Publikacja zawiera wyniki badań przeprowadzonych w ramach grantu "Prywatna ochrona bezpieczeństwa i jej normy. »Niepaństwowe prawo?«". Objęto nimi podmioty zajmujące się prywatną ochroną bezpieczeństwa, ich zadania oraz tworzone przez te podmioty akty legislacji autonomicznej. Autorka odpowiada na pytanie, czy i ewentualnie jakie są wzajemne zależności między związkiem:
organizacji pozapaństwowych i państwa oraz
norm pozaprawnych ("niepaństwowego prawa") i prawa.
W książce analizowane są kwestie zmian sposobu ochrony bezpieczeństwa przez państwa w XXI w. i ich wpływ na prawo oraz pozycję innych regulacji, poziom zaufania obywateli do państwa, a także znaczenie prywatnych podmiotów ochrony bezpieczeństwa. Autorka ustala, że normy tworzone przez podmioty prywatne mają obecnie znaczenie przekraczające wewnętrzne ramy firm i tworzą wraz z prawem policentryczny, złożony system źródeł ochrony bezpieczeństwa, który powinien być poddawany systematycznie szczegółowym badaniom teoretycznoprawnym.
Wykaz skrótów | str. 15
Wstęp | str. 19
1. Cel i założenia | str. 19
2. Zakres i ograniczenia | str. 26
3. Wielopłaszczyznowość i "triangulacja" | str. 28
4. Przykłady | str. 36
5. Pytania do dyskusji - analiza przypadków | str. 50
Rozdział I
Współczesne prawo i inne regulacje | str. 54
1. Wprowadzenie | str. 54
1.1. Model systemu prawa | str. 54
1.2. Model samowładnego i całowładnego państwa | str. 58
1.3. Korekta modeli w teorii oraz ilustracja problemów granic w praktyce | str. 59
2. Punkt wyjścia | str. 67
2.1. Tradycyjny model systemu prawa | str. 67
2.2. Multicentryczność prawa | str. 68
2.3. Soft law | str. 72
2.4. Regulacje wielkich korporacji gospodarczych a prawo | str. 77
2.4.1. Reakcje globalnych korporacji przemysłowych | str. 84
2.4.2. Reakcje korporacji bankowo-finansowo-ubezpieczeniowych | str. 86
2.4.3. Reakcje korporacji usługowych | str. 88
3. Pluralizm prawny (normatywny) i alienacja prawa | str. 90
4. Pytania. Aspekt polityczno-prawny | str. 92
Rozdział II
Współczesne państwo, naród i obywatel a zadania publiczne | str. 95
1. Państwo - terytorium, władza, ludność | str. 95
2. Współczesna redefinicja suwerenności | str. 97
3. Ewolucja pojęcia "naród" | str. 99
4. Od państwa "stróża nocnego" do "kapitalizmu interwencyjnego" | str. 103
5. Nowe zagrożenia w XXI wieku | str. 105
6. Ewolucja modelu prawnego "obywatela" | str. 107
7. Koniec czy kryzys państwa dobrobytu, państwa opiekuńczego, państwa socjalnego? | str. 108
8. Utrata monopolu państwa na prawomocne użycie siły | str. 111
9. Prywatyzacja zadań państwa i nowe źródła władzy | str. 113
10. Deterytorializacja państw i kulturowe "odkotwiczenia" | str. 116
11. "Kontrolowana transformacja systemu" po 1989 r. w Europie Środkowo-Wschodniej | str. 118
12. Rozproszone regulacje. Skutki pluralizmu regulacyjnego | str. 121
13. Przegląd współczesnych koncepcji państwa | str. 122
13.1. W stronę partycypacji czy w stronę "państwa petentów"? | str. 122
13.2. "Relacje" jako kapitał społeczny | str. 128
13.3. W stronę "państwa nadzoru" i "państwa konsumenckiego" | str. 132
13.4. Powrót idei silnych państw narodowych | str. 140
14. Zadania publiczne | str. 145
