Książka jest pierwszą na rynku wydawniczym publikacją przedstawiającą w sposób kompleksowy działalność obrońcy i pełnomocnika na gruncie przebiegu procesu karnego i procesu karnego skarbowego, uwzględniającą najnowsze, systemowe zmiany przepisów kodeksu postępowania karnego, które weszły w życie 15 kwietnia 2016 r.
Podstawowym założeniem publikacji jest dostarczenie praktycznie użytecznej wiedzy i wskazówek dotyczących roli procesowej obrońcy i pełnomocnika w procesie karnym i procesie karnym skarbowym. Z tego względu rozważania o charakterze teoretycznym ustępują pierwszeństwa analizie sposobów i możliwości działania obrońcy i pełnomocnika we wskazanych postępowaniach, która w znacznej mierze opiera się na bogatym orzecznictwie Sądu Najwyższego w tym zakresie. Omówienie zagadnień teoretycznych, a także ocena niektórych rozwiązań normatywnych stanowią niezbędne podłoże dla szczegółowego omówienia działalności procesowej obrońcy i pełnomocnika w procesie karnym i procesie karnym skarbowym.
Opracowanie zawiera również 50 wzorów pism procesowych, uzupełnionych i uaktualnionych, które będą pomocne w codziennej praktyce adwokatów i radców prawnych.
Adresaci:
Metodyka jest przeznaczona przede wszystkim dla adwokatów, radców prawnych, aplikantów adwokackich i radcowskich oraz studentów wydziałów prawa, w szczególności przygotowujących się do egzaminów aplikacyjnych. Zainteresuje również przedstawicieli nauki procesu karnego.
Wzory pism zawarte w publikacji dostępne są w wersji elektronicznej do pobrania ze strony: www.metodyka-pracy-obroncy-prawo-karne-wyd-2.wolterskluwer.pl - po wpisaniu zamieszczonego w książce kodu aktywacyjnego. Wzory można modyfikować i dostosowywać do indywidualnych potrzeb.
Wykaz najważniejszych skrótów | str. 13
Przedmowa | str. 17
Rozdział I. Podstawowe założenia udziału obrońcy i pełnomocnika w procesie karnym i procesie karnym skarbowym | str. 21
1. Uwagi ogólne | str. 21
2. Pozycja prawna i granice działania obrońcy w procesie karnym i procesie karnym skarbowym | str. 26
2.1. Pozycja prawna obrońcy w procesie karnym | str. 26
2.1.1. Uwagi wprowadzające | str. 26
2.1.2. Obowiązek działania na korzyść oskarżonego | str. 29
2.1.3. Samodzielność obrońcy | str. 36
2.2. Granice legalności działania obrońcy | str. 39
3. Pozycja prawna i granice działania pełnomocnika w procesie karnym i procesie karnym skarbowym | str. 50
4. Obrona i pełnomocnictwo obligatoryjne | str. 56
5. Sposoby zawiązania stosunku obrony i stosunku pełnomocnictwa | str. 65
5.1. Ustanowienie obrońcy lub pełnomocnika z wyboru | str. 65
5.2. Wyznaczenie obrońcy lub pełnomocnika z urzędu | str. 70
6. Zakres umocowania do działania w roli obrońcy lub pełnomocnika | str. 80
7. Udzielenie substytucji przez obrońcę lub pełnomocnika | str. 83
Rozdział II. Obrońca i pełnomocnik w postępowaniu przygotowawczym | str. 86
1. Uwagi ogólne | str. 86
2. Działalność adwokata i radcy prawnego w postępowaniu przygotowawczym w fazie in rem | str. 92
2.1. Działalność pełnomocnika związana z zainaugurowaniem procesu karnego i procesu karnego skarbowego | str. 92
2.2. Aktywność adwokata lub radcy prawnego w postępowaniu w przedmiocie dobrowolnego poddania się odpowiedzialności w sprawach karnych skarbowych | str. 100
