Ceny transferowe w prawie podatkowym i celnym

Wykaz skrótów | str. 17

Wstęp | str. 21

Rozdział I
Podstawa wymiaru danin publicznych | str. 29

1. Ujęcie teoretyczne | str. 29

1.1. Uwagi wprowadzające | str. 29

1.2. Definicja podstawy opodatkowania | str. 32

1.3. Definicja wartości celnej | str. 33

2. Rys historyczny | str. 34

2.1. Podstawa opodatkowania w podatkach dochodowych | str. 34

2.1.1. Rozwój podatku dochodowego w wybranych państwach | str. 34

2.1.2. Rozwój podatku dochodowego w Polsce | str. 39

2.2. Podstawa opodatkowania w podatkach obrotowych | str. 40

2.2.1 Rozwój podatku obrotowego w wybranych państwach | str. 40

2.2.2. Rozwój podatku obrotowego w Polsce | str. 42

2.3. Wartość celna | str. 44

2.3.1. Rozwój ceł i podstawy ich wymiaru w wybranych państwach | str. 44

2.3.2. Rozwój ceł i podstawy ich wymiaru w Polsce | str. 49

3. Podstawowe rozwiązania de lege lata w Polsce | str. 52

3.1. Opodatkowanie dochodu | str. 52

3.2. Opodatkowanie obrotu | str. 54

3.3. Wartość celna | str. 55

4. Odrzucenie wartości transakcyjnej | str. 57

4.1. Uwagi wprowadzające | str. 57

4.2. Wartość rynkowa jako podstawa wymiaru | str. 58

4.3. Wartość rynkowa jako pierwotna podstawa wymiaru | str. 58

4.4. Wartość rynkowa jako wtórna podstawa wymiaru | str. 61

4.5. Bezpośrednie i pośrednie kształtowanie podstawy wymiaru w wypadku powiązania przedsiębiorstw | str. 63

5. Inne odniesienia do wyceny nietransakcyjnej | str. 64

6. Odrzucenie wartości transakcyjnej - rozwój prawa międzynarodowego w zakresie opodatkowania dochodu | str. 67

7. Wnioski | str. 72

Rozdział II
Normatywne podstawy szczególnych reżimów wpływających na podstawę wymiaru danin publicznych w transakcjach między podmiotami powiązanymi | str. 75

