Manipulacje instrumentami finansowymi i insider trading. Analiza prawno-ekonomiczna

Spis treści…………. ............................................................................................ 1

Wykaz skrótów……… ........................................................................................ 5

Wstęp……………… ............................................................................................ 7

ROZDZIAŁ I PODSTAWOWE ZASADY FUNKCJONOWANIA

PUBLICZNEGO RYNKU KAPITAŁOWEGO W POLSCE ...................... 13

1. Pojęcie rynku kapitałowego .................................................................... 13

2. Historia rozwoju polskiego rynku kapitałowego .................................... 14

3. Funkcje i cechy rynku kapitałowego ...................................................... 18

3.1. Funkcje rynku kapitałowego ............................................................................. 18

3.2. Kluczowe cechy rynku kapitałowego ............................................................... 19

3.3. Efektywność rynku kapitałowego ..................................................................... 21

4. Typologie rynku kapitałowego ............................................................... 22

4.1. Rynek pierwotny i wtórny ................................................................................. 22

4.2. Rynek publiczny i niepubliczny ........................................................................ 23

4.3. Rynek regulowany i obrót zorganizowany ....................................................... 26

5. Uczestnicy obrotu giełdowego ................................................................ 29

6. NajwaSniejsze podmioty rynku kapitałowego ........................................ 30

7. Instrumenty finansowe ............................................................................ 33

8. Podstawowe zasady obrotu giełdowego ................................................. 37

8.1. Mechanizmy i harmonogramy notowań ............................................................ 38

8.2. Rodzaje zleceń i ograniczenia wahań kursu ...................................................... 40

9. Krótka sprzedaS instrumentów finansowych .......................................... 41

10. Podsumowanie ........................................................................................ 44

ROZDZIAŁ II ISTOTA MANIPULACJI INSTRUMENTAMI

FINANSOWYMI ORAZ INFORMACJI POUFNEJ. .................................. 45

1. Przestępczość giełdowa – uwagi wprowadzające ................................... 45

2. Definicja manipulacji instrumentami finansowymi ................................ 49

2.1. Termin manipulacji instrumentami finansowymi ............................................. 49

2.2. Wyłączenia z definicji manipulacji instrumentami finansowymi ..................... 55

2.3. Wytyczne CESR ................................................................................................ 57

3. Definicja informacji poufnej, tajemnicy zawodowej oraz insider

tradingu ................................................................................................... 59

3.1. Wprowadzenie ................................................................................................... 59

3.2. Termin insidera ................................................................................................. 61

3.3. Cechy informacji poufnej .................................................................................. 63

3.4. Okres zamknięty ................................................................................................ 66

3.5.

4. Obowiązki informacyjne w publicznym obrocie instrumentami

finansowymi ............................................................................................ 70

5. Podsumowanie ........................................................................................ 75

ROZDZIAŁ III MANIPULACJE I WYKORZYSTYWANIE

INFORMACJI POUFNYCH W TEORIACH EKONOMICZNYCH ........ 77

1. Wprowadzenie ......................................................................................... 77

2. Manipulacja vs insider trading, spekulacja i arbitraS ............................. 78

2.1. Manipulacja vs insider trading ......................................................................... 78

2.2. Spekulacja ......................................................................................................... 80

2.3. ArbitraS ............................................................................................................. 83

3. Teoria efektywności informacyjnej ........................................................ 84

4. Teoria finansów behawioralnych ............................................................ 89

5. Model racjonalnego inwestora ................................................................ 93

6. Teoria (kosztów) agencji oraz teoria pokusy naduSycia ......................... 96

7. Zjawisko negatywnej selekcji ................................................................. 98

8. Wpływ manipulacji na proces kształtowania cen ................................. 100

8.1. Manipulacja jako zjawisko samozacierające się ............................................ 101

8.2. Hipotezy wyjaśniające zmienność cen ........................................................... 102

8.3. Publiczne wezwania i ujawnianie stanu posiadania ....................................... 104

8.4. Pozycja dominująca i kontrola nad rynkiem .................................................. 106

8.5. Badania ilościowe ........................................................................................... 107

9. Wpływ informacji poufnych na proces kształtowania cen ................... 111

9.1. Aspekty pozytywne ........................................................................................ 111

9.2. Aspekty negatywne ......................................................................................... 113

9.3. Badania ilościowe ........................................................................................... 115

10. Podsumowanie ...................................................................................... 118

ROZDZIAŁ IV TYPOLOGIA ZJAWISK MANIPULACYJNYCH .... 121

1. Wprowadzenie ....................................................................................... 121

2. Manipulacje transakcyjne ..................................................................... 123

2.1. Transakcje fikcyjne ......................................................................................... 123

2.2. Zlecenia równoległe ....................................................................................... 125

2.3. Składanie zleceń przed ustaleniem kursu rozliczeniowego ............................ 129

2.4. Churning ......................................................................................................... 132