2.3. Działalność adwokata i radcy prawnego w związku z zatrzymaniem właściwym | str. 106
2.3.1. Podstawy zatrzymania właściwego | str. 106
2.3.2. Kontakt adwokata lub radcy prawnego z zatrzymanym | str. 108
2.3.3. Kontrola zażaleniowa zatrzymania | str. 113
3. Działalność obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu przygotowawczym skierowanym przeciwko osobie | str. 116
3.1. Rola obrońcy w związku z przedstawieniem zarzutów podejrzanemu | str. 116
3.1.1. Uwagi wprowadzające | str. 116
3.1.2. Informacja o treści zarzutów stawianych podejrzanemu | str. 119
3.1.3. Udział w przesłuchaniu podejrzanego | str. 120
3.1.4. Inicjowanie czynności uzupełniających składających się na instytucję przedstawienia zarzutów | str. 125
3.1.5. Zmiana lub rozszerzenie zarzutów | str. 128
3.2. Uprawnienia obrońcy i pełnomocnika do przeglądania akt sprawy | str. 129
3.3. Udział obrońcy i pełnomocnika w czynnościach dowodowych w postępowaniu przygotowawczym | str. 134
3.3.1. Udział obrońcy i pełnomocnika w tzw. czynnościach niepowtarzalnych | str. 136
3.3.2. Udział obrońcy i pełnomocnika w przesłuchaniu świadka przez sąd w wypadkach określonych w art. 185a-185c k.p.k. | str. 140
3.3.3. Udział obrońcy i pełnomocnika w czynnościach przez nich zawnioskowanych | str. 143
3.3.4. Udział obrońcy i pełnomocnika w czynnościach związanych z powołaniem biegłego | str. 144
3.3.5. Udział obrońcy i pełnomocnika w innych czynnościach dowodowych w postępowaniu przygotowawczym | str. 146
3.4. Udział obrońcy i pełnomocnika w czynnościach dowodowych wynikających z końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego | str. 148
3.5. Udział obrońcy i pełnomocnika w innych czynnościach procesowych w postępowaniu przygotowawczym | str. 150
3.6. Wnioski obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu przygotowawczym | str. 153
3.6.1. Uwagi wprowadzające | str. 153
3.6.2. Inicjatywa dowodowa obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu przygotowawczym | str. 154
3.6.3. Inicjowanie przez obrońcę i pełnomocnika skierowania sprawy do postępowania mediacyjnego | str. 157
3.6.4. Inicjowanie kontroli odwoławczej przez obrońcę i pełnomocnika w postępowaniu przygotowawczym | str. 158
3.6.5. Wnioski obrońcy i pełnomocnika składane w trybie art. 9 § 2 k.p.k. | str. 161
3.6.6. Inne wnioski obrońcy i pełnomocnika składane w postępowaniu przygotowawczym | str. 162
3.7. Prywatne gromadzenie dowodów lub informacji o charakterze dowodowym przez obrońcę i pełnomocnika oraz ich wykorzystanie w procesie karnym | str. 163
3.8. Działalność obrońcy w związku z zastosowaniem i przedłużeniem tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym | str. 168
3.9. Prawo do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia | str. 183
3.9.1. Warunki uzyskania prawa do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia | str. 183
3.9.2. Termin do wniesienia subsydiarnego aktu oskarżenia | str. 193
3.9.3. Warunki formalne subsydiarnego aktu oskarżenia | str. 195
Rozdział III. Działalność obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu przed sądem I instancji | str. 199