1. Wprowadzenie | str. 75

2. Prawo międzynarodowe | str. 76

2.1. Opodatkowanie dochodu | str. 76

2.1.1. Model Konwencji OECD i inne rozwiązania modelowe | str. 76

2.1.2. Wiążące Polskę umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania | str. 77

2.1.3. Miejsce umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w polskim porządku prawnym | str. 83

2.1.4. Znaczenie porozumień organów podatkowych | str. 84

2.1.5. Znaczenie umów w sprawie wspierania i ochrony inwestycji | str. 85

2.2. Wartość celna | str. 86

2.2.1. Wiążące UE umowy międzynarodowe w zakresie wartości celnej | str. 86

2.2.2. Miejsce umów międzynarodowych dotyczących wartości celnej towarów w unijnym porządku prawnym | str. 87

2.3. Opodatkowanie obrotu | str. 88

2.4. Ocena funkcji i znaczenia prawa międzynarodowego | str. 89

3. Prawo Unii Europejskiej | str. 97

3.1. Opodatkowanie dochodu | str. 97

3.2. Opodatkowanie obrotu | str. 103

3.3. Prawo celne | str. 105

4. Polskie prawo krajowe | str. 106

4.1. Opodatkowanie dochodu | str. 106

4.1.1. Regulacja ustawowa | str. 106

4.1.2. Regulacja podustawowa | str. 106

4.1.3. Kierunek ewolucji regulacji prawnej | str. 107

4.2. Opodatkowanie obrotu | str. 108

4.3. Prawo celne | str. 109

5. Soft law | str. 109

5.1. Komentarz do MK OECD | str. 109

5.2. Wytyczne OECD w sprawie cen transferowych | str. 112

5.3. Kodeksy postępowania | str. 117

5.4. Soft law i kodeksy postępowania w podziale według formuł | str. 119

5.5. Soft law w sferze opodatkowania obrotu | str. 119

5.6. Soft law w sferze wartości celnej | str. 119

6. Orzecznictwo sądowe | str. 121

7. Międzynarodowe Standardy Sprawozdawczości Finansowej | str. 122

8. Wnioski | str. 125

Rozdział III
Powiązanie podmiotów prawa | str. 127

1. Ujęcie teoretyczne | str. 127

1.1. Uwagi terminologiczne | str. 127

1.2. Potrzeba definiowania podmiotów powiązanych | str. 128

1.3. Kryteria powiązań między podmiotami prawa | str. 129

1.3.1. Uwagi wstępne | str. 129

1.3.2. Powiązania o substracie rzeczowym i osobowym | str. 129

1.3.3. Powiązania o substracie gospodarczym i osobistym | str. 130

1.3.4. Oddziaływanie substratu | str. 130

1.4. Charakter powiązań między podmiotami prawa | str. 131

1.4.1. Powiązania prawne i faktyczne | str. 131

1.4.2. Powiązania prawne i ekonomiczne | str. 132

1.4.3. Powiązania wertykalne i horyzontalne | str. 133

1.4.4. Powiązania bezpośrednie i pośrednie | str. 133

1.5. Sposoby definiowania powiązań | str. 133

1.5.1. Definicje generalne i kazuistyczne | str. 133

1.5.2. Definicje zobiektywizowane i zsubiektywizowane | str. 134

1.6. Relacje między zakresem podmiotowym daniny publicznej a zakresem reżimu mającego zastosowanie do podmiotów powiązanych | str. 134

2. Grupa jako podmiot zobowiązany do zapłaty daniny publicznej | str. 135

3. Pojmowanie podmiotów powiązanych w podatkach dochodowych | str. 136

3.1. Rozwiązania modelowe | str. 136

3.1.1. Rekonstrukcja definicji powiązania przedsiębiorstw | str. 136

3.1.2. Zakres podmiotowy art. 9 ust. 1 MK OECD | str. 138

3.1.3. Zarządzenie, kontrola i kapitał | str. 145

3.2. Trwałość powiązania | str. 150

3.3. Umowy bilateralne wiążące Polskę | str. 150

3.3.1. Kapitał czy majątek? | str. 150

3.3.2. Definicja przedsiębiorstwa i jej znaczenie | str. 152

3.4. Przepisy prawa krajowego | str. 156

3.4.1. Artykuł 11 u.p.d.o.p. i art. 25 u.p.d.o.f. | str. 156

3.4.2. Artykuł 11 u.p.d.o.p. i art. 25 u.p.d.o.f. a art. 9 MK OECD | str. 157

3.4.3. Udział w zarządzaniu, kontroli lub kapitale | str. 159

3.4.4. Powiązania rodzinne | str. 159

3.4.5. Związek gospodarczy | str. 160

3.4.6. Definicja na potrzeby niedostatecznej kapitalizacji | str. 160

4. Pojmowanie podmiotów powiązanych na potrzeby CCCTB | str. 160

5. Pojmowanie podmiotów powiązanych w podatkach obrotowych | str. 164

5.1. Rozwiązania dyrektywy 2006/112 | str. 164

5.2. Przepisy prawa krajowego | str. 165

6. Pojmowanie podmiotów powiązanych w prawie celnym | str. 165

6.1. Przepisy prawa międzynarodowego | str. 165

6.2. Przepisy prawa UE | str. 168

7. Wnioski | str. 170

Rozdział IV
Inne niż powiązanie podmiotów przesłanki zastosowania szczególnych reżimów wpływających na podstawę wymiaru danin publicznych | str. 173

1. Ujęcie teoretyczne | str. 173

1.1. Przesłanki zastosowania szczególnego reżimu | str. 173

1.1.1. Powiązanie podmiotów jako niesamoistna przesłanka zastosowania szczególnego reżimu | str. 173

1.1.2. Zastosowanie szczególnego reżimu a konstrukcja daniny | str. 174

1.1.3. Przesłanki wąskie i szerokie | str. 175

1.1.4. Przesłanki związane ze sferą zawierania umowy oraz jej wykonywania | str. 176

1.1.5. Przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania lub oclenia jako przesłanka zastosowania szczególnego reżimu | str. 176

