W publikacji zostały omówione założenia przyjętego modelu postępowania w sprawach nieletnich - także kwestie sporne - oraz praktyczne aspekty stosowania ustawy.
W piątym wydaniu komentarza uwzględniono zmiany, których celem było dostosowanie obowiązującego prawa nieletnich do orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, a także ujednolicenie postępowania, w którym dotychczas istniała konieczność stosowania przepisów z różnych działów prawa. Zmiany te dotyczą głównie przebiegu postępowania w pierwszej instancji oraz postępowania odwoławczego.
W komentarzu szczegółowo omówiono:
zmieniony model postępowania wyodrębniający postępowanie wyjaśniające, postępowanie opiekuńczo-wychowawcze i poprawcze;
zmiany dotyczące użycia środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego;
nowe zadania opiniodawczych zespołów sądowych specjalistów.
Adresaci:
Książka jest skierowana zarówno do przedstawicieli praktyki: sędziów rodzinnych, prokuratorów, kuratorów, Policji, pracowników placówek, w których przebywają nieletni, jak i do osób pragnących pogłębić wiedzę na temat przedstawionych w niej zagadnień, w tym rodziców i opiekunów.
Wykaz skrótów | str. 13
Wprowadzenie | str. 17
Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich | str. 35
DZIAŁ I. Przepisy ogólne | str. 38
Art. 1. [Zakres podmiotowy i przedmiotowy, definicje] | str. 46
Art. 2. [Stosowanie środków określonych w ustawie] | str. 54
Art. 3. [Zasada dobra dziecka, dyrektywy postępowania, okoliczności dotyczące nieletniego] | str. 57
Art. 3a. [Postępowanie mediacyjne] | str. 61
Art. 4. [Zawiadomienie o okolicznościach świadczących o demoralizacji lub popełnieniu czynu karalnego] | str. 65
Art. 4a. [Obowiązek udzielania informacji sądowi rodzinnemu] | str. 68
DZIAŁ II. Środki zapobiegania i zwalczania demoralizacji i przestępczości nieletnich | str. 70
Art. 5. [Zasady stosowania środków wychowawczych i poprawczych, zasady orzekania kar] | str. 71
Art. 6. [Katalog środków wychowawczych] | str. 74
Art. 7. [Obowiązki nakładane na rodziców (opiekunów), wsparcie dla rodziców (opiekunów)] | str. 104
Art. 8. [Kara pieniężna dla rodziców (opiekunów)] | str. 106
Art. 9. [Orzekanie kary pieniężnej wobec rodziców (opiekunów)] | str. 107
Art. 10. [Umieszczenie w zakładzie poprawczym] | str. 108
Art. 11. [Warunkowe zawieszenie umieszczenia w zakładzie poprawczym] | str. 116
Art. 12. [Umieszczenie nieletniego w zakładzie leczniczym lub placówce opiekuńczej] | str. 118
Art. 13. (uchylony) | str. 120
Art. 14. [Stosowanie przepisów k.k., k.k.s., k.w.] | str. 122
DZIAŁ III. Postępowanie przed sądem | str. 123
Rozdział 1. Przepisy ogólne o postępowaniu | str. 127
Art. 15. [Właściwość rzeczowa sądu - sąd rodzinny] | str. 127
Art. 16. [Wyłączenie sprawy nieletniego, śledztwo, rozpoznanie sprawy przez sąd karny, stosowanie środków "tymczasowych"] | str. 128
Art. 17. [Właściwość miejscowa] | str. 131
Art. 18. [Właściwość rzeczowa sądu - sąd karny, stosowanie k.p.k., zaliczanie okresu pobytu w schronisku dla nieletnich na poczet kary] | str. 133
Art. 18a. [Prawo nieletniego do obrony] | str. 138
Art. 19. [Wysłuchanie nieletniego] | str. 142
Art. 20. [Zakres stosowania k.p.c. i k.p.k.] | str. 143
