udzielenie zastępstwa do sporządzania czynności notarialnych poza kancelarią | str. 512
6. Zastępstwo a upoważnienie aplikanta notarialnego do wykonywania czynności notarialnych | str. 513

Art. 22. [Instytucjonalne wyznaczenie zastępstwa] | str. 514

Art. 22a. [Upoważnienie aplikanta do wykonywania czynności notarialnych] | str. 515

Art. 23. [Obowiązkowe składki członkowskie] | str. 516

Art. 24. (uchylony) | str. 518

Art. 24a. (uchylony) | str. 519

Art. 25. [Emerytowany notariusz] | str. 519

Rozdział 4. Samorząd notarialny | str. 520

Art. 26. [Organizacja samorządu notarialnego] | str. 520
1. Funkcje oraz zadania samorządu notarialnego | str. 520
2. Przynależność do samorządu notarialnego | str. 521
3. Wykonywanie pieczy nad zawodem notariusza | str. 523
4. Zakres autonomii organów samorządu notarialnego | str. 524
5. Charakter stosunku członkostwa | str. 526

Art. 27. [Organy izby notarialnej] | str. 527

Art. 28. [Skład i siedziba izby notarialnej] | str. 529

Art. 29. [Walne zgromadzenie notariuszy izby] | str. 530

Art. 30. [Zakres działania walnego zgromadzenia] | str. 531

Art. 31. [Uchwały walnego zgromadzenia. Wybory] | str. 535
1. Wymogi formalne uchwały "rozstrzygającej" | str. 535
2. Charakter uchwały organu kolegialnego | str. 537
3. Zakres kompetencji walnego zgromadzenia a rozgraniczenie właściwości rzeczowej z KRN oraz RIN | str. 537
4. Niedopuszczalność kwalifikacji deliktu dyscyplinarnego na podstawie uchwały walnego zgromadzenia | str. 541

Art. 32. [Skład rady izby notarialnej] | str. 542

Art. 33. [Podział kompetencji] | str. 544

Art. 34. [Obowiązki prezesa. Oświadczenia woli w sprawach reprezentacji rady izby notarialnej] | str. 544
1. Charakter "następstwa prawnego" nowej kadencji RIN | str. 545
2. Znaczenie i wymogi reprezentacji rady | str. 545
3. Charakter "zwierzchnictwa" prezesa rady wobec notariuszy izby | str. 546
4. Oświadczenia woli w sprawach majątkowych | str. 547
4.1. Los prawny mienia zlikwidowanego samorządu notarialnego | str. 547
4.2. Reprezentacja łączna | str. 548
5. Oświadczenia woli w sprawach niemajątkowych | str. 550

Art. 35. [Zakres działania rady izby notarialnej] | str. 551
1. Konstytucyjne umocowanie samorządu do podejmowania uchwał w ramach sprawowanej pieczy | str. 552
2. Uchwały samorządowe podejmowane w ramach funkcji publicznych państwa oraz jako związek przedsiębiorców | str. 557
3. Charakter uchwały walnego zgromadzenia (RIN) jako realizacja zadań z zakresu administracji państwowej | str. 560
4. Samodzielność uchwałodawcza | str. 561
5. Kompetencje uchwałodawcze | str. 563
6. Charakter uprawnień uchwałodawczych | str. 567
7. Rodzaje uchwał | str. 570

Art. 36. [Uchwały rady izby notarialnej] | str. 572

Art. 37. [Wykazy zastępców notarialnych i aplikantów] | str. 574

Art. 37a. [Obowiązek przesyłania informacji do Krajowej Rady Notarialnej] | str. 574