15. Ochrona bezpieczeństwa jako zadanie publiczne | str. 149
16. Prywatyzacja zadań publicznych a outsourcing, partnerstwo publiczno-prywatne i partnerstwo publiczno-społeczne | str. 151
Rozdział III
Transformacja koncepcji bezpieczeństwa - transformacja ochrony bezpieczeństwa obywateli? | str. 157
1. Wprowadzenie | str. 157
2. Konstruktywizm, sekurytyzacja, human security | str. 164
3. Zacieranie prawnej i faktycznej granicy między publiczną i prywatną ochroną bezpieczeństwa - obszary działania agencji prywatnej ochrony | str. 167
4. Problem "obcych" i "niepotrzebnych" | str. 174
5. Środki przymusu | str. 176
6. "Korporacyjne armie" | str. 182
7. Doktryny wojenne | str. 186
8. Bezpieczeństwo państwa a bezpieczeństwo jednostki | str. 194
9. Luki bezpieczeństwa i sposoby ich wypełniania | str. 197
10. Samoobrona (osobista, firmowa, cybersamoobrona, miejska) | str. 199
11. Straże obywatelskie i straże "antyobywatelskie" | str. 202
12. Zlecanie zadań publicznych organizacjom pozarządowym | str. 207
13. Nihil novi sub sole | str. 208
14. Wywiad, PMC i detektywi na usługach prywatnych podmiotów gospodarczych i państw | str. 209
15. Szacunki wielkości rynku ochrony bezpieczeństwa - kontekst ekonomiczny | str. 218
16. Dwa oblicza prywatyzacji ochrony bezpieczeństwa | str. 222
17. "Państwo nadzoru" a prywatna ochrona | str. 235
18. Ambiwalencja wad i zalet | str. 243
19. Normy prawne dotyczące organizacji prywatnego bezpieczeństwa i normy samych firm - uwagi wstępne | str. 247
20. Detektywi o potrzebie standaryzacji praw i obowiązków - ilustracja stanu świadomości | str. 248
Rozdział IV
Typy podmiotów prywatnej ochrony bezpieczeństwa | str. 254
1. Wprowadzenie | str. 254
2. Prywatna agencja wojskowa | str. 261
3. Prywatna agencja ochrony bezpieczeństwa osób i mienia oraz prywatna agencja bezpieczeństwa morskiego | str. 263
4. Agencja detektywistyczna | str. 265
5. "Prywatna policja" | str. 267
6. Prywatna agencja wywiadu biznesowego | str. 268
7. Stowarzyszenia, fundacje i organizacje non profit zajmujące się bezpieczeństwem | str. 271
8. Społeczne organizacje proobronne | str. 272
9. Lokalne "straże obywatelskie" i grupy samoobrony ad hoc | str. 274
10. Inne podmioty | str. 274
11. Przykłady problemów granicznych | str. 276
Rozdział V
Kontekst historyczny | str. 280
1. Wprowadzenie | str. 280
2. Prywatne wojny i prywatny wymiar sprawiedliwości w historii | str. 280
3. Samoobrona i prywatne ściganie przestępców | str. 284
4. Korsarze, najemnicy, prywatne wojska, prywatne firmy wojskowe i kontraktorzy | str. 287
5. Detektywi i wywiadowcy biznesowi | str. 302
6. Od stróża nocnego do agenta ochrony bezpieczeństwa | str. 313
7. Stowarzyszenia służące ochronie bezpieczeństwa i ratownictwu | str. 316
8. Organizacje pozarządowe byłych oficerów służb specjalnych, wojska i policji | str. 318
Rozdział VI
Typowe obszary prywatnej ochrony bezpieczeństwa | str. 320
1. Wprowadzenie | str. 320
2. Analiza przykładów | str. 325
2.1. Prywatna ochrona otwartej przestrzeni publicznej | str. 325
2.2. Nieudane prace nad projektem ustawy o monitoringu wizyjnym w Polsce | str. 345
2.3. Prywatna ochrona zamkniętej przestrzeni do użytku publicznego | str. 349
