Książka stanowi najobszerniejsze dostępne na rynku monograficzne opracowanie na temat statusu prawnego komornika sądowego, zarówno pod względem ustrojowym, jak i procesowym. Dla określenia pozycji prawnej komornika - zasadniczego organu egzekucyjnego - decydujące znaczenie mają specyficzne cechy jego podmiotowości, różnorodność i zakres przypisanych zadań oraz wyodrębnienie finansowe. Dokonywane w pracy rozważania dotyczą tworzenia się instytucji komornika i współczesnego jego statusu (w odniesieniu do organów egzekucyjnych w innych systemach prawnych), zakresu działań komornika w egzekucji, czynności odnoszących się do całości postępowania egzekucyjnego, jak również czynności w egzekucji świadczeń pieniężnych i niepieniężnych oraz w szczególnych rodzajach egzekucji. W monografii przytoczono w szerokim zakresie literaturę przedmiotu i orzecznictwo, zwłaszcza Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego.
Adresaci:
Publikacja przeznaczona jest dla szerokiego kręgu odbiorców, w szczególności praktyków prawa - komorników sądowych, asesorów komorniczych, aplikantów komorniczych, sędziów, adwokatów i radców prawnych, aplikantów (w każdym z tych zawodów prawniczych). Może być przydatna dla innych osób zainteresowanych problematyką egzekucji sądowej, pracowników naukowych i doktorantów, jak również stron postępowania egzekucyjnego (m.in. wierzyciela, dłużnika).
Wykaz skrótów | str. 15
Przedmowa | str. 23
Rozdział I
Rys historyczny egzekucji i tworzenia się urzędu komornika sądowego | str. 31
1. Wprowadzenie | str. 31
2. Kształtowanie się instytucji komornika sądowego w prawie polskim | str. 36
2.1. Ujednolicenie regulacji prawnych dotyczących komornika w latach 1918-1939 | str. 36
2.2. Ustrój organizacyjnoprawny i zadania spełniane przez komornika w latach 1945-1964 | str. 45
2.3. Organizacja urzędu i funkcjonowanie komornika sądowego w latach 1965-1996 | str. 48
3. Zmiany w ustroju komornika od 1997 r. | str. 62
Rozdział II
Status prawny komornika w prawie polskim | str. 86
1. Uwagi wprowadzające | str. 86
1.1 Organy uprawnione do prowadzenia egzekucji administracyjnej | str. 92
1.2. Zbieg egzekucji sądowej i egzekucji administracyjnej | str. 96
1.1.2. Wniosek administracyjnego organu egzekucyjnego lub wierzyciela o nakazanie zobowiązanemu wyjawienia majątku w postępowaniu sądowym | str. 100
1.2. Organy egzekucyjne w egzekucji sądowej | str. 100
1.2.1. Rozdzielenie funkcji między sąd i komornika | str. 104
1.2.2. Właściwość miejscowa komornika | str. 106
1.2.3. Właściwość delegacyjna w razie niemożności spełniania zadań przez komornika | str. 111
2. Dotychczasowe poglądy na temat statusu prawnego komornika | str. 114
3. Współczesny status prawny komornika | str. 128
3.1. Komornik jako szczególnego rodzaju funkcjonariusz publiczny | str. 128
3.1.1. Ochrona i odpowiedzialność karna komornika | str. 134
3.1.2. Zadania powierzone komornikowi | str. 137
3.1.3. Stosowanie przez komornika środków przymusu | str. 140
3.1.4. Publicznoprawny charakter działań komornika | str. 146
3.2. Formy i zakres nadzoru nad komornikiem | str. 148
3.2.1. Nadzór judykacyjny | str. 148
3.2.2. Nadzór pozajudykacyjny | str. 154
3.3. Działalność zawodowa komornika na własny rachunek | str. 159