Art. 38. [Krajowa Rada Notarialna jako reprezentant notariatu] | str. 575

Art. 39. [Skład i kadencja Krajowej Rady Notarialnej] | str. 577

Art. 40. [Zakres działania Krajowej Rady Notarialnej] | str. 578
1. Krajowa Rada Notarialna jako reprezentant notariatu a zakres "usamorządowienia" notariatu w nowelizacjach prawa o notariacie | str. 579
2. Hierarchiczność a autonomiczność organów samorządu notarialnego | str. 585
3. Legitymacja KRN do złożenia wniosku w sprawie abstrakcyjnej kontroli prawa | str. 588
4. Charakter otwartego katalogu kompetencji KRN | str. 591
5. KRN jako organ wyższego stopnia w postępowaniu administracyjnym | str. 592
6. Funkcje opiniujące oraz konsultacyjne | str. 593
7. Kwalifikacja prawna uchwał KRN | str. 594
7.1. Normatywny charakter uchwał | str. 594
7.2. Ustalenie programu oraz sprawowanie nadzoru nad szkoleniami aplikantów | str. 596
7.3. Znaczenie uchwał adresowanych do członków samorządu | str. 598
8. Model finansowania działalności rejestru aktów poświadczenia dziedziczenia | str. 599
9. Rejestr testamentów | str. 601
9.1. Uchwała nr VII/46/2011 Krajowej Rady Notarialnej z dnia 4 czerwca 2011 r. w sprawie utworzenia rejestru testamentów i zasad jego funkcjonowania | str. 601
9.2. Zarządzenie na 2/2009 Prezesa Krajowej Rady Notarialnej z dnia 6 lutego 2009 r. | str. 603
10. Zasady finansowania wydatków samorządowych | str. 605
11. Uchwała nr 19 z późniejszymi zmianami Krajowej Rady Notarialnej z dnia 12 grudnia 1997 r. - Kodeks Etyki Zawodowej Notariusza | str. 605
12. Zarządzenie nr 2/2008 Prezesa Krajowej Rady Notarialnej z dnia 18 października 2008 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu Regulaminu urzędowania Krajowej Rady Notarialnej | str. 615
13. Zarządzenie nr 5/2011 Prezesa Krajowej Rady Notarialnej z dnia 16 września 2011 r. | str. 618

Art. 41. [Kongres notariuszy] | str. 623

Art. 41a. [System teleinformatyczny Krajowej Rady Notarialnej] | str. 625

Rozdział 5. Nadzór nad notariatem i odpowiedzialność notariuszy za szkody | str. 626

Art. 42. [Nadzór Ministra Sprawiedliwości] | str. 626
1. Charakter i funkcje nadzoru | str. 627
2. Podmioty legitymowane do sprawowania nadzoru oraz kontroli | str. 628
3. Konstytucyjne umocowanie sprawowania nadzoru przez samorząd a ustrojowy zakres nadzoru Ministra Sprawiedliwości | str. 630
4. Pozostałe funkcje tzw. nadzoru notarialno-sądowego wynikające z zasad bezpieczeństwa obrotu prawnego i sprawowanego urzędu notariusza | str. 633
4.1. Określenie "nadzór notarialno-sądowy" | str. 633
4.2. Funkcje nadzorcze w zakresie prewencji jurysdykcyjnej w postępowaniu notarialnym oraz wieczystoksięgowym (sprawy wieczystoksięgowej o wpis) | str. 635
4.3. Nadzór sądowoadministracyjny | str. 638

Art. 43. [Zatrudnienie notariusza w charakterze wizytatora] | str. 641

Art. 44. [Nadzór rady izby notarialnej] | str. 643
1. Charakter nadzoru jako wyraz sprawowanej pieczy | str. 644
1.1. Funkcjonalne znaczenie nadzoru a charakter dokonywanych czynności notarialnych | str. 644
1.2. Nadzór jako instrument odpowiedzialności samorządu za realizację funkcji publicznej notariatu | str. 645
2. Właściwość miejscowa oraz rzeczowa sprawowania nadzoru | str. 648
3. Sposoby sprawowania nadzoru a wymogi profesjonalizmu zawodowego (zasada zawodowości) | str. 648
4. Protokół z wizytacji i jego moc dowodowa | str. 649
5. Relacje prawno-organizacyjne sprawowanego nadzoru przez samorząd oraz Ministra Sprawiedliwości | str. 652

Art. 45. [Nadzór prawny] | str. 655

Art. 46. [Zakres nadzoru Ministra Sprawiedliwości wobec organów samorządu notarialnego] | str. 657

