Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej

PRZEDMOWA 11
WYKAZ SKRÓTÓW 13
WSTĘP 15
ROZDZIAŁ 1. ARGUMENTACJA ŚREDNIOWIECZNYCH KANONISTÓW NA RZECZ ZASKARŻALNOŚCI WSZYSTKICH UMÓW 23
1.1. Wprowadzenie 23
1.1.1. Punkt wyjścia 23
1.1.2. Uwagi metodologiczne i formalne 25
1.2. Argument formalny z autorytetu źródeł prawa 27
1.2.1. Uwagi wprowadzające 27
1.2.2. Pismo Święte 30
1.2.3. Ustawodawstwo synodalne 35
1.2.4. Pisma Ojców Kościoła i listy papieskie 41
1.2.5. Prawo cywilne 43
1.2.6. Communis opinio canonistarum 45
1.2.7. Wnioski 48
1.3. Argument teologiczny 49
1.3.1. Uwagi wprowadzające 49
1.3.2. Mortaliter peccat 50
1.3.2.1. Odkrycie argumentu poprzez syntezę źródeł – Huguccio 50
1.3.2.2. Pierwsze sto lat rozwoju argumentu 55
1.3.2.3. Utrwalenie i petryfikacja argumentu 64
1.3.3. Detrimentum salutis aeternae 74
1.3.4. Wnioski 77
1.4. Argument praktyczno-społeczny 78
1.4.1. Uwagi wprowadzające 78
1.4.2. Pax servetur, pacta custodiantur 79
1.4.3. Pacta debent obtinere suam firmitatem 90
1.4.4. Wnioski 94
1.5. Inne argumenty 94
1.6. Podsumowanie 96
ROZDZIAŁ 2. KANONISTYCZNA IDEA ZWIĄZANIA DANYM SŁOWEM W OKRESIE NOWOŻYTNYM 99
2.1. Wprowadzenie 99
2.2. Kanonistyka – ciągłość doktryny 101
2.2.1. Uwagi wprowadzające 101
2.2.2. Wybrani kanoniści 102
2.2.2.1. Marco Mantova Benavides 102
2.2.2.2. Henricus Canisius 104
2.2.2.3. Emanuel González Téllez 107
2.2.2.4. Prospero Fagnani 110
2.2.2.5. Agostinho Barbosa 113
2.2.2.6. Ehrenreich Pirhing 114
2.2.2.7. Anacletus Reiffenstuel 118
2.2.3. Wnioski 120
2.3. Druga scholastyka – recepcja 121
2.3.1. Uwagi wprowadzające .121
2.3.2. Wybrani autorzy drugiej scholastyki 123
2.3.2.1. Fortún García de Ercilla y Arteaga 123
2.3.2.2. Diego de Covarrubias y Leyva 124
2.3.2.3. Martín de Azpilcueta 125
2.3.2.4. Luis de Molina 126
2.3.2.5. Leonardus Lessius 127
2.3.2.6. Paul Laymann 129
2.3.2.7. Pedro de Oñate 130
2.3.3. Wnioski 132
2.4. Humanizm prawniczy – zaskarżalność umów zgodnie z prawem rzymskim 133
2.4.1. Uwagi wprowadzające 133
2.4.2. Wybrani autorzy humanizmu prawniczego 134
2.4.2.1. François Connan 134
2.4.2.2. Jacques Cujas 136
2.4.2.3. Hugues Doneau 138
2.4.2.4. Antoine Favre 139
2.4.3. Wnioski 141
2.5. Holenderska jurysprudencja elegancka – prawo kanoniczne jako przykład o malejącym znaczeniu 141
2.5.1. Uwagi wprowadzające 141
2.5.2. Wybrani autorzy holenderskiej jurysprudencji eleganckiej 142
2.5.2.1. Matthaeus Wesenbeck 142
2.5.2.2. Arnold Vinnius 145
2.5.2.3. Ulrik Huber 147
2.5.2.4. Johannes Voet 149
2.5.3. Wnioski 150
2.6. Szkoła prawa natury – ukryta recepcja albo ponowne odkrycie 151
2.6.1. Uwagi wprowadzające 151
2.6.2. Prekursorzy 152
2.6.3. Hugo Grocjusz 155
2.6.4. Niemieccy teoretycy szkoły prawa natury 160
2.6.4.1. Samuel Pufendorf 160
2.6.4.2. Christian Thomasius 162
2.6.4.3. Christian Wolff 165
2.6.4.4. Daniel Nettelbladt 170
2.6.5. Francuscy teoretycy szkoły prawa natury 172
2.6.5.1. Jean Domat 172
2.6.5.2. Robert-Joseph Pothier 174