Art. 21. [Wszczęcie postępowania z urzędu, umorzenie postępowania, zażalenie] | str. 146
Art. 21a. [Cele postępowania] | str. 148
Art. 22. [Wszczęcie postępowania na wniosek, dopuszczalność wszczęcia postępowania z urzędu] | str. 148
Art. 23. [Zawiadomienie rodziców (opiekunów) o wszczęciu i ukończeniu postępowania] | str. 150
Art. 24. [Wywiad środowiskowy, pomoc policji] | str. 151
Art. 25. [Opinia opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów] | str. 153
Art. 25a. [Opinia o stanie zdrowia psychicznego, obserwacja w podmiocie niebędącym przedsiębiorcą] | str. 156
Art. 26. [Nadzór, umieszczenie w placówce opiekuńczej, środki leczniczo-wychowawcze] | str. 159
Art. 27. [Umieszczenie w schronisku dla nieletnich] | str. 160
Art. 28. [Nakładanie obowiązków na rodziców (opiekunów) w postępowaniu] | str. 162
Art. 29. [Doręczanie postanowień o zastosowaniu środków "tymczasowych" i nakładaniu obowiązków, zażalenie] | str. 163
Art. 30. [Strony postępowania, prawo przeglądania akt, udział przedstawiciela organizacji społecznej, obecność innych osób] | str. 163
Art. 30a. [Zawieszenie postępowania w sprawie nieletniego] | str. 165
Art. 31. [Doręczanie orzeczeń (zarządzeń, pism) obrońcy nieletniego, zawiadamianie pokrzywdzonego] | str. 166
Art. 31a. [Zażalenie] | str. 167
Art. 32. [Koszty postępowania w sprawie nieletniego, koszty postępowania mediacyjnego, koszty pobytu w publicznym zakładzie opieki zdrowotnej] | str. 167
Rozdział 1a. Przebieg postępowania | str. 170
Art. 32a. [Postanowienie o wszczęciu postępowania] | str. 170
Art. 32b. [Dane o nieletnim] | str. 171
Art. 32c. [Obrońca z urzędu] | str. 173
Art. 32d. [Prawo przeglądania akt sprawy] | str. 176
Art. 32e. [Zatrzymanie nieletniego, pomoc policji] | str. 177
Art. 32f. [Przesłuchanie nieletniego przez policję] | str. 180
Art. 32g. [Przesłanki zatrzymania nieletniego] | str. 182
Art. 32h. [Umieszczenie nieletniego w policyjnej izbie dziecka] | str. 185
Art. 32i. [Nadzór sądu rodzinnego] | str. 187
Art. 32j. [Przekazanie sprawy szkole, do której nieletni uczęszcza, albo organizacji młodzieżowej, sportowej, kulturalno-oświatowej lub innej organizacji społecznej] | str. 187
Art. 32k. [Odpowiedzialność karna nieletniego, przekazanie sprawy prokuratorowi, zażalenie] | str. 189
Art. 32l. [Stosowanie nieizolacyjnych środków wychowawczych] | str. 190
Art. 32m. [Wyznaczenie rozprawy] | str. 192
Art. 32n. [Zasada rozprawy przy drzwiach zamkniętych, jawność rozprawy, wysłuchanie nieletniego] | str. 192
Art. 32o. [Prowadzenie postępowania bez udziału stron, doprowadzenie nieletniego na rozprawę] | str. 194
Art. 32p. [Protokoły i dokumenty podlegające odczytaniu lub odtworzeniu na rozprawie] | str. 195
Art. 32q. [Uczestnictwo pokrzywdzonego na rozprawie lub posiedzeniu, udział innych podmiotów] | str. 197
Art. 32r. [Postanowienie kończące postępowanie] | str. 197
Rozdział 3. (uchylony) | str. 199
Art. 33-43. (uchylone) | str. 199
Rozdział 4. (uchylony) | str. 199
Art. 44-47a. (uchylone) | str. 199
Rozdział 5. (uchylony) | str. 199
Art. 48-55. (uchylone) | str. 199
Rozdział 6. (uchylony) | str. 199
Art. 56-57. (uchylone) | str. 199
Rozdział 7. Postępowanie odwoławcze | str. 200
Art. 58. [Sąd drugiej instancji - właściwość rzeczowa, skład] | str. 200
