Prawa człowieka. Współczesne zjawiska, wyzwania, zagrożenia Tom I

Drogi Czytelniku, oddawana Ci do rąk publikacja pod naukową redakcją Pani doktor Anny Kalisz stanowi pokłosie konferencji naukowej pt. „Prawa człowieka – współczesne zjawiska, wyzwania, zagrożenia”, zorganizowanej w Wyższej Szkole Humanitas w Sosnowcu w dniu 25 kwietnia 2014 roku. Ważne jest, że obok Władz Uczelni swoje organizacyjne i merytoryczne wsparcie inicjatywie tej okazali Sekretarz Komisji Nauk Prawnych i Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk dr Bolesław Ćwiertniak oraz Pełnomocnik Terenowy Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach dr Aleksandra Wentkowska. (…) Warto podkreślić jednak, że publikacja nie stanowi po prostu „materiałów pokonferencyjnych”, lecz gromadzi rozważania różnych Autorów zajmujących się tytułową tematyką. Wspólnym mianownikiem dla wszystkich prac są prawa człowieka i ich ochrona, niemniej prace te są charakterem zróżnicowane. Wśród nich odnajdujemy prace traktujące o prawach człowieka w różnych aspektach, a to o prawach człowieka w ujęciu generacyjnym – klasycznym, o prawach człowieka na gruncie prawa międzynarodowego, prawa publicznego, prawa prywatnego oraz na gruncie prawa pracy. Konferencyjne wystąpienia oraz niniejsza publikacja skłoniły nas między innymi do powrotu do podstawowego pytania: czy prawa człowieka stanowią odrębną dziedzinę prawa, czy może tak jednak nie jest? Z jednej strony pojęcie praw człowieka funkcjonuje w świadomości społecznej, czasem napotykamy pojęcie „prawo praw człowieka”, istnieje i rozwija się doktryna praw człowieka, na niektórych wydziałach prawa uniwersytetów funkcjonują katedry praw człowieka. Z drugiej strony, o ile prawa człowieka mogą stanowić i stanowią odrębny przedmiot nauczania, to jednak wydaje się, że nie stanowią one odrębnej dyscypliny prawa. Zagadnienia praw człowieka bardziej przenikają różne dyscypliny prawa i zarówno treść książki, jak i jej systematyka wydają się tę tezę potwierdzać. Tak więc prawa człowieka mają swój wymiar międzynarodowy i ponadnarodowy, mają swój wymiar konstytucyjny – zasadniczo horyzontalny, do ich naruszeń dochodzi w obszarze zarówno stanowienia, jak i stosowania norm prawa administracyjnego, karnego, cywilnego, jak i norm składających się na inne dyscypliny prawa. Ponadto prawa człowieka cechuje dynamika przejawiająca się we wkraczaniu przez nie na obszary, na których ich wcześniej nie stwierdzano, na przykład prawa człowieka postępują za rozwojem stosunków społecznych, rozwojem techniki czy technologii. Ponieważ prawa człowieka wymagają ochrony, to za ich rozwojem postępuje rozwój instytucji, procedur i całych mechanizmów ich ochrony, często wysoce wyspecjalizowanych, zarówno w wymiarze prawa międzynarodowego, jak i w wymiarze prawa wewnętrznego. (…) Andrzej Bisztyga (frag. Słowa wstępnego)