W książce omówiono instytucje prawne unormowane w konwencji genewskiej z 1956 r. o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR), m.in. list przewozowy, rozporządzanie towarem, przeszkody w przewozie i wydaniu towaru, zasady odpowiedzialności, ustalania wysokości odszkodowania, dochodzenia roszczeń, przewozy wykonywane przez kilku przewoźników - zgodnie z regułami wykładni właściwymi dla norm zawartych w konwencjach międzynarodowych. Wskazano problemy wynikające z CMR i przytoczono - poddane krytycznej analizie - rozwiązania wynikające z literatury i orzecznictwa. Autor przedstawił też wiele własnych propozycji rozstrzygnięć wraz z ich naukowym uzasadnieniem.
\n
\n
Wykładnia przepisów CMR uwzględnia szeroki kontekst wynikający z przepisów prawa międzynarodowego, unijnego i krajowego. Książka zawiera uwagi prawnoporównawcze, odnoszące się do innych konwencji międzynarodowych z dziedziny prawa przewozowego.
\n
\n
Adresaci:\n
Publikacja przeznaczona jest dla prawników zajmujących się problematyką umowy przewozu zarówno w wymiarze teoretycznym, jak i praktycznym - sędziów, adwokatów, radców prawnych, pracowników przedsiębiorstw przewozowych i spedycyjnych oraz ubezpieczycieli.
\n
Wykaz skrótów
str. 15
Wstęp
str. 21
Część pierwsza
Konwencja CMR jako podstawa prawna umowy międzynarodowego przewozu drogowego towarów
str. 29
Rozdział 1
Konwencja CMR - historia, ogólna charakterystyka, miejsce w systemie prawa, wykładnia
str. 31
1.1. Geneza międzynarodowej regulacji przewozu drogowego towarów
str. 31
1.2. Zmiany (uzupełnienia) konwencji CMR
str. 34
1.3. Ogólna charakterystyka konwencji CMR
str. 40
1.4. Miejsce konwencji CMR w porządku prawnym
str. 45
1.4.1. Konwencja CMR a prawo krajowe
str. 45
1.4.2. Konwencja CMR a normy kolizyjne
str. 53
1.4.3. Konwencja CMR a prawo Unii Europejskiej
str. 57
1.4.4. Konwencja CMR a inne konwencje międzynarodowe
str. 64
1.5. Interpretacja postanowień konwencji CMR
str. 70
1.5.1. Uwagi wprowadzające
str. 70
1.5.2. Podmioty dokonujące wykładni konwencji CMR
str. 72
1.5.3. Reguły wykładni konwencji CMR
str. 76
1.6. Podsumowanie
str. 94
Rozdział 2
Zakres zastosowania przepisów konwencji CMR
str. 100
2.1. Uwagi wprowadzające
str. 100
2.2. Warunki stosowania konwencji CMR
str. 103
2.2.1. Trasa przewozu jako podstawowy warunek zastosowania konwencji CMR
str. 103
2.2.2. Umowa międzynarodowego przewozu drogowego a przewóz drogowy
str. 104
2.2.3. Umowa przewozu według konwencji CMR
str. 106
2.3. Zastosowanie konwencji CMR do przewozów multimodalnych
str. 113
2.4. Zastosowanie konwencji CMR do umów międzynarodowego przewozu, w których nie określono środka transportowego lub z opcją wykonania przewozu innym niż umówiony środek transportu
str. 121
2.5. Umowa przewozu a umowa spedycji
str. 125
2.5.1. Uwagi wprowadzające
str. 125
2.5.2 Treść zobowiązania charakterystycznego jako kryterium rozróżnienia
str. 126
