Bezpieczeństwo państwa a zagrożenie terroryzmem. Terroryzm na przełomie XX i XXI w. Część I

Bezpieczeństwo zaliczane jest do najwyższych potrzeb i wartości człowieka, a jego znaczenie każdy dostrzegać może codziennie. Stanowi ono dobro osobiste, jak również społeczne — i to zarówno w wymiarze lokalnym, jak też państwowym, a nawet globalnym. Zagrożenia i wyzwania godzące w bezpieczeństwo pojawiają się nieprzerwanie. Rodzi to konieczność bieżącego rozwiązywania pojawiających się problemów, jako warunek konieczny dla tworzenia warunków istnienia, rozwoju i normalnego funkcjonowania ludzkości. Za jedno z najpoważniejszych zagrożeń bezpieczeństwa współczesnego świata uznawany jest terroryzm. O skomplikowanej naturze tego zjawiska świadczyć mogą choćby kłopoty z samym jego zdefiniowaniem, co już napotyka liczne problemy i ograniczenia. Politycznym celem terroryzmu jest destabilizacja państwa w jego różnorodnych wymiarach, poprzez niszczycielskie oddziaływanie na organy jego władzy. Drogą do jego osiągnięcia mają być przede wszystkim ataki na ludność cywilną, obliczone na masowość ofiar i widowiskowość skutków, a globalną atmosferę strachu przed staniem się ofiarą kolejnego zamachu terrorystycznego uznać należy za niewątpliwy sukces terroryzmu. Przynosi ona ze sobą negatywne skutki o charakterze psychologicznym, społecznym, politycznym, ekonomicznym, prawno‑organizacyjnym i militarnym. Zjawisko terroryzmu w dzisiejszym świecie różni się znacznie od jego wcześniejszych przejawów, ewoluując — między innymi — od problemu o skali lokalnej do zagrożenia o charakterze ogólnoświatowym. Jego korzenie sięgają odległych czasów, a historyczne symptomy wielokrotnie wpływały na losy świata, wskazując kolejne „kamienie milowe” w dziejach ludzkości. Coraz większe możliwości stwarza mu postęp technologiczny i postępująca globalizacja, zaś wartości demokratyczne, gwarantujące jednostkom określone prawa, pociągają za sobą także znaczną swobodę działania organizacji terrorystycznych. Aktualnie trudno byłoby uznać, że jakiekolwiek państwo, czy organizacja międzynarodowa, jest całkowicie wolne od zagrożeń tego typu, zaś potencjalną ofiarą zamachu terrorystycznego stać się może praktycznie każdy. Terroryści dysponują wieloma metodami, za pomocą których mogą przeprowadzić planowany atak, posługiwać się też mogą całą gamą środków. Ogólnie dzieli się je na konwencjonalne (broń palna, broń biała i niebezpieczne narzędzia, materiały wybuchowe i inne nietypowe środki) oraz niekonwencjonalne(elektroniczne, broń masowego rażenia). W tym drugim kontekście mówi się nawet o superterroryzmie, stanowiącym — ze zrozumiałych względów — potencjalnie znacznie większą siłę oddziaływania. Zarówno bieżące funkcjonowanie organizacji terrorystycznych, jak i dokonywanie spektakularnych ataków, wymaga odpowiedniego zaplecza finansowego. To ono właśnie stanowi podstawę dla planowania ich rozmiarów i wyznaczania celów. Finansowanie nowoczesnych grup terrorystycznych dotyczy również promowania ich ideologii oraz celów, do jakich dążą. Poza przemocą, organizacje te stosują często wyrafinowane formy public relations, wykorzystując także media masowe. Odgrywają one podstawową rolę w kalkulacjach terrorystów, gdyż stanowią główne źródło informacji o prowadzonej działalności, w tym dokonanych atakach. Nadrzędnym celem terrorystów jest zastraszenie opinii publicznej; związek między terroryzmem a mediami polega więc na potrzebie współistnienia: dzięki sprawozdaniom medialnym informacja taka dociera do szerokiej rzeszy adresatów, z kolei media — prezentując je — dążą do zwiększenia liczby odbiorców. Według ekspertów, znaczna liczba zamachów terrorystycznych napędzanych jest aktualnie motywacją religijną, zwłaszcza islamską. Fundamentalizm religijny, zmierzający do narzucenia innym wyznawanych przez siebie zasad wszelkimi sposobami, w tym siłą, jest o tyle niebezpieczny, że jego przedstawiciele tkwią w przekonaniu, iż realizują wolę boską na Ziemi, tłumacząc tym swoje zbrodnie. Dla fundamentalistów islamskich Zachód jest antymuzułmański, bezbożny i niemoralny, a dla fanatycznej części islamskich ekstremistów dżihad z niewiernymi oznacza przede wszystkim starcie zbrojne, w tym stosowanie metod terrorystycznych. Potencjalnie obszarem takiej walki stać może się również terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, promującej wartości kultury Zachodu. Choć Polska nie należy do państw bezpośrednio zagrożonych atakami terrorystycznymi, to istnieje cały katalog przesłanek, dla których nie można całkowicie wykluczać zwiększenia zainteresowania Polską ze strony organizacji terrorystycznych. Terroryzm jest zjawiskiem charakteryzującym się dużą różnorodnością i dynamiką. Posiada wiele klasyfikacji opartych na rozmaitych kryteriach i równie dużo źródeł pochodzenia. Dopóki istnieją motywy, dla których ludzie sięgają po metody terrorystyczne, przewidywać można, że zjawisko to będzie występowało w przyszłości z równie dużą intensywnością. Poruszone tu pobieżnie wątki rozwinięte zostały w poszczególnych częściach niniejszej publikacji, do lektury której — w imieniu wszystkich autorów — serdecznie zachęcam.