1.1.6. Przesłanki samoistne i niesamoistne | str. 177

1.1.7. Wola wśród przesłanek zastosowania szczególnego reżimu wyceny | str. 177

1.2. Zakres zastosowania reżimu odrzucającego wycenę transakcyjną | str. 178

2. Opodatkowanie dochodu | str. 179

2.1. Rozwiązania modelowe | str. 179

2.1.1. Przesłanki zastosowania zasady arm's length | str. 179

2.1.2. Umówienie lub narzucenie warunków | str. 180

2.1.3. Związek przyczynowo-skutkowy | str. 182

2.1.4. Pojmowanie zysku przedsiębiorstwa | str. 183

2.1.5. Unikanie opodatkowania jako przesłanka zastosowania zasady arm's length | str. 184

2.2. Wiążące Polskę prawo międzynarodowe | str. 184

2.3. Prawo krajowe | str. 186

2.3.1. Przesłanki wyrażone w ustawach o podatkach dochodowych | str. 186

2.3.2. Ocena rozbieżności w sformułowaniu przepisów krajowych w zestawieniu z przepisami umów międzynarodowych | str. 186

2.3.3. Nierynkowe ustalenie warunków czy wykonanie umowy? | str. 192

2.3.4. Warunki transakcji | str. 193

3. CCCTB | str. 194

4. Opodatkowanie obrotu | str. 195

4.1. Rozwiązania dyrektywy 2006/112 | str. 195

4.1.1. Uwagi wprowadzające | str. 195

4.1.2. Poziom wynagrodzenia | str. 196

4.1.3. Związek przyczynowo-skutkowy | str. 196

4.1.4. Zakres prawa do odliczenia | str. 197

4.1.5. Znaczenie celu regulacji prawnej | str. 198

4.1.6. Fakultatywność reżimu | str. 199

4.2. Przepisy prawa krajowego | str. 199

4.2.1. Ewolucja przepisów w okresie po akcesji Polski do UE | str. 199

4.2.2. Zgodność pierwotnej wersji art. 32 u.p.t.u. z prawem unijnym | str. 200

4.2.3. Hipotetyczny środek specjalny | str. 201

4.2.4. Zgodność polskich przepisów z dyrektywą w świetle celu art. 80 dyrektywy 2006/112 | str. 201

5. Wartość celna | str. 202

5.1. Przepisy prawa międzynarodowego | str. 202

5.1.1. Postanowienia kodeksu wartości celnej | str. 202

5.1.2. Wpływ powiązania na wartość celną | str. 203

5.1.3. Zakres przedmiotowy analizy | str. 205

5.1.4. Metoda testowa | str. 205

5.2. Przepisy prawa Unii Europejskiej | str. 206

6. Procesowe aspekty ustalania spełnienia przesłanek odrzucenia wyceny transakcyjnej | str. 207

7. Wnioski | str. 208

Rozdział V
Prawne konsekwencje powiązania przedsiębiorstw | str. 210

1. Ujęcie teoretyczne | str. 210

1.1. Wprowadzenie | str. 210

1.2. Konsekwencje bezpośrednie i pośrednie | str. 210

1.3. Zakres konsekwencji | str. 211

1.4. Technika legislacyjna jako kryterium różnicowania | str. 212

1.5. Sposób alokacji podstawy wymiaru do poszczególnych jurysdykcji | str. 213

1.5.1. Formuły ustalone z góry | str. 213

1.5.2. Inne metody | str. 213

2. Opodatkowanie dochodu | str. 216

2.1. MK OECD | str. 216

2.1.1. Możliwość przeprowadzenia korekty pierwotnej | str. 216

2.1.2. Transakcyjny charakter korekty pierwotnej | str. 217

2.2. Polskie umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania | str. 218

2.3. Wytyczne OECD | str. 218

2.3.1. Zestawienie treści MK OECD i Wytycznych OECD | str. 218

2.3.2. Krytyczny przegląd metod | str. 220

2.3.3. Problemy hierarchizacji metod | str. 225

2.4. Polskie regulacje krajowe | str. 226

2.4.1. Zamknięty katalog metod | str. 226

2.4.2. Hierarchia metod | str. 227

2.4.3. Dochody racjonalnie uznane za uzyskane | str. 228