1. Czynności procesowe obrońcy i pełnomocnika w ramach wstępnej kontroli oskarżenia | str. 199
1.1. Czynności obrońcy i pełnomocnika na etapie kontroli warunków formalnych aktu oskarżenia | str. 199
1.2. Doręczenie aktu oskarżenia. Odpowiedź na akt oskarżenia | str. 201
1.3. Działalność obrońcy i pełnomocnika w ramach wstępnego badania sprawy przez sąd | str. 206
1.3.1. Udział obrońcy i pełnomocnika w posiedzeniach wyrokowych | str. 207
1.3.2. Udział obrońcy i pełnomocnika w posiedzeniach sądu w kwestii bezwarunkowego umorzenia postępowania karnego | str. 215
1.3.3. Udział obrońcy i pełnomocnika w innych posiedzeniach w ramach wstępnego badania sprawy | str. 217
2. Dostęp obrońcy i pełnomocnika do akt sprawy w postępowaniu sądowym | str. 220
3. Udział obrońcy w czynnościach związanych z przygotowaniem rozprawy głównej. Posiedzenie przygotowawcze | str. 224
4. Działalność obrońcy i pełnomocnika w toku rozprawy głównej | str. 230
4.1. Uwagi wprowadzające | str. 230
4.2. Porządek rozprawy głównej | str. 233
4.3. Udział obrońcy i pełnomocnika w części wstępnej rozprawy głównej | str. 235
4.4. Wyłączenie jawności rozprawy głównej | str. 237
4.5. Przewód sądowy | str. 244
4.5.1. Model postępowania dowodowego na rozprawie głównej | str. 244
4.5.2. Wniosek dowodowy | str. 252
4.5.3. Otwarcie przewodu sądowego | str. 256
4.5.4. Przesłuchanie oskarżonego | str. 258
4.5.5. Przesłuchanie podmiotu pociągniętego do odpowiedzialności posiłkowej | str. 270
4.5.6. Dalsze postępowanie dowodowe | str. 271
4.5.6.1. Przesłuchanie świadka | str. 271
4.5.6.2. Dowód z opinii biegłego | str. 279
4.5.6.3. Dowód z dokumentu | str. 280
4.5.6.4. Inne dowody przeprowadzane na rozprawie głównej. Rekwizycyjne przeprowadzenie dowodu | str. 282
4.5.6.5. Zmiana kwalifikacji prawnej | str. 284
4.5.6.6. Przerwa i odroczenie rozprawy | str. 286
4.6. Przemówienia stron | str. 290
5. Czynności końcowe w sądzie I instancji | str. 293
5.1. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie | str. 293
5.2. Uzupełnienie wyroku | str. 295
5.3. Klauzula wykonalności | str. 296
Rozdział IV. Działalność obrońcy i pełnomocnika w postępowaniu apelacyjnym | str. 298
1. Uwagi ogólne | str. 298
2. Dopuszczalność skargi apelacyjnej obrońcy i pełnomocnika | str. 299
3. Termin do wniesienia skargi apelacyjnej | str. 303
4. Wymagania formalne skargi apelacyjnej obrońcy i pełnomocnika | str. 305
4.1. Uwagi wprowadzające | str. 305
4.2. Zakres zaskarżenia | str. 310
4.3. Zarzuty odwoławcze | str. 313
4.3.1. Uwagi wprowadzające | str. 313
4.3.2. Obraza przepisów prawa materialnego | str. 316
4.3.3. Obraza przepisów prawa procesowego | str. 318
4.3.4. Błąd w ustaleniach faktycznych | str. 326
4.3.5. Rażąca niewspółmierność kary | str. 328
4.3.6. Ograniczenia w podnoszeniu zarzutów | str. 331
4.4. Wnioski odwoławcze | str. 332
4.5. Uzasadnienie skargi apelacyjnej | str. 333
5. Odpowiedź na apelację | str. 335
6. Modyfikacja skargi apelacyjnej | str. 337
7. Cofnięcie skargi apelacyjnej | str. 338
8. Kierunek środka odwoławczego. Zakaz reformationis in peius | str. 341
9. Rozprawa apelacyjna | str. 354
9.1. Uwagi wprowadzające | str. 354
9.2. Udział obrońcy i pełnomocnika w rozprawie apelacyjnej | str. 355