Art. 59. [Zakres zaskarżenia] | str. 206
Art. 60. [Wymagania formalne środków odwoławczych] | str. 208
Art. 61. [Zakaz reformationis in peius] | str. 210
Art. 62. [Udział nieletniego w rozprawie] | str. 212
Art. 63-63a. (uchylone) | str. 214
DZIAŁ IV. Postępowanie wykonawcze | str. 215
Rozdział 1. Przepisy ogólne | str. 216
Art. 64. [Wszczęcie postępowania wykonawczego] | str. 216
Art. 65. [Cel postępowania wykonawczego] | str. 217
Art. 65a. [Obowiązki nieletniego] | str. 219
Art. 66. [Zasady organizacji placówek, korespondencja, kontakty z osobami spoza placówek] | str. 220
Art. 66a. [Wykonywanie praktyk religijnych] | str. 222
Art. 67. [Obowiązki policji] | str. 224
Art. 68. [Właściwość miejscowa w przypadku przebywania w placówce] | str. 224
Art. 69. [Stosowanie przepisów przy wykonywaniu środków (właściwość rzeczowa)] | str. 225
Art. 70. [Legitymacja czynna do składania wniosków i zażaleń] | str. 227
Art. 70a. [Zakres działania kuratora sądowego] | str. 228
Art. 70b. [Zobowiązanie nieletniego do poddania się badaniu w celu ustalenia w organizmie obecności alkoholu lub innego środka] | str. 230
Art. 70c. [Odpowiednie stosowanie przepisów do innych podmiotów] | str. 231
Art. 70d. [Zwrot kosztów ponoszonych w związku ze sprawowanym nadzorem] | str. 231
Art. 70e. [Upoważnienie do wydania przepisów wykonawczych] | str. 232
Art. 71. [Odroczenie lub przerwa w wykonywaniu środków, odwołanie odroczenia lub przerwy] | str. 233
Art. 72. [Zawiadomienie o umieszczeniu w placówce] | str. 234
Art. 73. [Zakończenie i przedłużenie wykonywania środków] | str. 235
Art. 74. [Stosowanie środków "tymczasowych", dozór kuratora, umieszczenie w schronisku dla nieletnich] | str. 237
Art. 75. [Orzekanie, zawiadamianie o terminach posiedzeń, wysłuchanie nieletniego, legitymacja czynna, doręczanie postanowień, wniosek o warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego] | str. 239
Art. 76. [Pomoc dla nieletniego zwalnianego z placówki] | str. 241
Art. 77. [Nadzór nad wykonywaniem orzeczeń] | str. 243
Art. 78. [Delegacja ustawowa do określenia zasad sprawowania nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń] | str. 245
Rozdział 2. Środki wychowawcze i lecznicze | str. 246
Art. 79. [Środki wychowawcze - zmiana, uchylanie, odstąpienie od wykonywania] | str. 246
Art. 80. [Informowanie o stanie zdrowia nieletniego i postępach w leczeniu, zwolnienie] | str. 248
Art. 81. [Delegacja ustawowa do określenia procedur przyjmowania i zwalniania nieletnich z placówek] | str. 249
Art. 82. [Delegacja ustawowa do określenia procedur przyjmowania i zwalniania nieletnich z publicznych podmiotów niebędących przedsiębiorcami i domów pomocy społecznej] | str. 251
Art. 83. [Policyjne izby dziecka - nadzór, tworzenie i znoszenie, zasady pobytu nieletnich] | str. 252
Art. 84. [Opiniodawcze zespoły sądowych specjalistów. Ośrodki kuratorskie -nadzór, tworzenie, znoszenie, organizacja] | str. 253
Rozdział 3. Środek poprawczy | str. 255
Art. 85. [Skierowanie do zakładu poprawczego, zmiana lub przeniesienie] | str. 255
Art. 86. [Warunkowe zwolnienie z zakładu poprawczego] | str. 256
Art. 87. [Okres próby, odwołanie warunkowego zwolnienia z zakładu poprawczego, zatarcie skutków prawnych środka poprawczego] | str. 257