2.4.4. Całościowe ujęcie transakcji między podmiotami powiązanymi | str. 228

2.4.5. Porównywalność transakcji | str. 228

2.4.6. Metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej | str. 233

2.4.7. Metoda ceny odprzedaży | str. 233

2.4.8. Metoda rozsądnej marży (koszt plus) | str. 234

2.4.9. Metoda podziału zysków | str. 235

2.4.10.Metoda marży transakcyjnej netto | str. 236

2.4.11.Wartości niematerialne i prawne oraz usługi | str. 237

2.4.12. Restrukturyzacja działalności | str. 240

2.4.13. Procesowe aspekty stosowania metod | str. 240

2.5. Kompensata | str. 242

2.6. Korekta odpowiednia | str. 243

2.7. Problem korekty wtórnej | str. 245

3. CCCTB | str. 247

4. Opodatkowanie obrotu | str. 248

4.1. Wartość wolnorynkowa w dyrektywie 2006/112 | str. 248

4.1.1. Definicja wartości wolnorynkowej | str. 248

4.1.2. Fakultatywność rozwiązań | str. 248

4.1.3. Ogólnikowość definicji | str. 248

4.1.4. Hierarchia metod | str. 249

4.1.5. Podatek od wartości dodanej w imporcie | str. 249

4.2. Wartość wolnorynkowa w polskiej ustawie | str. 249

5. Wartość celna | str. 250

6. Wnioski | str. 253

Rozdział VI
Zapobieganie odrzuceniu wyceny transakcyjnej, negatywne konsekwencje odrzucenia takiej wyceny i przeciwdziałanie konsekwencjom odrzucenia wyceny | str. 256

1. Źródła potencjalnych problemów | str. 256

2. Typologia rozwiązań przeciwdziałających negatywnym konsekwencjom odrzucenia wyceny transakcyjnej | str. 260

2.1. Uwagi wstępne | str. 260

2.2. Typizacja z uwagi na źródło regulacji prawnej | str. 261

2.3. Typizacja z uwagi na zapobiegawczy bądź następczy charakter | str. 262

2.4. Typizacja z uwagi na liczbę zaangażowanych administracji państwowych | str. 262

2.5. Typizacja środków z uwagi na ich sądowy bądź administracyjny charakter | str. 263

2.6. Typizacja z uwagi na sporny bądź niesporny charakter | str. 263

2.7. Typizacja z uwagi na fakultatywność bądź obligatoryjność | str. 264

2.8. Kryterium idealności środka | str. 264

2.9. Kryterium wyłączności | str. 265

3. Procedura wzajemnego porozumiewania (MAP) | str. 265

3.1. MAP w rozwiązaniach modelowych | str. 265

3.2. MAP w zawartych przez Polskę umowach w sprawie unikania opodatkowania | str. 272

3.3. MAP w polskim prawie krajowym | str. 274

3.4. Ocena MAP | str. 278

4. Arbitraż w zakresie cen transferowych | str. 280

4.1. Rozwój historyczny | str. 280

4.2. Podstawowe typy arbitrażu | str. 282

4.3. Skład trybunałów arbitrażowych | str. 283

4.4. Charakter prawny aktów kończących postępowanie arbitrażowe | str. 283

4.5. Konwencja arbitrażowa | str. 284

4.6. Ocena arbitrażu w sprawach podatkowych | str. 292

5. Interpretacje urzędowe | str. 293

6. Uprzednie porozumienia cenowe (APA) | str. 294

6.1. Uwagi ogólne | str. 294

6.2. APA w prawie polskim | str. 296

6.3. APA a interpretacje indywidualne | str. 301

6.4. Ocena APA | str. 301

7. Jednoczesne kontrole | str. 302

8. Informacje o stosowaniu prawa celnego | str. 302

9. Rozwiązywanie sporów dotyczących wartości celnej | str. 303

10. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości | str. 305

11. Wnioski | str. 306

Rozdział VII
Rozwiązania dotyczące podstawy wymiaru danin w transakcjach między przedsiębiorstwami powiązanymi przyjęte w wybranych państwach | str. 309