2.5.3. Pomocnicze kryteria oceny charakteru umowy
str. 128
2.5.4. Kwestia tzw. zryczałtowanego wynagrodzenia
str. 130
2.6. Przewozy piggy-back ("na barana")
str. 131
2.6.1. Istota przewozów typu piggy-back
str. 131
2.6.2. Stosowanie przepisów konwencji CMR do przewozów "na barana" jako reguła
str. 133
2.6.3. Warunki stosowania innych przepisów niż konwencja CMR do oceny odpowiedzialności przewoźnika drogowego
str. 137
2.6.4. Zakres odesłania
str. 143
2.6.5. Cel regulacji art. 2 konwencji CMR
str. 144
2.6.6. Wskazanie właściwych przepisów
str. 147
2.6.7. Wysokość odszkodowania
str. 155
2.6.8. Zasady odnoszące się do przewoźnika drogowego, będącego jednocześnie przewoźnikiem innej gałęzi transportu
str. 155
2.7. Podsumowanie
str. 156
Część druga
Zawarcie i wykonanie umowy międzynarodowego przewozu drogowego towarów
str. 161
Rozdział 3
Zawarcie umowy przewozu. List przewozowy CMR
str. 163
3.1. Zawarcie umowy przewozu
str. 163
3.1.1. Konsensualny charakter umowy przewozu na gruncie konwencji CMR
str. 163
3.1.2. Forma i sposoby zawierania umowy międzynarodowego przewozu drogowego towarów
str. 165
3.1.3. Uprawnienie do zawarcia umowy przewozu
str. 166
3.2. List przewozowy
str. 168
3.2.1. Uwagi wprowadzające
str. 168
3.2.2. Istota listu unormowanego konwencją CMR
str. 169
3.2.3 Rozbieżności między warunkami umowy przewozu a treścią listu przewozowego
str. 172
3.2.4. Wielość listów przewozowych
str. 173
3.2.5. Osoby wystawiające list przewozowy
str. 175
3.2.6. Brak listu przewozowego i jego nieprawidłowości
str. 178
3.2.7. Forma listu przewozowego
str. 184
3.2.8. Elektroniczny list przewozowy
str. 186
3.2.9. Treść listu przewozowego
str. 190
3.2.10.List przewozowy jako dowód
str. 193
3.2.11.Inne funkcje listu przewozowego
str. 209
3.2.12.Odpowiedzialność za treść listu przewozowego
str. 213
3.2.13. Działanie przewoźnika na rachunek nadawcy przy wystawianiu listu przewozowego
str. 216
3.3. Podsumowanie
str. 217
Rozdział 4
Sytuacja prawna stron na etapie wykonywania umowy
str. 221
4.1. Uwagi wprowadzające
str. 221
4.2. Przygotowanie towaru do przewozu
str. 222
4.3. Wybór pojazdu
str. 224
4.4. Czynności ładunkowe, rozmieszczające, zabezpieczające
str. 225
4.5. Obowiązek dostarczenia dokumentów i informacji
str. 230
4.6. Rozporządzanie towarem
str. 233
4.6.1. Istota rozporządzania towarem
str. 233
4.6.2. Osoba uprawniona do rozporządzania towarem
str. 239
4.6.3. Warunki rozporządzania towarem
str. 248
4.7. Prawa i obowiązki odbiorcy
str. 264
4.7.1. Sytuacja prawna odbiorcy - uwagi ogólne
str. 264
4.7.2. Prawo żądania wydania listu przewozowego i towaru
str. 266
4.7.3. Obowiązek zapłaty należności przewoźnika; obowiązek udzielenia zabezpieczenia
str. 271
4.8. Przeszkody w przewozie i wydaniu towaru
str. 278
4.8.1. Istota przeszkód w przewozie i wydaniu towaru
str. 278
4.8.2. Obowiązek zażądania instrukcji
str. 281
4.8.3. Osoby legitymowane do wydawania instrukcji
