Poradnik zawiera wiele aktualnych informacji i przydatnych wskazówek, które stanowią cenne źródło wiedzy dla osób opiekujących się starszymi członkami rodziny lub sprawujących opiekę nad seniorami w ramach pracy zawodowej.
Czytelnik dowie się z książki m.in.:
jak opiekować się seniorem, pamiętając o jego bezpieczeństwie, codziennej aktywności i budowaniu relacji z młodszymi pokoleniami;
jak wspierać osobę starszą w zmaganiu się z najbardziej typowymi chorobami wieku senioralnego oraz z zaburzeniami emocjonalnymi i poznawczymi;
jak rozmawiać z seniorem o starzeniu się oraz zmianach zachodzących w jego życiu i organizmie;
jakie znaczenie w życiu seniora ma religia;
jakie są najważniejsze zagadnienia prawne dotyczące seniora;
jak opiekun seniora może zadbać o siebie (szczególnie w okresie wypalenia zawodowego i braku wsparcia).
"Zaletą poradnika jest jego czytelna forma, liczne zestawienia, tabele oraz praktyczne informacje z szerokiego spektrum zagadnień, takich jak medycyna, prawo, psychologia i socjologia. Ułatwieniem dla czytelnika jest także możliwość zapoznawania się z poszczególnymi rozdziałami bez zagłębiania się w całość książki - każdy rozdział stanowi spójną, odrębną całość. Szczerze jednak polecam lekturę całego podręcznika”.
[ze słowa wstępnego]
Prof. dr hab. n. med. ANDRZEJ KOKOSZKA
Kierownik II Kliniki Psychiatrycznej
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Słowo wstępne | str. 13
Przedmowa | str. 17
Podziękowania | str. 19
Wstęp - zrozumieć starość (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 21
CZĘŚĆ PIERWSZA
OPIEKA NAD ZDROWYM SENIOREM | str. 31
Radzenie sobie z procesem starzenia się (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 33
Zmiany o charakterze biologicznym | str. 33
Zmiany o charakterze poznawczym | str. 55
Aktywność i motywacja (Joanna Chylińska) | str. 63
Przekonania na temat starości | str. 64
Poczucie kontroli | str. 67
Poczucie własnej skuteczności | str. 69
Relacje osób starszych z pokoleniem najmłodszych (Marta Rzadkiewicz) | str. 72
Relacja dziadkowie - wnuki jako element złożonego systemu rodzinnego | str. 72
Co to znaczy "być babcią" i "być dziadkiem"? | str. 73
Funkcjonowanie seniora a relacje międzypokoleniowe | str. 74
Wspólne spędzanie czasu wnuków i dziadków | str. 77
Rozmowy z dziećmi o starości | str. 78
Zmiany w życiu rodziny a dziecięce uczucia | str. 82
Podsumowanie | str. 85
Seksualność seniorów (Tomasz Krasuski, Krzysztof Owczarek) | str. 86
Źródła problemów seksualnych osób starszych | str. 87
Aktywność seksualna seniorów | str. 89
Przemoc seksualna wobec osób starszych | str. 94
Podsumowanie | str. 95
CZĘŚĆ DRUGA
ZMAGANIE SIĘ Z CHOROBĄ SOMATYCZNĄ W WIEKU SENIORALNYM | str. 97
Każdy choruje inaczej (Dorota Włodarczyk) | str. 99
Komunikacja zależna od nastroju (Joanna Buczkowska) | str. 104
Reakcje na zmiany stanu zdrowia | str. 104
Znaczenie dobrej komunikacji | str. 109
Odstępstwa od zaleceń lekarskich (Krzysztof Owczarek) | str. 112
Starzenie się osób niepełnosprawnych (Mirosława Adamus) | str. 115
Definicja niepełnosprawności | str. 115
Wpływ czasu - trudny proces przystosowywania się do niepełnosprawności | str. 116
Skuteczne sposoby działania - pomoc w przejściu przez proces adaptacji do niepełnosprawności | str. 119
Otyłość (Agnieszka Dziurowicz-Kozłowska) | str. 126
Metody pomiaru otyłości | str. 126
Rozpowszechnienie otyłości | str. 129
Zdrowotne konsekwencje otyłości | str. 130
Psychospołeczne konsekwencje otyłości | str. 131
Leczenie otyłości | str. 133
Podsumowanie | str. 138
Niedożywienie (Mariusz Jaworski) | str. 139
Rozpowszechnienie niedożywienia | str. 140
Przyczyny niedożywienia u seniorów | str. 140
Metody pomiaru niedożywienia | str. 141
Zdrowotne konsekwencje niedożywienia | str. 147
Leczenie niedożywienia | str. 147
Podsumowanie | str. 149
Cukrzyca (Przemysław Mućko) | str. 150
Typy cukrzycy | str. 150