3.3.1. Kancelaria komornicza | str. 162
3.3.2. Czas i miejsce czynności urzędowych dokonywanych przez komornika oraz na jego zlecenie | str. 164
3.4. Wyłączenie komornika | str. 166
3.5. Odpowiedzialność odszkodowawcza komornika | str. 167
3.6. Ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnoprawnej komornika | str. 177
3.7. Obowiązek zachowania przez komornika w tajemnicy informacji o okolicznościach sprawy oraz innych prawnie chronionych | str. 178
3.8. Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu egzekucyjnym (prowadzonym przez komornika) | str. 182
3.9. Odpowiedzialność dyscyplinarna komornika | str. 182
4. Organy egzekucyjne w innych systemach prawnych (status prawny komornika) | str. 185
4.1. Uwagi ogólne | str. 185
4.2. System sądowego wykonywania tytułów egzekucyjnych | str. 186
4.2.1. Czechy | str. 186
4.2.2. Włochy | str. 189
4.2.3. Hiszpania | str. 192
4.3. System sądowo-komorniczego wykonywania tytułów egzekucyjnych | str. 193
4.3.1. Niemcy | str. 193
4.4. System komorniczego wykonywania tytułów egzekucyjnych | str. 195
4.4.1. Francja | str. 195
4.4.2. Belgia | str. 200
4.4.3. Holandia | str. 203
4.4.4. Luksemburg | str. 207
4.4.5. Węgry | str. 209
4.5. Rozwiązania w systemie organów egzekucyjnych przyjęte w państwach Europy Wschodniej (ustrój i zadania spełniane przez komornika) | str. 213
4.5.1. Rosja | str. 213
4.5.2. Estonia | str. 217
4.5.3. Ukraina | str. 221
Rozdział III
Ogólne uwagi o działaniu komornika w egzekucji | str. 225
1. Pojęcie oraz struktura sądowego postępowania egzekucyjnego | str. 225
1.1. Egzekucja a postępowanie egzekucyjne | str. 225
1.2. Tytuł stanowiący podstawę do przeprowadzenia egzekucji | str. 238
2. Rodzaje czynności egzekucyjnych | str. 241
2.1. Cechy czynności komornika | str. 246
2.2. Czas i miejsce podejmowanych czynności | str. 249
2.3. Czynności egzekucyjne | str. 252
2.4. Czynności postępowania egzekucyjnego | str. 254
2.5. Czynności o charakterze pozaegzekucyjnym | str. 257
3. Zakres działania komornika w egzekucji | str. 257
3.1. Stadium początkowe właściwego postępowania egzekucyjnego | str. 258
3.1.1. Badanie istnienia roszczenia egzekucyjnego | str. 258
3.1.2. Sprawdzenie dopełnienia wymagań fiskalnych wniosku o wszczęcie egzekucji (opłata egzekucyjna) | str. 260
3.1.3. Ustalenia w zakresie przesłanek dopuszczalności egzekucji | str. 261
3.2. Stadium zasadnicze właściwego postępowania egzekucyjnego | str. 268
Rozdział IV
Czynności komornika odnoszące się do całości postępowania egzekucyjnego | str. 278
1. Czynności związane ze wszczęciem egzekucji | str. 278
1.1. Badanie wniosku o wszczęcie egzekucji oraz żądania (zarządzenia, polecenia) wszczęcia egzekucji | str. 280
1.2. Badanie tytułu wykonawczego | str. 285
2. Dokumentacja czynności komornika | str. 290
2.1. Protokół | str. 290
2.2. Wysłuchanie | str. 293
2.3. Inne formy udokumentowania czynności | str. 294
3. Wstrzymanie się komornika z dokonaniem czynności oraz zawieszenie postępowania egzekucyjnego | str. 296
3.1. Wstrzymanie czynności | str. 296
3.2. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego | str. 301
4. Ukończenie postępowania egzekucyjnego | str. 313
Rozdział V