str. 283
4.8.4. Zasady postępowania w sytuacji braku instrukcji osoby uprawnionej
str. 287
4.8.5. Prawo do wyładunku towaru i ukończenia przewozu
str. 289
4.8.6. Sprzedaż towaru
str. 295
4.8.7. Uprawnienie przewoźnika do zwrotu kosztów
str. 297
4.8.8. Przepisy właściwe dla oceny odpowiedzialności odszkodowawczej przewoźnika
str. 302
4.9. Podsumowanie
str. 306
Część trzecia
Odpowiedzialność przewoźnika
str. 313
Rozdział 5
Ogólne zagadnienia odpowiedzialności przewoźnika według konwencji CMR
str. 315
5.1. Zakres regulacji
str. 315
5.2. Wzorzec regulacji
str. 320
5.3. Osoby, za które przewoźnik ponosi odpowiedzialność
str. 327
5.4. Podsumowanie
str. 333
Rozdział 6
Przesłanki odpowiedzialności przewoźnika za szkody w przewożonych towarach i opóźnienie dostawy
str. 336
6.1. Uwagi ogólne
str. 336
6.2. Szkoda
str. 339
6.2.1. Uwagi ogólne
str. 339
6.2.2. Zaginięcie towaru
str. 344
6.2.3. Uszkodzenie
str. 357
6.3. Związek czasowy z przewozem
str. 359
6.4. Związek przyczynowy
str. 365
6.5. Problematyka winy
str. 371
6.5.1. Wina jako przesłanka odpowiedzialności
str. 371
6.5.2. Miernik staranności
str. 380
6.5.3. Niemożliwość powoływania się na stan techniczny pojazdu
str. 382
6.6. Opóźnienie dostawy
str. 388
6.7. Akt zachowawczy w postaci zgłoszenia zastrzeżenia dotyczącego opóźnienia dostawy
str. 393
6.8. Podsumowanie
str. 402
Rozdział 7
Okoliczności zwalniające przewoźnika od odpowiedzialności
str. 407
7.1. Uwagi wprowadzające
str. 407
7.2. Zagadnienia dowodowe
str. 409
7.2.1. Ciężar dowodu
str. 409
7.2.2. Istota domniemania z art. 18 ust. 2 konwencji CMR
str. 413
7.3. Wzajemny stosunek pomiędzy poszczególnymi przyczynami zwalniającymi
str. 414
7.4. Wina osoby uprawnionej i inne okoliczności leżące po jej stronie
str. 418
7.4.1. Wina osoby uprawnionej
str. 418
7.4.2. Brak opakowania przesyłki lub jego wadliwość
str. 425
7.4.3. Manipulowanie, ładowanie, rozmieszczenie lub wyładowanie towarów przez nadawcę lub odbiorcę
str. 429
7.4.4. Niedostateczność lub wadliwość cech i numerów na sztukach przesyłki
str. 445
7.5. Zlecenie osoby uprawnionej niewynikające z winy przewoźnika
str. 447
7.6. Wada towaru i naturalne właściwości niektórych towarów, mogące powodować ich całkowite lub częściowe zaginięcie lub uszkodzenie
str. 450
7.6.1. Wada towaru a naturalne właściwości towaru
str. 450
7.6.2. Kwestie dowodowe
str. 453
7.6.3. Ubytki naturalne
str. 456
7.7. Okoliczności, których przewoźnik nie mógł uniknąć i których skutkom nie mógł zapobiec
str. 457
7.7.1. Uwagi wprowadzające
str. 457
7.7.2. Napady przez uzbrojonych napastników, podpalenia
str. 458
7.7.3. Wypadki drogowe
str. 465
7.7.4. Strajki
str. 468
7.7.5. Warunki atmosferyczne
str. 470
7.7.6. Wydanie towaru osobie nieuprawnionej
str. 471
7.8. Ograniczenie obowiązku naprawienia szkody
str. 473
7.8.1. Zakres zastosowania
str. 473
7.8.2. Kryterium ograniczenia
str. 476