Jak zmniejszyć ryzyko pojawienia się cukrzycy? | str. 152
Jak opiekować się osobą z cukrzycą? | str. 152
Podsumowanie | str. 156
Padaczka (Krzysztof Owczarek) | str. 158
Występowanie padaczki | str. 160
Leczenie padaczki | str. 161
Opieka nad osobami starszymi z padaczką | str. 161
Czynniki prowokujące wystąpienie napadu padaczkowego | str. 163
Zalecenia lekarskie | str. 165
Problemy osób chorych | str. 167
Wpływ otoczenia rodzinnego | str. 169
Uczucia i emocje | str. 170
Pamięć i inne procesy poznawcze u osób starszych z padaczką | str. 172
Podsumowanie | str. 175
Choroba Parkinsona (Małgorzata Tomaszewska) | str. 178
Zaburzenia nastroju | str. 179
Zaburzenia psychotyczne | str. 181
Zaburzenia snu | str. 181
Zaburzenia poznawcze | str. 182
Podsumowanie | str. 182
Ból przewlekły w chorobach narządu ruchu (Małgorzata Tomaszewska, Magdalena A. Łazarewicz) | str. 184
Psychologia bólu przewlekłego | str. 184
Wymiary bólu | str. 186
Czynniki nasilające ból | str. 192
Pomoc specjalistów w walce z bólem przewlekłym | str. 193
CZĘŚĆ TRZECIA
SPECYFIKA OPIEKI NAD OSOBĄ STARSZĄ Z ZABURZENIAMI EMOCJONALNYMI I POZNAWCZYMI | str. 197
Zaburzenia nastroju (Joanna Buczkowska) | str. 199
Depresja | str. 199
Lęk | str. 202
Udar mózgu (Magdalena A. Łazarewicz, Małgorzata Tomaszewska) | str. 205
Typy udarów mózgu | str. 206
Czynniki ryzyka udaru mózgu | str. 206
Objawy udaru mózgu | str. 209
Intensywna terapia i okres leczenia szpitalnego | str. 210
Konsekwencje udaru mózgu | str. 212
Problemy z motywacją chorego do aktywnego udziału w procesie rehabilitacji | str. 223
Opieka - praca na trzy etaty | str. 225
Zespół otępienny (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 228
Objawy i przebieg choroby Alzheimera | str. 229
Specyfika opieki nad osobą starszą cierpiącą na demencję | str. 231
Komunikacja z osobą starszą cierpiącą na demencję | str. 234
Radzenie sobie z trudnymi zachowaniami osoby starszej cierpiącej na demencję | str. 236
Zaburzenia psychotyczne (Jonathan W. Britmann) | str. 246
Podstawowe pojęcia psychiatrii i psychologii klinicznej | str. 246
Przyczyny powstawania i objawy wybranych zaburzeń psychotycznych | str. 250
Metody rehabilitacji osób chorych psychicznie | str. 255
Dokąd należy zgłosić się po pomoc? Organizacja opieki psychiatrycznej w Polsce | str. 258
Alkoholizm (Justyna Britmann, Stanisław Wójtowicz) | str. 261
Kryteria alkoholizmu | str. 261
Przyczyny problemów alkoholowych w wieku starszym | str. 262
Rozpoznawanie objawów uzależnienia od alkoholu | str. 264
Leczenie | str. 266
Skutki alkoholizmu | str. 268
Zaburzenia psychiczne związane z uzależnieniem od alkoholu | str. 268
CZĘŚĆ CZWARTA
KU SCHYŁKOWI ŻYCIA | str. 271
Bilans życia (Sławomira Woźniak) | str. 273
Jak pomóc seniorowi w dokonywaniu bilansu życia? | str. 274
Wybrane sposoby prowadzenia bilansu życia | str. 275
Czas pożegnań. Rozmowy o śmierci (Anna Jakubowska-Winecka) | str. 277
Czy należy rozmawiać o śmierci? | str. 277
Podejmowanie przez seniora tematu własnej śmierci | str. 278
Umieranie jako proces psychologiczny | str. 279
Umieranie jako rekapitulacja życia | str. 282
Podsumowanie | str. 283
Pomaganie rodzinie osoby chorej terminalnie (Joanna Buczkowska) | str. 284
Wnuki w obliczu zbliżającej się śmierci dziadków (Marta Rzadkiewicz) | str. 288
Rozmowy z dziećmi o śmierci | str. 288
Reakcje dzieci na śmierć bliskiej osoby | str. 289
Udział dziecka w pogrzebie | str. 290
Jak pomóc najmłodszym w żałobie? | str. 291
CZĘŚĆ PIĄTA
RELIGIA I JEJ ZNACZENIE W OKRESIE STAROŚCI | str. 295
Wymiar duchowy. Wiedza i religia (Hanna Rozenek, Jolanta Banasiewicz, Krzysztof Owczarek) | str. 297
Chrześcijaństwo (Krzysztof Owczarek, Hanna Rozenek, Jolanta Banasiewicz) | str. 300
Katolicyzm | str. 303
Wyznanie rzymskokatolickie | str. 303
Prawosławie | str. 305
Protestantyzm | str. 309
Świadkowie Jehowy | str. 310
Judaizm (Jolanta Banasiewicz, Hanna Rozenek, Krzysztof Owczarek) | str. 313