Art. 47. [Nadzór zwierzchni oraz jurysdykcyjny] | str. 658
1. Zakres samodzielności prawotwórczej samorządu notarialnego | str. 658
2. Publicznoprawna weryfikacja legalności uchwał | str. 660
3. Nadzór zwierzchni Ministra Sprawiedliwości | str. 661
4. Nadzór judykacyjny Sądu Najwyższego | str. 661
5. Charakter uchwał wyłączonych z nadzoru | str. 664
6. Tryb oraz charakter uchwał poddanych nadzorowi | str. 668
6.1. Tryb podejmowania uchwał | str. 668
6.2. Charakter oraz skuteczność uchwał poddanych nadzorowi | str. 669
6.3. Uchwały sprzeczne z prawem | str. 671
6.4. Uchwały rażąco naruszające prawo | str. 673
6.5. Uchwała sprzeczna z prawem a uchwała nieważna | str. 675
7. Zagadnienia proceduralne związane z postępowaniem przed Sądem Najwyższym | str. 677
7.1. Charakter uchwały organu samorządu notarialnego jako przedmiot postępowania przed Sądem Najwyższym | str. 677
7.2. Postępowanie przed Sądem Najwyższym wszczęte ze skargi Ministra Sprawiedliwości | str. 679

Art. 48. [Kompetencja Ministra Sprawiedliwości] | str. 680

Art. 49. [Odpowiedzialność odszkodowawcza notariusza] | str. 681
1. Odpowiedzialność za własne czyny zastępcy notariusza, zastępcy notarialnego oraz aplikanta notarialnego | str. 683
2. Odpowiedzialność notariusza wobec osób trzecich | str. 689
3. Ryzyko prawne związane z dokonaną czynnością notarialną w świetle odpowiedzialności odszkodowawczej | str. 692
3.1. Uprzedzenie o ryzyku zawieranej umowy | str. 692
3.2. Rozkład ryzyka stron oraz notariusza | str. 696
4. Podstawa odpowiedzialności | str. 701
5. Odpowiedzialność w związku z prowadzeniem kancelarii na zasadzie spółki | str. 712
6. Instytucja przymusu notarialnego wyznaczająca standardy odpowiedzialności notariusza | str. 715
6.1. Wzorzec staranności zawodowej - zagadnienia ogólne | str. 715
6.2. Szczególna staranność zawodowa w świetle wybranych spraw odszkodowawczych | str. 730
6.2.1. Sporządzenie aktu notarialnego wobec rozbieżnej wykładni zastosowanego przez notariusza przepisu prawa | str. 730
6.2.2. Okoliczności sporządzenia aktu notarialnego a staranność zawodowa | str. 731
6.2.3. Znaczenie prawne przedstawienia przez strony umowy informacji o stanie prawnym nieruchomości a odpowiedzialność notariusza wobec osoby trzeciej | str. 740
6.2.4. Staranność zawodowa notariusza w kwestii oceny "mocy wiążącej" wpisu w księdze wieczystej | str. 743
6.2.5. "Moc wiążąca" wpisu w księdze wieczystej w świetle rozbieżności orzecznictwa co do charakteru nabycia własności nieruchomości | str. 745
6.2.6. Staranność dokumentowania charakteru sprzedanej nieruchomości przez gminę | str. 748
6.2.7. Stwierdzenie tożsamości osoby biorącej udział w akcie notarialnym | str. 750
7. Kwalifikacja winy w świetle zawodowego charakteru działalności notariusza | str. 752
8. Powstanie szkody i ustalenie jej wysokości | str. 754
9. Związek przyczynowy między zawinionym zachowaniem notariusza a powstałą szkodą | str. 759
10. Ustalenie nieważnej umowy a odpowiedzialność notariusza | str. 763
11. Bezskuteczność czynności prawnej stwierdzonej w akcie notarialnym wyłączająca odpowiedzialność notariusza | str. 765
12. Odpowiedzialność notariusza za bezprawne wydanie depozytu | str. 767
13. Zbieg roszczeń odszkodowawczych z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia oraz odpowiedzialności deliktowej wobec tego samego notariusza | str. 770
14. Dochodzenie odsetek oraz wydatków związanych z powstałą szkodą | str. 772
15. Przedawnienie roszczenia | str. 775
16. Sytuacja prawna notariusza jako pozwanego o odszkodowanie | str. 778