7.8.3. Ograniczenia obowiązku naprawienia szkody a ograniczenie wysokości odszkodowania
str. 479
7.9. Podsumowanie
str. 480
Rozdział 8
Odpowiedzialność przewoźnika z innych tytułów niż szkody w substancji towaru i opóźnienie w dostawie
str. 488
8.1. Uwagi wprowadzające
str. 488
8.2. Odpowiedzialność za niezamieszczenie klauzuli paramount
str. 489
8.3. Odpowiedzialność z tytułu zagubienia lub niewłaściwego użycia dokumentów
str. 492
8.4. Odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie instrukcji dotyczącej rozporządzania towarem
str. 493
8.5. Odpowiedzialność za niewykonanie obowiązku pobrania
str. 500
8.6. Podsumowanie
str. 504
Rozdział 9
Ustalenie wysokości odszkodowania należnego od przewoźnika
str. 506
9.1. Uwagi wprowadzające
str. 506
9.2. Odszkodowanie za zaginięcie towaru
str. 516
9.2.1. Czas i miejsce miarodajne dla ustalenia wartości towaru
str. 516
9.2.2. Kryteria ustalenia wartości towaru
str. 518
9.2.3. Kwotowe ograniczenie wysokości odszkodowania
str. 523
9.3. Zwrot kosztów związanych z przewozem
str. 536
9.4. Odszkodowanie za uszkodzenie towaru
str. 543
9.5. Ustalenie odszkodowania za zwłokę w przewozie
str. 552
9.6. Deklaracja wartości przesyłki i kwoty specjalnego interesu w dostawie
str. 561
9.7. Odsetki
str. 570
9.8. Kwestia przeliczenia odszkodowania na walutę krajową
str. 572
9.9. Podsumowanie
str. 574
Rozdział 10
Zniesienie prawa do wyłączeń i ograniczeń odpowiedzialności
str. 580
10.1. Uwagi wprowadzające
str. 580
10.2.Wzorce regulacji
str. 581
10.3. Ogólna charakterystyka regulacji zawartej w art. 29 konwencji CMR
str. 584
10.4. Formy winy kwalifikowanej
str. 586
10.5. Zastosowanie prawa polskiego
str. 589
10.6.Wina kwalifikowana w orzecznictwie
str. 591
10.7. Skutki zastosowania art. 29 konwencji CMR
str. 593
10.8. Podsumowanie
str. 598
Część czwarta
Dochodzenie roszczeń na podstawie konwencji CMR
str. 601
Rozdział 11
Legitymacja do dochodzenia roszczeń odszkodowawczych wobec przewoźnika
str. 603
11.1. Uwagi wprowadzające
str. 603
11.2.Wzorce regulacji
str. 607
11.3. Unormowanie konwencji CMR
str. 608
11.3.1.Uwagi ogólne
str. 608
11.3.2.Sposoby rozwiązywania problemu
str. 610
11.3.3. Legitymacja do dochodzenia roszczeń z tytułu szkód w towarze
str. 614
11.3.4. Legitymacja do dochodzenia roszczeń z tytułu szkód poza substancją towaru
str. 619
11.3.5.Podsumowanie
str. 620
Rozdział 12
Akty staranności odbiorcy, przedawnienie roszczeń, reklamacje
str. 622
12.1. Akty staranności odbiorcy
str. 622
12.2. Przedawnienie roszczeń i reklamacje
str. 631
12.2.1. Charakter regulacji. Zakres zastosowania przepisów o przedawnieniu
str. 631
12.2.2.Skutki przedawnienia według konwencji CMR
str. 636
12.2.3.Terminy przedawnienia
str. 637
12.2.4.Początek biegu terminu przedawnienia
str. 638
12.2.5.Reklamacja
str. 642
12.3. Podsumowanie
str. 657
Rozdział 13
Zagadnienia międzynarodowego postępowania cywilnego w konwencji CMR
