Sądowa kontrola rozwiązania stosunku pracy

WYKAZ SKRÓTÓW……………………………………………………………………….. 7


WSTĘP……………………………………………………………………………………….. 8


ROZDZIAŁ I

Pojęcie i źródła sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy w polskim prawie pracy


1. Uwagi wstępne……………………………………………………………………………. 15

2. Pojęcie sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy i jej usytuowanie w ramach

konstrukcji ochrony trwałości stosunku pracy…………………………………………… 16

2.1. Pojęcie sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy…………………………………. 16

2.2. Środki ochrony trwałości stosunku pracy o charakterze podstawowym……………….. 20

2.2.1. Forma i okres wypowiedzenia umowy o pracę………………………………………. 20

2.2.2. Obowiązek uzasadnienia wypowiedzenia i rozwiązania umowy o pracę bez

wypowiedzenia………………………………………………………………………… 22

2.2.3. Obowiązek konsultacji zamiaru wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę

z reprezentującą pracownika organizacją związkową………………………………… 24

2.2.4. Sądowa kontrola następcza wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę……….. 27

3. Źródła sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy…………………………………….. 29

3.1. Uwagi ogólne…………………………………………………………………… 29

3.2. Traktaty międzynarodowe………………………………………………………. 29

3.3. Akty prawa Unii Europejskiej…………………………………………………... 34

3.4. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej………………………………………..... 36

3.5. Kodeks pracy……………………………………………………………………. 40


ROZDZIAŁ II

Kształtowanie się sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy w polskim prawie pracy


1. Uwagi wstępne……………………………………………………………………………. 43

2. Sądowa ochrona trwałości stosunku pracy w okresie międzywojennym………………… 44

2.1. Uwagi ogólne…………………………………………………………………………… 44

2.2. Rozwiązanie stosunku pracy i zakres jego sądowej kontroli na podstawie

obowiązujących w Polsce przepisów państw zaborczych………………………………. 47

2.2.1. Ziemie byłego zaboru niemieckiego………………………………………………….. 47

2.2.2. Ziemie byłego zaboru austriackiego………………………………………………….. 50

2.2.3. Ziemie byłego zaboru rosyjskiego……………………………………………………. 51

2.3. Polskie ustawodawstwo okresu międzywojennego dotyczące kontroli rozwiązania

stosunku pracy…………………………………………………………………………... 53

2.3.1. Uwagi ogólne…………………………………………………………………………. 53

2.3.2. Dekrety o umowie o pracę pracowników umysłowych i o umowie o pracę

robotników…………………………………………………………………………… 54

2.3.3. Kodeks zobowiązań…………………………………………………………………... 55

2.3.4. Efektywność cywilnoprawnych sankcji z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku

pracy……………………………………………........................................................... 56

2.4. Sądy pracy……………………………………………………………………………… 57

2.4.1. Uwagi ogólne…………………………………………………………………………. 57

2.4.2. Struktura organizacyjna, kompetencje i tryb postępowania przed sądami pracy

na podstawie Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia

22 marca 1928r. o sądach pracy……………………………………………………….. 59

2.4.3. Sądownictwo pracy po wejściu w życie Rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934r. Prawo o sądach pracy………………………. 63

2.5. Ocena regulacji prawnych dotyczących zakresu sądowej kontroli rozwiązania

stosunku pracy w latach 1918-1939……………………………………………………. 66

3. Sądowa kontrola rozwiązania stosunku pracy jako środek powszechnej ochrony trwałości

stosunku pracy po II wojnie światowej…………………………………………………… 67

3.1. Uwagi ogólne………………………………………………………………………….... 67

3.2 Kształtowanie się sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy w latach 1945 – 1975.. 69

3.3. Sądowa kontrola rozwiązania stosunku pracy po wejściu w życie Kodeksu pracy…….. 72


ROZDZIAŁ III

Sądowe i pozasądowe organy kontroli rozwiązania stosunku pracy i zasady postępowania odrębnego w sprawach pracowniczych


1. Uwagi wstępne………………………………………………………………………….. 76

2. Komisje pojednawcze………………………………………………………………….... 78

2.1. Uwagi ogólne………………………………………………………………………. 78

2.2. Funkcje komisji pojednawczych…………………………………………………… 80

2.3. Powołanie, organizacja i postępowanie przed komisją pojednawczą……………… 81

3. Sądy pracy……………………………………………………………………………….. 86

3.1. Uwagi ogólne……………………………………………………………………….. 86

3.2. Struktura organizacyjna sądów pracy………………………………………………. 87

3.3. Właściwość i skład sądu pracy w sprawach z zakresu sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy………………...……………………………………………………. 90