2.4. Prywatna ochrona bezpieczeństwa imprez masowych | str. 359
2.5. Ochrona osób prywatnych i ich mienia | str. 367
2.6. Prywatna ochrona infrastruktury krytycznej państwa | str. 370
2.6.1. Przykład 1. Port morski | str. 380
2.6.2. Przykład 2. Dworce kolejowe i pociągi | str. 385
2.6.2.1. Nieudane projekty nowej ustawy o SOK | str. 388
2.6.3. Przykład 3. Lotnisko cywilne | str. 393
2.7. Prywatna ochrona jednostek wojskowych i urzędów centralnych | str. 401
2.7.1. Przykład 1. Jednostki wojskowe | str. 402
2.7.2. Przykład 2. Kancelaria Prezydenta RP | str. 405
2.8. Prywatna ochrona bezpieczeństwa osób i mienia na statkach handlowych na morzach i oceanach | str. 406
2.9. Bezpieczeństwo informacyjne | str. 412
2.10. Ochrona wartości pieniężnych i ochrona konwojów | str. 422
2.11. Prywatne wsparcie wymiaru sprawiedliwości, policji, więziennictwa | str. 425
2.12. Klęski żywiołowe | str. 435
2.13. Wojny, konflikty zbrojne, operacje pokojowe i stabilizacyjne | str. 438
2.14. Prywatne firmy ochrony szkolące służby specjalne | str. 441
Rozdział VII
Agencje detektywistyczne | str. 443
1. Wprowadzenie | str. 443
2. Zadania agencji detektywistycznych | str. 445
3. Problemy granic legalnej działalności detektywów | str. 452
4. Agencje detektywistyczne na świecie | str. 460
5. Międzynarodowe i krajowe stowarzyszenia agencji detektywistycznych | str. 465
6. Usytuowanie agencji detektywistycznych w porządku prawnym | str. 469
7. Specyfika rynku detektywistycznego z udziałem byłych funkcjonariuszy służb specjalnych w okresie transformacji ustrojowej w Polsce | str. 478
8. Podstawy prawne działania agencji detektywistycznych w Polsce | str. 481
9. Detektyw - zawód wolny i regulowany. Czy powinien być zawodem zaufania publicznego? | str. 484
10. Krytyka polskiej ustawy o usługach detektywistycznych. Punkt widzenia detektywów | str. 488
11. Standaryzacja zasad wykonywania zawodu detektywa | str. 491
12. Atuty agencji detektywistycznych w oczach detektywów | str. 493
13. "Czynności operacyjno-rozpoznawcze" a legalne metody pracy detektywa | str. 498
14. Nieudana próba regulacji - projekt ustawy o czynnościach operacyjno-rozpoznawczych z 2008 r. | str. 508
15. Detektywi "na granicy prawa" - samoocena | str. 509
Rozdział VIII
Agencja prywatnego wywiadu i kontrwywiadu biznesowego | str. 513
1. Wprowadzenie | str. 513
2. Wywiad i kontrwywiad - przemiany | str. 515
3. Zakres działania i typowe zadania agencji wywiadu biznesowego | str. 523
4. Oferta polskich firm wywiadu biznesowego | str. 529
5. Stowarzyszenia prywatnego wywiadu biznesowego oraz zajmujące się prywatnym ściganiem oszustw i nadużyć gospodarczych | str. 536
6. Wywiady: "biały", "szary" i "czarny" | str. 537
7. Agencje wywiadu biznesowego a państwo | str. 545
8. Rozproszona ochrona bezpieczeństwa gospodarczego | str. 547
9. Agencje wywiadu biznesowego na świecie | str. 549
10. Agencje wywiadu biznesowego w Polsce | str. 554
11. "Sygnaliści" - obrońcy prawa i bezpieczeństwa? | str. 561
Rozdział IX
Prywatne agencje ochrony bezpieczeństwa osób i mienia | str. 564
1. Wprowadzenie | str. 565
2. Agencje ochrony na świecie | str. 574