Czynności komornika w egzekucji świadczeń pieniężnych | str. 329
1. Egzekucja z ruchomości | str. 329
1.1. Właściwość komornika | str. 330
1.2. Zajęcie ruchomości | str. 330
1.3. Sprzedaż ruchomości | str. 339
1.3.1. Nielicytacyjne zbycie | str. 340
1.3.2. Sprzedaż komisowa | str. 343
1.3.3. Sprzedaż przez licytację publiczną | str. 343
1.3.4. Zaspokojenie w drodze przejęcia ruchomości na własność | str. 348
1.3.5. Czynności komornika w przypadku, gdy rzecz nie została sprzedana lub przejęta na własność | str. 348
2. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę | str. 349
2.1. Właściwość komornika | str. 351
2.2. Zajęcie wynagrodzenia za pracę | str. 351
2.3. Grzywna nakładana przez komornika na pracodawcę oraz dłużnika | str. 357
2.4. Odebranie dokumentów potwierdzających wierzytelność | str. 358
3. Egzekucja z rachunków bankowych | str. 359
3.1. Właściwość komornika | str. 361
3.2. Zajęcie i dalsze czynności egzekucyjne | str. 362
3.2.1. Rachunek zwykły | str. 362
3.2.2. Rachunki wspólne | str. 367
3.2.3. Rachunki o charakterze oszczędnościowym | str. 369
4. Egzekucja z innych wierzytelności | str. 373
4.1. Właściwość komornika | str. 374
4.2. Czynności związane z zajęciem wierzytelności | str. 374
4.2.1. Zajęcie wierzytelności zwykłej | str. 375
4.2.2. Zajęcie wierzytelności wymagalnej w powtarzających się odstępach czasu (sum płatnych periodycznie) | str. 376
4.2.3. Zajęcie wierzytelności obejmującej świadczenie ze zobowiązania przemiennego | str. 377
4.2.4. Zajęcie wierzytelności, której zabezpieczenie jest ujawnione przez wpis w księdze wieczystej lub przez złożenie dokumentu do zbioru | str. 378
4.2.5. Zajęcie wierzytelności zabezpieczonych poręczeniem, zastawem lub zastawem rejestrowym | str. 380
4.2.6. Zajęcie wierzytelności związanych z posiadaniem dokumentu | str. 383
4.3. Skutki wywołane dokonanym zajęciem wierzytelności | str. 386
4.4. Ustanowienie kuratora lub zarządcy | str. 388
4.5. Sprzedaż zajętej wierzytelności (zasady jej przeprowadzenia przez komornika) | str. 388
4.6. Egzekucja z wierzytelności o wydanie rzeczy ruchomej i o wydanie nieruchomości | str. 392
4.6.1. Zajęcie wierzytelności, której przedmiotem świadczenia jest wydanie rzeczy ruchomej | str. 392
4.6.2. Zajęcie wierzytelności, której przedmiotem świadczenia jest wydanie nieruchomości | str. 393
5. Egzekucja z innych praw majątkowych | str. 395
5.1. Właściwość komornika | str. 395
5.2. Zajęcie praw majątkowych w ogólności | str. 396
5.2.1. Zajęcie praw majątkowych z dziedziny własności intelektualnej | str. 397
5.2.2. Zajęcie prawa majątkowego wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków | str. 398
5.2.3. Zajęcie praw przysługujących dłużnikowi na wypadek wystąpienia ze spółki cywilnej lub jej rozwiązania | str. 399
5.2.4. Zajęcie praw wspólnika związanych z udziałem w spółce handlowej | str. 400
5.2.5. Zajęcie papierów wartościowych dopuszczonych do publicznego obrotu | str. 405
5.2.6. Zajęcie prawa, z mocy którego dłużnik może zażądać działu majątku | str. 410
5.3. Skutki zajęcia prawa majątkowego | str. 412
5.4. Opis i oszacowanie zajętego prawa | str. 413
5.5. Zaspokojenia wierzyciela w egzekucji z innych praw majątkowych | str. 414
6. Egzekucja z nieruchomości | str. 417