3.3.1. Pojęcie i rodzaje właściwości sądu pracy w sprawach z zakresu kontroli

rozwiązania stosunku pracy…………………………………………………….... 90

3.3.1.1. Pojęcie właściwości sądu pracy w sprawach z zakresu kontroli

rozwiązania stosunku pracy…………………………………………………… 90

3.3.1.2. Rodzaje właściwości sądu pracy w sprawach z zakresu kontroli

rozwiązania stosunku pracy…………………………………………………… 91

3.3.2. Skład sądu pracy w sprawach z zakresu kontroli rozwiązania stosunku pracy…. 96

3.3.2.1. Zasada jednoosobowego składu sądu pierwszej instancji w sprawach

Cywilnych ……………………………………………………………………... 96

3.3.2.2. Skład ławniczy sądu pierwszej instancji w sprawach z zakresu sądowej kontroli

rozwiązania stosunku pracy……………………………………………………. 97

4. Zasady postępowania sądowego w sprawach z zakresu sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy………………………………………………………………………….. 100

4.1. Uwagi ogólne……………………………………………………………………... 100

4.2. Odrębności proceduralne w postępowaniu sądowym dotyczącym kontroli

rozwiązania stosunku pracy......................................................................................101

4.2.1. Zdolność sądowa i procesowa pracodawcy…………………………………….. 102

4.2.2. Podmioty uprawnione do wystąpienia z pozwem w sprawie dotyczącej kontroli

rozwiązania stosunku pracy…………………………………………………….. 104

4.2.3. Koszty sądowe w sprawach dotyczących rozwiązania stosunku pracy………… 106

4.2.4. Pozostałe odrębności postępowania sądowego w sprawach dotyczących

kontroli rozwiązania stosunku pracy……………………………………………. 106

4.3. Postępowanie nakazowe, upominawcze i uproszczone w sprawach z zakresu sądowej

kontroli rozwiązania stosunku pracy……………………………………………… 109

4.4. Środki odwoławcze i nadzwyczajne środki zaskarżenia w sprawach z zakresu

sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy……………………………………. 112

4.4.1. Uwagi ogólne………………………………………………………………….... 112

4.4.2. Apelacja………………………………………………………………………… 113

4.4.3. Zażalenie…………………………………………………………………………115

4.4.4 Skarga kasacyjna……………………………………………………………….... 116

4.4.5 Skarga o wznowienie postępowania…………………………………………….. 118

4.4.6 Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia…….. 120

4.4.6. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego………………………………… 121

5. Cechy sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy………………………………. 123



ROZDZIAŁ IV

Sądowa kontrola rozwiązania umownego stosunku pracy za wypowiedzeniem i bez wypowiedzenia