Art. 88. [Warunkowe odstąpienie od wykonania orzeczenia, zatarcie skutków prawnych środka poprawczego] | str. 259
Art. 89. [Zatarcie skutków prawnych środka poprawczego] | str. 261
Art. 90. [Umieszczenie nieletniego poza zakładem] | str. 262
Art. 90a. [Umieszczenie nieletniego w hostelu] | str. 263
Art. 90b. [Finansowanie pobytu nieletniego w hostelu] | str. 266
Art. 90c. [Ograniczenia stosowania przepisu art. 90a] | str. 267
Art. 91. [Orzekanie o popełnieniu czynu karalnego przez wychowanka zakładu poprawczego] | str. 267
Art. 92. [Zbieg kary pozbawienia wolności i środka poprawczego] | str. 270
Art. 93. [Zbieg kary ograniczenia wolności i środka poprawczego] | str. 271
Art. 94. [Zamiana środka poprawczego na karę] | str. 271
Art. 95. [Schroniska dla nieletnich i zakłady poprawcze - nadzór, tworzenie i znoszenie, organizacja, sposób działania] | str. 275
Rozdział 4. Użycie środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym, w schronisku dla nieletnich, młodzieżowym ośrodku, wychowawczym | str. 277
Art. 95a. [Stosowanie środków przymusu bezpośredniego] | str. 278
Art. 95b. (uchylony) | str. 279
Art. 95c. [Delegacja ustawowa do określenia zasad stosowania środków przymusu bezpośredniego w placówkach] | str. 280
Rozdział 4a. Udzielanie nagród i stosowanie środków dyscyplinarnych wobec nieletnich umieszczonych w schroniskach dla nieletnich i zakładach poprawczych | str. 283
Art. 95ca. [Udzielenie nieletniemu nagrody lub zastosowanie wobec niego środka dyscyplinarnego] | str. 283
Art. 95cb. [Przesłanki udzielenia nagrody] | str. 285
Art. 95cc. [Katalog nagród] | str. 285
Art. 95cd. [Uchylenie decyzji o udzieleniu nagrody] | str. 288
Art. 95ce. [Przesłanki zastosowania środka dyscyplinarnego] | str. 288
Art. 95cf. [Katalog środków dyscyplinarnych] | str. 290
Art. 95cg. [Uchylenie decyzji o zastosowaniu środka dyscyplinarnego] | str. 292
Rozdział 5. Zatrudnianie nieletnich umieszczonych w zakładach poprawczych lub schroniskach dla nieletnich | str. 294
Art. 95d. [Praktyczna nauka zawodu] | str. 294
Art. 95da. [Zajęcia praktyczne i praktyki zawodowe] | str. 296
Art. 95e. [Czas pracy] | str. 298
Art. 95f. [Wynagrodzenie, nagrody pieniężne] | str. 298
Art. 95g. [Okres pracy nieletniego a okres zatrudnienia] | str. 298
Art. 95h. [Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy, choroby zawodowej lub wynikłej stąd śmierci] | str. 299
DZIAŁ V. Przepisy przejściowe i końcowe | str. 301
Art. 96. [Czyny popełnione i czynności procesowe dokonane przed wejściem w życie u.p.n.] | str. 301
Art. 97. [Odesłanie do przepisów ustawy] | str. 302
Art. 98. [Obowiązywanie przepisów w czasie] | str. 302
Art. 99-100. (uchylone) | str. 302
Art. 101. [Zmiany w prawie o ustroju sądów powszechnych] | str. 303
Art. 102. [Umieszczenie nieletniego w policyjnej izbie dziecka] | str. 303
Art. 103. [Derogacja] | str. 305
Art. 104. [Wejście w życie] | str. 306
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny | str. 307
Art. 10. [Możliwa odpowiedzialność karna nieletniego - art. 10 § 2, możliwość podniesienia dolnej granicy odpowiedzialności do lat 18 - art. 10 § 4] | str. 308
Wykaz wybranych przepisów wykonawczych | str. 313
Skorowidz | str. 315