6.1. Właściwość komornika | str. 419
6.2. Wszczęcie egzekucji | str. 420
6.2.1. Zajęcie nieruchomości | str. 421
6.2.2. Ujawnienie dokonanego zajęcia | str. 423
6.2.3. Czasowy aspekt zajęcia | str. 426
6.2.4. Zakres przedmiotowy zajęcia | str. 426
6.2.5. Skutki zajęcia | str. 428
6.2.6. Zarząd nieruchomością po zajęciu | str. 429
6.3. Opis i oszacowanie nieruchomości | str. 431
6.4. Obwieszczenie o licytacji | str. 439
6.5. Sprzedaż licytacyjna | str. 444
6.5.1. Warunki licytacyjne związane z przystąpieniem do przetargu i nabyciem nieruchomości | str. 444
6.5.2. Licytacja | str. 448
6.6. Przybicie i przysądzenie własności | str. 454
6.7. Uproszczona egzekucja z nieruchomości | str. 456
6.7.1. Odrębne reguły w prowadzeniu egzekucji | str. 457
6.7.2. Sprzedaż z wolnej ręki | str. 459
6.7.3. Sprzedaż licytacyjna | str. 462
6.8. Inne sposoby prowadzenia egzekucji świadczeń pieniężnych, do których stosuje się odpowiednio przepisy o egzekucji z nieruchomości | str. 463
6.8.1. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości | str. 464
6.8.2. Egzekucja z użytkowania wieczystego | str. 465
6.8.3. Egzekucja ze spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, jak również do miejsc postojowych w garażach wielostanowiskowych i garaży wolno stojących (art. 172 i 1713 u.s.m.) | str. 467
6.8.4. Egzekucja z lokali stanowiących odrębne nieruchomości | str. 468
7. Egzekucja ze statku morskiego (wpisanego do rejestru okrętowego) | str. 470
7.1. Właściwość komornika | str. 471
7.2. Czynności związane ze wszczęciem egzekucji i dalsze podejmowane przez komornika w jej przeprowadzeniu | str. 472
8. Podział sumy uzyskanej z egzekucji (stadium końcowe zasadniczego postępowania egzekucyjnego) | str. 476
8.1. Obowiązek sporządzenia planu | str. 477
8.1.1. Prawna forma planu | str. 479
8.1.2. Treść planu podziału | str. 481
8.1.3. Zasady i kolejność zaspokojenia w planie podziału | str. 483
8.1.4. Zaspokojenie w ramach tej samej kategorii | str. 491
8.1.5. Zawiadomienie o sporządzeniu planu podziału i wykonanie planu | str. 493
8.2. Plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z wynagrodzenia za pracę | str. 495
8.3. Plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych | str. 496
8.4. Plan podziału sumy uzyskanej przez egzekucję z nieruchomości | str. 498
Rozdział VI
Czynności komornika w egzekucji świadczeń niepieniężnych | str. 501
1. Przedmiot i cel egzekucji oraz właściwość komornika | str. 501
2. Egzekucja świadczenia wydania rzeczy ruchomej | str. 502
2.1. Właściwość komornika | str. 503
2.2. Odebranie rzeczy dłużnikowi | str. 503
2.2.1. Zastosowanie w stosunku do dłużnika środków przymusu | str. 504
2.2.2. Złożenie rzeczy do depozytu sądowego | str. 506
2.3. Odebranie rzeczy znajdującej się we władaniu osoby trzeciej | str. 507
2.4. Odstąpienie od czynności | str. 508
2.5. Czynności komornika w razie nieodnalezienia rzeczy | str. 509
3. Egzekucja świadczenia wydania nieruchomości, statku albo opróżnienia mieszkania | str. 509
3.1. Właściwość komornika | str. 511
3.2. Czynności komornika w egzekwowaniu świadczenia dłużnika określonego w tytule wykonawczym | str. 512
3.2.1. Wezwanie dłużnika do dobrowolnego wykonania obowiązku w wyznaczonym terminie | str. 513