1. Uwagi wstępne………………………………………………………………………….. 125

2. Zakres sądowej kontroli rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony…. 127

2.1. Uwagi ogólne………………………………………………………………………….. 127

2.2. Zakres sądowej kontroli rozwiązania przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas

nieokreślony za wypowiedzeniem……………………………………………………. 128

2.2.1. Sądowa kontrola formalnej prawidłowości wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na

czas nieokreślony……………………………………………………………………. 128

2.2.2. Sądowa kontrola zasadności wypowiedzenia przez pracodawcę umowy o pracę

zawartej na czas nieokreślony……………………………………………………….. 131

2.2.2.1. Uwagi wstępne ……………………………………………………………………. 131

2.2.2.2. Kryteria oceny przez sąd konkretności przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę

zawartej na czas nieokreślony……………………………………………………. 132

2.2.2.3. Rzeczywistość przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas

nieokreślony……………………………………………………………………….. 136

2.2.2.4. Przyczyny uzasadniające wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas

nieokreślony leżące po stronie pracownika………………………………………... 137

2.2.2.5. Przyczyny uzasadniające wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas

nieokreślony leżące po stronie pracodawcy……………………………………….. 145

2.2.2.6. Sprzeczność z zasadami współżycia społecznego jako podstawa ustalenia wadliwości

wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony………………….. 148

2.3. Sądowa kontrola wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony

dokonanego przez pracownika………………………………………………………… 150

2.4. Zakres sądowej kontroli rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony bez

zachowania okresu wypowiedzenia…………………………………………………… 151

2.4.1. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony

bez zachowania okresu wypowiedzenia…………………………………………….. 151

2.4.1.1. Przyczyny zawinione przez pracownika…………………………………………... 152

2.4.1.2. Przyczyny niezawinione przez pracownika……………………………………….. 159

2.4.2. Rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony

bez zachowania okresu wypowiedzenia…………………………………………….. 162

2.5. Uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne i orzeczenie o przywróceniu do pracy jako

wynik stwierdzenia przez sąd wadliwości rozwiązania umowy o pracę……………... 164

2.5.1. Konstytutywny charakter orzeczenia o uznaniu wypowiedzenia umowy o pracę za

bezskuteczne………………………………………………………………………… 164

2.5.2. Konstytutywno - deklaratoryjny charakter orzeczenia o przywróceniu do pracy

i sytuacja pracownika przywróconego do pracy…………………………………….. 165

2.6. Odszkodowanie z tytułu wadliwego rozwiązania umowy o pracę……………………. 168

2.6.1. Odszkodowanie jako jedno z roszczeń przysługujących pracownikowi w przypadku

wadliwego wypowiedzenia i rozwiązania bez zachowania okresu wypowiedzenia

umowy o pracę………………………………………………………………………. 168

2.6.2. Odszkodowanie w przypadku uznania przez sąd niemożliwości lub niecelowości

przywrócenia pracownika do pracy…………………………………………………. 173

3. Sądowa kontrola rozwiązania terminowych umów o pracę…………………………….. 175

3.1. Uwagi wstępne………………………………………………………………………… 175

3.2. Umowa na okres próbny……………………………………………………………… 176

3.3. Umowa na czas określony……………………………………………………………... 179


ROZDZIAŁ V

Sądowa kontrola rozwiązania stosunku pracy z powołania, wyboru, mianowania

i spółdzielczej umowy o pracę


1. Uwagi wstępne…………………………………………………………………………... 186

2. Stosunek pracy z powołania……………………………………………………………... 188

2.1. Uwagi ogólne………………………………………………………………………….. 188

2.2. Zakres sądowej kontroli rozwiązania stosunku pracy z powołania…………………… 191

2.2.1. Odwołanie równoznaczne z wypowiedzeniem umowy o pracę…………………….. 191

2.2.2. odwołanie równoznaczne z rozwiązaniem umowy o pracę bez wypowiedzenia…… 194

2.2.3. Rozwiązanie stosunku pracy z powołania na podstawie porozumienia stron, za

wypowiedzeniem i bez zachowania okresu wypowiedzenia dokonane przez

pracownika…………………………………………………………………………... 196

2.2.4. Właściwość organu dokonującego odwołania i kwestia wypowiedzenia warunków

pracy i płacy…………………………………………………………………………. 198

2.3. Roszczenia pracownika i tryb ich dochodzenia w przypadku rozwiązania stosunku pracy

z powołania……………………………………………………………………………. 201

3. Stosunek pracy z wyboru………………………………………………………………... 204

3.1. Uwagi ogólne………………………………………………………………………….. 204

3.2. Rozwiązanie stosunku pracy z wyboru………………………………………………... 207

3.3. Roszczenia przysługujące pracownikowi w razie wadliwego rozwiązania stosunku

pracy z wyboru………………………………………………………………………… 210

4. Stosunek pracy z mianowania…………………………………………………………… 212

4.1. Uwagi ogólne………………………………………………………………………….. 212

4.2. Rozwiązanie stosunku pracy z mianowania…………………………………………… 214

4.3. Roszczenia przysługujące pracownikowi z tytułu wadliwego rozwiązania stosunku pracy

z mianowania…………………………………………………………………………... 217

5. Spółdzielcza umowa o pracę…………………………………………………………….. 220

5.1. Uwagi ogólne………………………………………………………………………….. 220

5.2. Rozwiązanie spółdzielczej umowy o pracę……………………………………………. 222

5.3. Roszczenia przysługujące pracownikowi z tytułu wadliwego rozwiązania spółdzielczej

umowy o pracę………………………………………………………………………… 226


ZAKOŃCZENIE…………………………………………………………………………. 230

WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH……………………………………………………….. 239

BIBLIOGRAFIA…………………………………………………………………………. 243

WYKAZ ORZECZNICTWA……………………………………………………………. 261