Rozdział 6. Odpowiedzialność dyscyplinarna | str. 781

Art. 50. [Odpowiedzialność dyscyplinarna notariusza] | str. 781
1. Charakter postępowania dyscyplinarnego | str. 782
2. Kwalifikacja staranności zawodowej oraz powagi i godności zawodowej jako kryteria odpowiedzialności dyscyplinarnej | str. 785
3. Zasada domniemania niewinności | str. 787
4. Zarzut niedookreśloności deliktów w świetle art. 50 | str. 792
5. Zakres obrazy prawa a kwalifikacja przewinienia dyscyplinarnego | str. 793
6. Rozbieżność wykładni przepisów prawa a zarzut popełnienia deliktu | str. 794
7. Rozbieżność kwalifikacji czynu zarzuconego obwinionemu we wniosku oraz w opisie czynu zawartego w orzeczeniu sądu a quo | str. 796
8. Zakres pojęcia "przewinienie zawodowe" | str. 796
9. Przewinienie zawodowe jako znikomy stopień społecznej szkodliwości | str. 797
10. Ustawowa kwalifikacja przewinienia samorządowego | str. 801
11. Rodzaje deliktów dyscyplinarnych | str. 802

Art. 51. [Kary dyscyplinarne] | str. 814
1. Funkcje, charakter oraz katalog kar dyscyplinarnych | str. 815
2. Kary pieniężne | str. 818
2.1. Kara pieniężna a sytuacja majątkowa notariusza | str. 818
2.2. Sposób obliczenia kary pieniężnej | str. 819
3. Pozbawienie prawa prowadzenia kancelarii | str. 820
4. Skutki prawne orzeczonej kary | str. 821

Art. 52. [Przedawnienie] | str. 821

Art. 53. [Sądy dyscyplinarne] | str. 823
1. Autonomiczność sądownictwa dyscyplinarnego wobec samorządu notarialnego oraz jurysdykcji sądowoadministracyjnej | str. 825
2. Prawne wyodrębnienie sądów dyscyplinarnych ze struktury izb notarialnych | str. 829
3. Status prawny członków oraz przewodniczącego sądu dyscyplinarnego w zakresie obowiązku dostępu do informacji publicznej | str. 830
4. Odpowiedzialność odszkodowawcza członka sądu dyscyplinarnego z tytułu bezprawnie wydanego orzeczenia dyscyplinarnego | str. 831
4.1. Relacje prawne między sądem a samorządem jako organami "władzy publicznej" | str. 831
4.2. Podstawa prawna odpowiedzialności odszkodowawczej członka sądu dyscyplinarnego | str. 832
4.2.1. Odpowiedzialność jako funkcjonariusza publicznego | str. 832
4.2.2. Brak wyłączenia immunitetu odszkodowawczego na gruncie kodeksu cywilnego | str. 833
4.3. Przesłanki odpowiedzialności deliktowej członka samorządu notarialnego | str. 833
4.3.1. Pojęcie bezprawności orzeczenia dyscyplinarnego | str. 833
4.3.2. Kontekst sytuacyjny uznania notariusza za winnego deliktu dyscyplinarnego pozostającego w związku z wadliwie wydanym orzeczeniem | str. 835
4.3.3. Niezgodność z prawem prowadzonego postępowania | str. 837
5. Odpowiedzialność odszkodowawcza izby notarialnej z tytułu wydania bezprawnego orzeczenia sądu dyscyplinarnego | str. 838

Art. 54. [Skład sądu dyscyplinarnego] | str. 840

Art. 55. [Wybór rzecznika dyscyplinarnego] | str. 841

Art. 56. [Ustanowienie obrońcy] | str. 844