3.2.2. Wprowadzenie wierzyciela w posiadanie przedmiotu egzekucji | str. 514
3.3. Czynności komornika w razie nieokreślenia w tytule wykonawczym nakazującym opróżnienie lokalu służącemu zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych prawa dłużnika do lokalu socjalnego lub pomieszczenia zamiennego | str. 514
3.3.1. Czynności komornika, jeżeli dłużnikowi przysługuje prawo do lokalu socjalnego | str. 515
3.3.2. Czynności komornika, gdy dłużnik nie ma tytułu prawnego do lokalu socjalnego lub lokalu zamiennego | str. 517
3.4. Usunięcie ruchomości niebędących przedmiotem egzekucji | str. 521
4. Wykonanie przez komornika polecenia osadzenia dłużnika w areszcie w sprawach egzekucyjnych należących do sądu | str. 523
4.1. Właściwość komornika | str. 525
4.2. Wymagania związane z przystąpieniem przez komornika do realizowania nakazu sądu | str. 525
4.3. Czynności zmierzające do wykonania aresztu | str. 527
4.3.1. Usunięcie oporu dłużnika | str. 528
4.3.2. Wstrzymanie się przez komornika z wykonaniem aresztu | str. 528
4.4. Zwolnienie dłużnika z aresztu | str. 529
4.5. Wykonanie przez komornika postanowienia o osadzeniu upadłego w areszcie jako środka przymusu | str. 530
Rozdział VII
Czynności komornika w szczególnych rodzajach egzekucji | str. 531
1. Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej | str. 531
1.1. Właściwość komornika | str. 533
1.2. Czynności podejmowane przez komornika przy wszczęciu egzekucji i w toku prowadzonego postępowania | str. 533
1.2.1. Ujawnienie wszczęcia egzekucji w księdze wieczystej | str. 534
1.2.2. Uwarunkowania w podejmowaniu czynności przez komornika związane z odrębnościami przewidzianymi dla tego sposobu egzekucji | str. 535
1.2.3. Dopuszczalność jednoczesnego prowadzenia egzekucji o zniesienie współwłasności nieruchomości i egzekucji z nieruchomości | str. 536
2. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych | str. 538
2.1. Właściwość komornika | str. 540
2.2. Zakres czynności komornika przy wszczęciu egzekucji | str. 542
2.3. Uwarunkowania w podejmowaniu czynności związane ze sposobem egzekucji | str. 545
2.4. Obowiązek przeprowadzenia dochodzenia przez komornika | str. 547
2.5. Złożenie przez komornika wniosku do Krajowego Rejestru Sądowego o wpis dłużnika do rejestru dłużników niewypłacalnych | str. 551
2.6. Uruchomienie świadczeń z funduszu alimentacyjnego w razie niewypłacalności dłużnika | str. 552
2.7. Czynności komornika w przypadku zatrudnienia dłużnika u osoby bliskiej | str. 554
2.8. Odrębne zasady egzekwowania świadczeń alimentacyjnych przewidziane w innych unormowaniach | str. 555
3. Egzekucja grzywien, kar pieniężnych, opłat sądowych i kosztów postępowania | str. 556
3.1. Właściwość komornika i podstawa wszczęcia egzekucji należności Skarbu Państwa orzeczonych w postępowaniu cywilnym | str. 557
3.2. Obowiązek podejmowania przez komornika czynności z urzędu | str. 558
3.3. Zasady dotyczące zaspokojenia wierzyciela w egzekucji | str. 559
3.4. Egzekwowanie przez komornika grzywien i innych należności Skarbu Państwa orzeczonych w postępowaniu karnym | str. 560
Wnioski końcowe | str. 563
Bibliografia | str. 619
Wykaz orzeczeń oraz glosy | str. 645