2.6.6. Wnioski 176
2.7. Usus modernus – recepcja i zapomnienie 178
2.7.1. Uwagi wprowadzające 178
2.7.2. Literatura porównawcza ius civile i ius canonicum 179
2.7.2.1. Ogólna charakterystyka literatury porównawczej 179
2.7.2.2. Konrad Rittershausen 180
2.7.2.3. Jacobus Maestertius 183
2.7.2.4. Inni autorzy 186
2.7.3. Wybrani autorzy usus modernus 189
2.7.3.1. Georg Adam Struve 189
2.7.3.2. Samuel Stryk 191
2.7.3.3. Justus Henning Böhmer 194
2.7.3.4. Johann Gottlieb Heineccius 195
2.7.3.5. Ludwik Julius Friedrich Höpfner 198
2.7.3.6. Christian Friedrich von Glück 200
2.7.4. Wnioski 203
2.8. Podsumowanie 204
ROZDZIAŁ 3. AKTUALNOŚĆ ŚREDNIOWIECZNEJ ARGUMENTACJI KANONISTÓW A WSPÓŁCZESNE TEORIE UMÓW 208
3.1. Wprowadzenie 208
3.2. Ratio wiążącej mocy umów a anglosaskie teorie kontraktu 210
3.2.1. Uwagi wprowadzające 210
3.2.2. Rola argumentacji historycznej w teoriach kontraktu 211
3.2.2.1. Teoria kontraktu a historia kontraktu 211
3.2.2.2. Wpływ kanonistyki na anglosaskie prawo kontraktowe 212
3.2.2.3. Historia prawa umów a teorie kontraktu 215
3.2.3. Zarys problematyki ogólnej teorii umów w common law 217
3.2.4. Systematyka teorii kontraktu 221
3.2.4.1. Problematyka systematyzacji teorii kontraktu 221
3.2.4.2. Pytanie analityczne – co charakteryzuje zobowiązanie kontraktowe? 223
3.2.4.3. Pytanie normatywne – dlaczego zobowiązanie kontraktowe jest prawnie skuteczne? 225
3.2.5. Współczesne problemy teorii kontraktu 227
3.2.6. Wnioski 235
3.3. Ratio wiążącej mocy umów: argumentacja kanonistów a dyskusja prawników common law 237
3.3.1. Uwagi wprowadzające 237
3.3.2. Teorie kontraktu a argumentacja kanonistyczna: podobieństwa in concreto 237
3.3.3. Teorie kontraktu a argumentacja kanonistyczna: podobieństwa in genere 240
3.3.4. Wnioski 242
3.4. Ratio wiążącej mocy umów a doktrynalna zasada swobody umów w tradycji civil law 243
3.4.1. Uwagi wprowadzające 243
3.4.2. Ogólne teorie umów leżące u podstaw kodyfikacji 244
3.4.2.1. Ogólna teoria umów a kodyfikacja 244
3.4.2.2. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w Code civil 246
3.4.2.3. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w Bürgerliches Gesetzbuch 249
3.4.2.4. Ujęcie doktrynalnej zasady swobody umów w polskich kodyfikacjach prawa zobowiązań 254
3.4.3. Znaczenie poszukiwania ratio wiążącej mocy umów 262
3.4.4. Argumenty kanonistyki a ratio wiążącej mocy umów w tradycji civil law 267
3.4.4.1. Uniwersalny charakter argumentacji kanonistycznej 267
3.4.4.2. Argumentacja teologiczna – argumentacja moralna 268
3.4.4.3. Argumentacja społeczna 270
3.4.4.4. Argument z autorytetu 272
3.4.5. Wnioski 273
3.5. Podsumowanie 274
ZAKOŃCZENIE 276
ANEKS. PACTA SUNT SERVANDA I ŚREDNIOWIECZNA KANONISTYKA 281
ŹRÓDŁA 287
LITERATURA 293
INDEKS ŹRÓDEŁ 317
INDEKS OSÓB 322
STRESZCZENIE (Kanonistyczne uzasadnienie swobody umów w zachodniej tradycji prawnej) 330
SUMMARY (Canonistic Justification of Freedom of Contract in the Western Legal Tradition) 332