str. 661
13.1. Zagadnienia wspólne
str. 661
13.1.1.Uwagi ogólne
str. 661
13.1.2. Zakres zastosowania przepisów art. 31 konwencji CMR
str. 663
13.2. Jurysdykcja
str. 667
13.2.1.Uwagi wprowadzające
str. 667
13.2.2.Porozumienie prorogacyjne
str. 669
13.2.3.Łączniki wyznaczające jurysdykcję
str. 675
13.2.4. Posiłkowe zastosowanie przepisów ogólnych o jurysdykcji
str. 679
13.3. Zbieg jurysdykcji
str. 683
13.3.1.Zagadnienia ogólne
str. 683
13.3.2. Zakres zastosowania postanowień o zbiegu jurysdykcji
str. 684
13.3.3.Konsekwencje zbiegu jurysdykcji
str. 689
13.4.Wykonanie wyroków i ugód sądów zagranicznych
str. 697
13.4.1. Zakres zastosowania postanowień o wykonywaniu wyroków zagranicznych w konwencji CMR
str. 697
13.4.2.Istota regulacji
str. 699
13.4.3. Kwestia ponownego badania jurysdykcji w ramach postępowania o stwierdzenie wykonalności wyroku sądu zagranicznego
str. 701
13.5. Zakaz stosowania kaucji aktorycznej
str. 703
13.6. Arbitraż
str. 704
13.6.1.Uwagi wprowadzające
str. 704
13.6.2.Klauzula arbitrażowa - forma i treść
str. 706
13.6.3.Osoby związane klauzulą arbitrażową
str. 709
13.7. Podsumowanie
str. 709
Część piąta
Przewozy wykonywane przez kilku przewoźników drogowych
str. 713
Rozdział 14
Przewozy wykonywane na zasadzie podwykonawstwa
str. 715
14.1. Uwagi wprowadzające
str. 715
14.2. Dopuszczalność zatrudnienia podwykonawcy
str. 718
14.3.Odpowiedzialność przewoźnika za przewoźnika-podwykonawcę
str. 719
14.4. Sytuacja prawna osoby uprawnionej w przypadku wykonywania przewozu przez kilku przewoźników nazasadzie podwykonawstwa
str. 720
14.5. Stosunek prawny między przewoźnikiem a przewoźnikiem-podwykonawcą
str. 722
14.6. Podsumowanie
str. 728
Rozdział 15
Przewozy sukcesywne
str. 730
15.1.Warunki uznania przewozu za przewóz sukcesywny
str. 730
15.1.1.Jedność umowy
str. 730
15.1.2.Jedność towaru
str. 737
15.1.3.Jedność listu przewozowego
str. 738
15.1.4.Sposób przyjęcia towaru i listu przewozowego
str. 741
15.1.5. Charakter prawny potwierdzenia odbioru i wpisu nazwiska oraz adresu na drugim egzemplarzu listu przewozowego
str. 743
15.2. Istota sukcesywności przewozu
str. 745
15.2.1.Uwagi wprowadzające
str. 745
15.2.2. Ogólna zasada odpowiedzialności przewoźników sukcesywnych
str. 747
15.2.3. Odpowiedzialność przewoźników sukcesywnych za szkody w towarze i opóźnienie w dostawie
str. 749
15.2.4.Przewoźnicy sukcesywni jako wierzyciele
str. 753
15.3. Relacje pomiędzy przewoźnikami sukcesywnymi
str. 757
15.3.1.Uwagi wprowadzające
str. 757
15.3.2. Charakter prawny przepisów konwencji CMR regulujących problematykę roszczeń regresowych
str. 758
15.3.3.Zakres roszczeń regresowych
str. 760
15.3.4 Kryteria ustalenia przewoźników ponoszących ostatecznie ciężar szkody
str. 762
15.3.5.Kwestie proceduralne
str. 774
15.4. Podsumowanie
str. 785
Uwagi końcowe
str. 789
Bibliografia
str. 795
Orzecznictwo
str. 811
Wykaz aktów prawnych
str. 831