9.3. Część wstępna rozprawy apelacyjnej | str. 358
9.4. Przewód sądowy | str. 359
9.4.1. Sprawozdanie sędziego sprawozdawcy | str. 359
9.4.2. Dalsza część przewodu sądowego | str. 360
9.5. Przemówienia stron | str. 366
10. Wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie | str. 369
Rozdział V. Wniesienie nadzwyczajnych środków zaskarżenia przez obrońcę i pełnomocnika | str. 371
1. Uwagi ogólne | str. 371
2. Kasacja | str. 373
2.1. Uwagi wprowadzające | str. 373
2.2. Dopuszczalność wniesienia kasacji przez stronę | str. 374
2.3. Podstawy kasacji | str. 379
2.3.1. Uwagi wprowadzające | str. 379
2.3.2. Uchybienia wymienione w art. 439 § 1 k.p.k. | str. 380
2.3.3. Inne rażące uchybienie przepisom prawa | str. 381
2.4. Termin do wniesienia kasacji | str. 388
2.5. Wymagania formalne skargi kasacyjnej | str. 393
2.5.1. Uwagi wprowadzające | str. 393
2.5.2. Zakres zaskarżenia | str. 395
2.5.3. Zarzuty kasacyjne | str. 395
2.5.4. Wnioski kasacyjne | str. 398
2.5.5. Uzasadnienie skargi kasacyjnej | str. 400
2.5.6. Przymus adwokacko-radcowski | str. 403
2.5.7. Opłata od kasacji | str. 408
2.6. Kontrola wymagań formalnych kasacji stron | str. 411
3. Wniosek o wznowienie postępowania | str. 414
3.1. Uwagi wprowadzające | str. 414
3.2. Dopuszczalność wniosku o wznowienie postępowania | str. 416
3.3. Podstawy wznowienia postępowania na wniosek | str. 420
3.4. Warunki formalne wniosku o wznowienie postępowania | str. 431
4. Skarga na wyrok sądu odwoławczego | str. 438
4.1. Uwagi wprowadzające | str. 438
4.2. Dopuszczalność wniesienia skargi na wyrok sądu odwoławczego i termin do jej wniesienia | str. 440
4.3. Wymagania formalne skargi na wyrok sądu odwoławczego | str. 442
Wykaz podstawowej literatury | str. 449
Wzory pism
Wzór nr 1. Zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu | str. 455
Wzór nr 2. Wniosek o ściganie | str. 457
Wzór nr 3. Cofnięcie wniosku o ściganie | str. 459
Wzór nr 4. Zgłoszenie obrońcy w postępowaniu karnym wraz z wnioskiem na podstawie art. 317 § 1 k.p.k. o dopuszczenie obrońcy do udziału w czynności procesowej | str. 461
Wzór nr 5. Wniosek obrońcy o umorzenie postępowania | str. 463
Wzór nr 6. Zawiadomienie o popełnieniu wykroczenia skarbowego (czynny żal) | str. 465
Wzór nr 7. Wniosek o zawieszenie postępowania przygotowawczego | str. 467
Wzór nr 8. Zażalenie pełnomocnika pokrzywdzonego na postanowienie Prokuratora Rejonowego w Rzeszowie z dnia 27 lutego 2016 r., sygn. akt Ds. 1257/15, doręczone w dniu 1 marca 2016 r., o zawieszeniu śledztwa | str. 469
Wzór nr 9. Wniosek o nadanie klauzuli wykonalności | str. 472
Wzór nr 10. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia zażalenia | str. 473
Wzór nr 11. Zażalenie obrońcy na postanowienie Sądu Rejonowego w Pabianicach z dnia 26 lutego 2016 r., sygn. akt II K 231/15, doręczone obrońcy w dniu 1 marca 2016 r., o odmowie przywrócenia terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku na piśmie | str. 475
Wzór nr 12. Wniosek o udostępnienie akt postępowania przygotowawczego | str. 478
Wzór nr 13. Zażalenie na zarządzenie Prokuratora Rejonowego w Zielonej Górze z dnia 20 kwietnia 2016 r., sygn. akt 3 Ds. 124/16, o odmowie udostępnienia obrońcy podejrzanego akt toczącego się postępowania przygotowawczego | str. 480