2.5. Manipulowanie płynnością instrumentów finansowych ................................ 134

2.6. Cornering ........................................................................................................ 136

2.7. Abusive squeeze ............................................................................................. 139

2.8. Manipulacje wynikające z systemu informatycznego giełdy ......................... 142

2.9. Manipulacje akcjami spółek groszowych ....................................................... 145

2.10. Manipulacje na rynku natychmiastowym i terminowym ............................... 146

3. Manipulacje informacyjne .................................................................... 152

3.1. Pompowanie ceny (pump & dump) ................................................................ 152

3.2. Scalping .......................................................................................................... 155

3.3. Komunikaty spółek publicznych .................................................................... 157 Ujawnianie i wykorzystywanie informacji poufnej .......................................... 67

4. Wykorzystanie informacji poufnych i tajemnicy zawodowej .............. 159

4.1. Insider Trading ................................................................................................ 159

1.4.1. Przykłady z rynku amerykańskiego ................................................................. 159

1.4.2. Przykłady z rynku polskiego ............................................................................ 164

4.2. Front Running i transakcje wyprzedzające ..................................................... 166

5. Manipulowanie wartością przedsiębiorstwa ......................................... 167

ROZDZIAŁ V ZASADNOŚĆ KARALNOŚCI MANIPULACJI I

WYKORZYSTYWANIA INFORMACJI POUFNYCH ............................ 169

1. Manipulacja kursem instrumentów finansowych ................................. 169

1.1. Szkodliwość manipulacji ................................................................................ 169

1.2. Pojęcie „sztucznej ceny” a manipulacje transakcyjne..................................... 174

1.3. Podsumowanie ................................................................................................ 180

2. Wykorzystywanie informacji poufnych ................................................ 182

2.1. Argumenty etyczne ......................................................................................... 183

2.2. Argumenty ekonomiczne ................................................................................ 183

2.3. Argumenty prawne .......................................................................................... 189

2.4. Podsumowanie ................................................................................................ 193

ROZDZIAŁ VI OGRANICZANIE NARUSZEŃ PRAWA

ZWIĄZANYCH Z MANIPULACJAMI I INFORMACJAMI POUFNYMI195

1. Historia systemu ochrony instytucjonalnej rynków kapitałowych ....... 195

1.1. Geneza regulacji i ochrony rynku kapitałowego ............................................. 195

1.2. Regulacje UE .................................................................................................. 196

1.3. Dyrektywa Market Abuse ............................................................................... 199

1.4. Rozporządzenie Market Abuse Regulation (MAR) ........................................ 202

1.5. Podsumowanie ................................................................................................ 205

2. Prawne środki ochrony inwestorów przed naruszeniami ..................... 206

2.1. Ochrona karnoprawna ..................................................................................... 206

2.2. Ochrona cywilnoprawna ................................................................................. 212

2.3. Ochrona administracyjna ................................................................................ 219

2.4. Podsumowanie ................................................................................................ 223

3. Ocena skuteczności ścigania zjawisk związanych z manipulacjami i

informacjami poufnymi w Polsce na tle rozwiązań zagranicznych ..... 224

3.1. Polski rynek kapitałowy .................................................................................. 224

3.2. Amerykański rynek kapitałowy ...................................................................... 232

3.3. Niemiecki rynek kapitałowy ........................................................................... 235

3.4. Podsumowanie ................................................................................................ 237

4. Metody ograniczania manipulacji instrumentami finansowymi i

wykorzystywania informacji poufnych ................................................ 238

4.1. Rozwiązania ogólnoustrojowe i nadzorcze ..................................................... 238

4.2. Regulacje spółek prowadzących giełdy .......................................................... 243

4.3. Firmy inwestycyjne i emitenci ........................................................................ 246

4.4. Postulaty i propozycje przyszłych rozwiązań ................................................. 251

4.5. Podsumowanie ................................................................................................ 254

5. Rozwój rynku, skala przestępczości a zaufanie inwestorów do rynku

kapitałowego ......................................................................................... 255

6. Stopień regulacji a bezpieczeństwo rynku kapitałowego ..................... 258

Zakończenie……… ......................................................................................... 266

Bibliografia………........................................................................................... 272

7. Literatura przedmiotu ............................................................................ 272

8. Prezentacje i materiały konferencyjne .................................................. 280

9. Akty prawne, orzeczenia, regulaminy................................................... 281

10. Raporty instytucji rynku kapitałowego ................................................. 282

11. Źródła Internetowe ................................................................................ 283

12. Artykuły prasowe .................................................................................. 277

Spis tabel………… .......................................................................................... 285

Spis rysunków…… .......................................................................................... 285

Spis wykresów…… .......................................................................................... 285