Ważniejsze święta i okresy wyznawców judaizmu | str. 314
Judaizm a osoby w starszym wieku | str. 315
Buddyzm (Jolanta Banasiewicz, Hanna Rozenek, Krzysztof Owczarek) | str. 318
Cztery Szlachetne Prawdy Buddyzmu | str. 318
Najważniejsze święta | str. 320
Islam (Krzysztof Owczarek, Hanna Rozenek, Jolanta Banasiewicz) | str. 322
Pięć filarów Islamu | str. 322
Wybrane obrzędy muzułmanów | str. 323
Uwagi końcowe (Hanna Rozenek, Jolanta Banasiewicz, Krzysztof Owczarek) | str. 325
Znaczenie wspólnoty religijnej | str. 325
Opiekun nie musi pozostawać sam | str. 326
Refleksja końcowa | str. 326
CZĘŚĆ SZÓSTA
WYBRANE ZAGADNIENIA PRAWNE DOTYCZĄCE WIEKU SENIORALNEGO | str. 329
Alimenty (Janusz Kopciński) | str. 331
Na czym polega stan niedostatku? | str. 331
Od kogo można domagać się alimentów? | str. 332
Jaki jest zakres roszczeń alimentacyjnych? | str. 334
W jaki sposób dochodzić należnych alimentów? v335
Kto może pomóc przed sądem w dochodzeniu alimentów? | str. 339
Dziedziczenie (Janusz Kopciński) | str. 341
Prawa majątkowe nie podlegające dziedziczeniu | str. 341
Z czego wynika prawo do spadku? | str. 342
Kto dziedziczy po zmarłym, gdy nie sporządził on testamentu? | str. 342
Kto może sporządzić ważny testament? | str. 344
W jakiej formie sporządzić testament? | str. 345
W jaki sposób sformułować treść testamentu? | str. 349
Czy możliwa jest zmiana lub odwołanie testamentu? | str. 353
Na czym polega wydziedziczenie i co to jest zachowek? | str. 354
Załatwianie spraw przez pełnomocnika (Janusz Kopciński) | str. 357
Rodzaje pełnomocnictw | str. 358
Opłaty za pełnomocnictwo | str. 361
Odwołanie pełnomocnictwa | str. 363
Dokonywanie czynności przez pełnomocnika po odwołaniu pełnomocnictwa | str. 363
Przekroczenie zakresu upoważnienia oraz działanie bez umocowania | str. 364
Powszechne codzienne sprawy seniora, które mogą zostać załatwione za pośrednictwem pełnomocnika (osoby upoważnionej) | str. 364
Zasiłek pogrzebowy (Janusz Kopciński) | str. 367
Co to jest zasiłek pogrzebowy? | str. 368
Okoliczności uzasadniające wypłatę zasiłku | str. 368
Osoby uprawnione do uzyskania zasiłku | str. 369
CZĘŚĆ SIÓDMA
PORADNIK | str. 373
Zdrowie (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 375
W jaki sposób przygotować się do wizyty u lekarza? | str. 375
O czym należy pamiętać w trakcie wizyty u lekarza? | str. 376
Zasady bezpiecznego przyjmowania leków | str. 378
Co zrobić, gdy osoba starsza odmawia jedzenia lub nie ma apetytu? | str. 380
Higiena (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 382
Jak sprawnie pomóc seniorowi w umyciu się? | str. 382
W jaki sposób ułatwić seniorowi ubieranie się? | str. 383
Jak zapobiegać "wypadkom" związanym z nietrzymaniem moczu i stolca? | str. 384
Bezpieczeństwo (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 385
Zapobieganie upadkom i złamaniom | str. 385
W jaki sposób przekonać osobę starszą do korzystania z chodzika? | str. 387
CZĘŚĆ ÓSMA
ZADBAJ O SIEBIE | str. 389
Wypalenie zawodowe i opiekuńcze (Magdalena A. Łazarewicz, Kornelia Maciejewska) | str. 391
Rozwój, objawy i konsekwencje zespołu wypalenia zawodowego i opiekuńczego | str. 395
Przyczyny wypalenia zawodowego i opiekuńczego | str. 397
Umysł i ciało pod opieką (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 403
Panowanie nad złością (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 412
Asertywność (Sławomira Woźniak) | str. 415
Asertywne zachowanie | str. 416
Podstawowe prawa asertywności | str. 417
Wybrane techniki zachowań asertywnych | str. 418
Radzenie sobie z mnożącymi się problemami (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 423
Identyfikacja problemu | str. 424
Przekucie problemów na cele | str. 426
Burza mózgów | str. 426
Podjęcie działania | str. 427
Dalsze postępowanie | str. 429
Podsumowanie: Karta praw opiekuna osoby starszej (Magdalena A. Łazarewicz) | str. 433
Bibliografia | str. 435
Autorzy | str. 447