3. Stowarzyszenia agencji ochrony na świecie - samoorganizacja i samoregulacja środowiska | str. 579
4. Agencje ochrony osób i mienia w Polsce oraz ich stowarzyszenia | str. 582
5. Specyfika działania agencji ochrony osób i mienia w okresie kontrolowanej transformacji ustrojowej w Polsce | str. 588
6. Ochrona osób i mienia w Polsce - aktualny stan prawny | str. 593
7. Trudne okoliczności działania | str. 596
8. Kwalifikacje pracowników ochrony | str. 607
9. Środki przymusu bezpośredniego i broń palna w rękach pracowników prywatnej ochrony | str. 613
10. Prywatne agencje militarne a państwo | str. 620
11. Dyskusyjne przypadki prywatyzacji ochrony bezpieczeństwa w Polsce | str. 622
12. Pracownik ochrony obiektu a obywatel - brak zaufania | str. 624
Rozdział X
Prywatne agencje wojskowe | str. 627
1. Wprowadzenie | str. 627
2. Broń palna w rękach kontraktorów, najemników i przestępców | str. 635
3. Przegląd stanowisk politycznych demokratycznych państw prawa w sprawie roli i zadań PMC | str. 640
4. Problemy prawne kontraktorów i PMC | str. 645
5. Długa droga od soft law do hard law | str. 649
6. Kto może legalnie zlecić usługi wojskowe w rejonie konfliktu? | str. 661
7. Profile działania PMC | str. 667
8. Perspektywy PMC | str. 670
9. Przykłady agencji PMC | str. 672
10. Samoorganizacja prywatnych agencji wojskowych - stowarzyszenia PMC | str. 678
11. Problem paramilitarnych prywatnych organizacji o ukrytych albo niejawnych celach | str. 679
12. Militaryzacja społeczeństw? | str. 680
Rozdział XI
Morskie agencje ochrony | str. 682
1. Wprowadzenie - piraci, rabusie i terroryści morscy | str. 682
2. Obszary ataków piratów i koszty okupów | str. 685
3. Kto powinien zapewnić ochronę bezpieczeństwa na statkach handlowych na morzu otwartym? Próby opanowania sytuacji przez organizacje międzynarodowe | str. 687
4. Stanowiska w sprawie dopuszczalności prywatnej, uzbrojonej ochrony na statkach handlowych i pasażerskich | str. 691
5. Nierozwiązane problemy prywatnej uzbrojonej ochrony na statkach | str. 696
6. Punkt widzenia kontraktorów morskich | str. 700
7. Samoregulacja środowiskowa, tzw. akty legislacji autonomicznej | str. 701
8. Kwalifikacje zawodowe pracowników ochrony morskiej | str. 704
9. Szacunki dotyczące rynku PMS | str. 706
Rozdział XII
"Niepaństwowe prawo"? | str. 709
1. Podsumowanie | str. 709
2. Prawo nieoficjalne. Postprawo. Prawo kosmopolityczne | str. 713
3. Przegląd stanowisk: pluralizm prawny, żywe prawo, diaspora prawa i ekumenizm prawny, instytucjonalne porządki normatywne, nowe prawo zwyczajowe, wspólne doświadczenia normatywne | str. 725
4. Normy formalne i nieformalne | str. 733
4.1. Przepisy porządkowe: regulaminy i instrukcje wewnętrzne | str. 734
4.2. Normy techniczne | str. 753
4.3. Kodeksy etyki zawodowej | str. 758
4.4. Globalne standardy | str. 765
4.5. Normy bezpieczeństwa w planach ochrony | str. 772
4.6. Inne akty normatywne | str. 786
4.7. Niepisane normy kolizyjne tworzone przez kierowników i pracowników | str. 787
4.8. Adresaci norm na "zwodzonym moście" | str. 796
Literatura | str. 805
Private security protection
Concepts, entities, norms, tasks and contexts
Summary | str. 853