Wzór nr 14. Wniosek dowodowy | str. 483
Wzór nr 15. Zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Bielsku-Białej z dnia 26 maja 2016 r., sygn. akt II Ko 1476/16, doręczone w dniu 28 maja 2016 r., dotyczące zezwolenia na przesłuchanie skarżącego przez Prokuratora Rejonowego w Bielsku-Białej w sprawie o sygn. akt 2 Ds. 456/15 | str. 485
Wzór nr 16. Zażalenie pełnomocnika skarżącego na postanowienie z dnia 14 czerwca 2016 r. dotyczące przeszukania oraz sposobu jego przeprowadzenia przez funkcjonariuszy Komendy Powiatowej Policji w Kętach w dniu 15 czerwca 2016 r. | str. 488
Wzór nr 17. Zażalenie obrońcy podejrzanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Kaliszu z dnia 14 kwietnia 2016 r., wydane na wniosek Prokuratora Rejonowego w Kaliszu w sprawie o sygn. akt 3 Ds. 257/16, zarządzające kontrolę i utrwalanie rozmów telefonicznych | str. 491
Wzór nr 18. Zażalenie obrońcy na zarządzenie Prokuratora Rejonowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 14 maja 2016 r. o zatrzymaniu i przymusowym doprowadzeniu podejrzanej Krystyny Kowalskiej | str. 494
Wzór nr 19. Zażalenie obrońcy podejrzanego na postanowienie Sądu Rejonowego w Brodnicy z dnia 12 czerwca 2016 r. w sprawie o sygn. akt II Ko 235/16, o zastosowaniu wobec podejrzanego tymczasowego aresztowania na okres trzech miesięcy | str. 496
Wzór nr 20. Zażalenie na postanowienie Sądu Rejonowego w Lublinie z dnia 8 czerwca 2016 r., sygn. akt II Ko 27/16, o przedłużeniu stosowania tymczasowego aresztowania z zastrzeżeniem możliwości jego zmiany na poręczenie majątkowe | str. 500
Wzór nr 21. Wniosek obrońcy o uchylenie tymczasowego aresztowania | str. 503
Wzór nr 22. Wniosek obrońcy podejrzanego o zmianę środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania na poręczenie majątkowe | str. 505
Wzór nr 23. Zażalenie obrońcy oskarżonego na postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 14 września 2016 r., sygn. akt II K 272/15, o przepadku przedmiotu poręczenia majątkowego | str. 507
Wzór nr 24. Zażalenie obrońcy na postanowienie Sądu Rejonowego w Nowym Targu z dnia 18 kwietnia 2016 r., sygn. akt II Ko 1258/16, o nałożeniu kary pieniężnej na obrońcę | str. 510
Wzór nr 25. Zażalenie obrońcy podejrzanego na postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Krakowie z dnia 2 maja 2016 r., sygn. akt 2 Ds. 213/16, o zabezpieczeniu majątkowym, doręczone obrońcy za pośrednictwem Urzędu Skarbowego Kraków-Śródmieście w Krakowie w dniu 4 czerwca 2016 r. | str. 513
Wzór nr 26. Zażalenie na postanowienie Prokuratora Rejonowego w Płocku z dnia 6 stycznia 2016 r. o umorzeniu postępowania przygotowawczego, którego odpis doręczono pełnomocnikowi w dniu 8 stycznia 2016 r. | str. 515
Wzór nr 27. Akt oskarżenia | str. 517
Wzór nr 28. Wniosek o zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności | str. 521
Wzór nr 29. Wniosek o wydanie wyroku skazującego i wymierzenie kary bez przeprowadzania postępowania dowodowego | str. 523
Wzór nr 30. Wniosek obrońcy oskarżonego o skierowanie sprawy na posiedzenie sądu w celu umorzenia postępowania karnego | str. 525