1. Wprowadzenie | str. 309

2. Zjednoczone Królestwo | str. 311

2.1. Opodatkowanie dochodu | str. 311

2.1.1. Umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawarte przez Zjednoczone Królestwo | str. 311

2.1.2. Znaczenie Wytycznych OECD | str. 314

2.1.3. Prawo krajowe w zakresie opodatkowania dochodu | str. 315

2.2. Opodatkowanie obrotu | str. 318

2.3. Wartość celna | str. 319

3. Stany Zjednoczone | str. 319

3.1. Opodatkowanie dochodu | str. 319

3.1.1. Umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawarte przez Stany Zjednoczone | str. 319

3.1.2. Znaczenie Wytycznych OECD | str. 322

3.1.3. Prawo krajowe w zakresie opodatkowania dochodu | str. 325

3.2. Opodatkowanie obrotu | str. 336

3.3. Wartość celna | str. 336

4. Australia | str. 337

4.1. Opodatkowanie dochodu | str. 337

4.1.1. Umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawarte przez Australię | str. 337

4.1.2. Znaczenie Wytycznych OECD | str. 339

4.1.3. Prawo krajowe w zakresie opodatkowania dochodu | str. 341

4.2. Opodatkowanie obrotu | str. 344

4.3. Wartość celna | str. 344

5. Austria | str. 346

5.1. Opodatkowanie dochodu | str. 346

5.1.1. Umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawarte przez Austrię | str. 346

5.1.2. Znaczenie Wytycznych OECD | str. 349

5.1.3. Prawo krajowe w zakresie opodatkowania dochodu | str. 351

5.2. Opodatkowanie obrotu | str. 352

5.3. Wartość celna | str. 352

6. Rosja | str. 352

6.1. Opodatkowanie dochodu | str. 352

6.1.1. Umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania zawarte przez Rosję | str. 352

6.1.2. Znaczenie Wytycznych OECD | str. 354

6.1.3. Prawo krajowe w zakresie opodatkowania dochodu | str. 354

6.2. Opodatkowanie obrotu | str. 357

6.3. Wartość celna | str. 357

7. Wnioski | str. 358

Rozdział VIII
Ocena stosowanych i projektowanych reżimów mających zastosowanie w przypadku powiązania przedsiębiorstw | str. 360

1. Wprowadzenie | str. 360

2. Ekonomiczne podstawy tworzenia wielonarodowych grup przedsiębiorstw | str. 361

3. Zasada arm's length w opodatkowaniu dochodu | str. 363

3.1. Zasada arm's length a dorobek nauk ekonomicznych | str. 363

3.2. Zyskowność pojedynczych transakcji | str. 367

3.3. Konieczność przeciwdziałania unikaniu opodatkowania | str. 368

3.4. Separate entity approach w systemie prawa podatkowego | str. 369

3.5. Korzyści lokalizacyjne | str. 370

3.6. Ewolucja zasady arm's length w stronę podziału według formuł | str. 371

4. Problem pewności prawa | str. 373

4.1. Jedna jedyna wysokość zobowiązania podatkowego? | str. 373

4.2. Rozbieżne podstawy wymiaru podatków i ceł | str. 375

5. Podział według formuł w opodatkowaniu dochodu | str. 376

5.1. Podział według formuł a dorobek nauk ekonomicznych | str. 376

5.2. Zalety CCCTB | str. 377

5.3. Podstawowe przeszkody dla stosowania podziału według formuł | str. 379

5.4. Wybór czynników podziału | str. 379

5.4.1. Prostota podziału według formuł | str. 379

5.4.2. Znaczenie jednolitych czynników podziału | str. 380

5.4.3. Czynniki podziału a neutralność prawa podatkowego wobec decyzji podmiotów gospodarczych | str. 381

5.4.4. Czynniki podziału | str. 382

5.5. Podział według formuł a międzynarodowe prawo podatkowe | str. 390

5.6. Opcjonalność czy obligatoryjność podziału według formuł | str. 391

6. Jednoczesne stosowanie zasady arm's length oraz podziału według formuł | str. 394

7. Wartość wolnorynkowa w podatku od towarów i usług | str. 395

8. Ceny transferowe w przepisach prawa celnego | str. 395

9. Wnioski | str. 396

Rozdział IX
Możliwość konwergencji reżimów stosowanych do transakcji między podmiotami powiązanymi | str. 399

1. Wprowadzenie | str. 399

2. Eliminacja rozbieżności między reżimami opartymi na zasadzie arm's length a podstawą opodatkowania w podatku od wartości dodanej | str. 405

3. Eliminacja rozbieżności między reżimami opartymi na zasadzie arm's length a wartością celną | str. 410

4. Relacja między podziałem według formuł a zasadą arm's length | str. 419

5. Relacja między podziałem według formuł a podstawą opodatkowania w podatku od wartości dodanej | str. 420

6. Relacja między podziałem według formuł a wartością celną | str. 422

7. Relacje między prawem podatkowym a bilansowym | str. 422

8. Mechanizmy rozstrzygania sporów | str. 425

9. Wzajemne oddziaływanie korekt | str. 426

10. Wnioski | str. 429

Podsumowanie | str. 435

Wykaz powołanych aktów prawnych | str. 443

Wykaz powołanych orzeczeń sądowych | str. 453

Bibliografia | str. 459