Wzór nr 31. Wniosek o wystąpienie do Sądu Najwyższego o przekazanie sprawy innemu sądowi równorzędnemu ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości | str. 528
Wzór nr 32. Wniosek o wyłączenie sędziego ze względu na okoliczności mogące wywoływać uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności w sprawie | str. 530
Wzór nr 33. Oświadczenie pełnomocnika o działaniu pokrzywdzonego w charakterze oskarżyciela posiłkowego | str. 532
Wzór nr 34. Zawiadomienie o wypowiedzeniu stosunku obrończego | str. 534
Wzór nr 35. Wniosek obrońcy wyznaczonego z urzędu o zwolnienie z obowiązków i wyznaczenie innego obrońcy z urzędu | str. 535
Wzór nr 36. Wniosek obrońcy o sprostowanie protokołu rozprawy | str. 537
Wzór nr 37. Wniosek obrońcy skazanego o prawidłowe zaliczenie okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności | str. 539
Wzór nr 38. Wniosek obrońcy oskarżonego o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku | str. 541
Wzór nr 39. Zażalenie obrońcy oskarżonego na zarządzenie Prezesa Sądu Rejonowego w Białogardzie z dnia 1 kwietnia 2016 r., sygn. akt II K 176/15, o odmowie przyjęcia apelacji oskarżonego Romana Górnego, doręczone obrońcy w dniu 4 kwietnia 2016 r. | str. 542
Wzór nr 40. Pismo obrońcy w sprawie cofnięcia apelacji | str. 545
Wzór nr 41. Apelacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 11 kwietnia 2016 r., sygn. akt II K 134/15, doręczonego obrońcy oskarżonego w dniu 22 kwietnia 2016 r. | str. 546
Wzór nr 42. Apelacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego Kraków-Śródmieście w Krakowie z dnia 20 maja 2016 r., sygn. akt II K 794/16, doręczonego obrońcy w dniu 6 czerwca 2016 r. | str. 551
Wzór nr 43. Apelacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Rejonowego w Poznaniu z dnia 19 maja 2016 r., sygn. akt II K 145/16, doręczonego oskarżonemu w dniu 3 czerwca 2016 r. | str. 555
Wzór nr 44. Apelacja pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego od wyroku Sądu Rejonowego w Radomiu z dnia 13 maja 2016 r., sygn. akt II K 963/16 | str. 559
Wzór nr 45. Odpowiedź obrońcy oskarżonego na apelację | str. 563
Wzór nr 46. Wniosek o wniesienie kasacji | str. 565
Wzór nr 47. Kasacja obrońcy oskarżonego od wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 28 czerwca 2016 r., sygn. akt I AKa 114/16, utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 30 stycznia 2016 r., sygn. akt II K 948/15 | str. 568
Wzór nr 48. Informacja o braku podstaw do wniesienia kasacji | str. 573
Wzór nr 49. Wniosek o wznowienie postępowania karnego zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego Katowice-Wschód w Katowicach z dnia 4 grudnia 2015 r., sygn. akt III K 234/14, utrzymanego w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Katowicach z dnia 30 kwietnia 2016 r., sygn. akt VI Ka 14/16 | str. 575
Wzór nr 50. Skarga pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego na wyrok Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 23 maja 2016 r., sygn. akt VI Ka 253/16, uchylający wyrok Sądu Rejonowego Kraków-Śródmieście w Krakowie z dnia 8 stycznia 2016 r., sygn. akt II K 812/15, i przekazujący sprawę do ponownego rozpoznania, doręczony obrońcy oskarżonego w dniu 14 czerwca 2016 r. | str. 579
