Książka obejmuje usystematyzowany całokształt polskiego postępowania cywilnego z uwzględnieniem zmian ustawodawczych, które zaszły w ostatnich latach. Dotyczy to w szczególności nowelizacji procedury cywilnej dokonanych ustawą z 28 maja 2021 r. (Dz.U. poz. 1090), która weszła w życie z dniem 3 lipca 2021 r., oraz ustawą z 9 marca 2023 r. (Dz.U. poz. 614), która weszła częściowo w życie z dniem 1 lipca 2023 r., oraz ustawą z 7 lipca 2023 r. (Dz.U. poz. 1860), która częściowo weszła w życie z dniem 28 września 2023 r. i wejdzie 14 marca 2024 r. W opracowaniu omówiono również nowe unormowania dotyczące: - doręczeń pism sądowych i procesowych, - mediacji, - postanowień sądu, - organizacji postępowania, - postępowania z udziałem konsumentów, - odmowy wszczęcia egzekucji - oraz sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji elektronicznej. Publikacja ma niezaprzeczalne walory dydaktyczne i teoretyczne. Korzystają z niej studenci IV i V roku prawa, a także aplikanci zawodów prawniczych. Ponadto może być pomocna pracownikom wymiaru sprawiedliwości i innym praktykom prawa, a ze względu na warstwę teoretyczną – przedstawicielom doktryny.
Wykaz skrótów | str. 15
Przedmowy | str. 21
Wstęp | str. 29
1. Pojęcie i nazwa postępowania cywilnego | str. 29
2. Rodzaje postępowania cywilnego | str. 30
3. Prawo postępowania cywilnego | str. 33
4. Terytorialny zasięg mocy obowiązującej prawa postępowania cywilnego | str. 37
5. Czasowy zasięg mocy obowiązującej prawa postępowania cywilnego | str. 37
6. Funkcja postępowania cywilnego | str. 38
DZIAŁ I. ZAGADNIENIA OGÓLNE | str. 43
Rozdział I
Dopuszczalność drogi sądowej | str. 43
7. Dopuszczalność drogi sądowej | str. 43
8. Niedopuszczalność drogi sądowej | str. 45
9. Właściwość trybu postępowania rozpoznawczego | str. 48
Rozdział II
Stosunek postępowania cywilnego przed sądami powszechnymi do innych postępowań | str. 50
10. Stosunek postępowania cywilnego do postępowania pojednawczego w sprawach z zakresu prawa pracy | str. 50
11. Stosunek postępowania cywilnego do postępowania karnego | str. 51
Rozgraniczenie obu postępowań | str. 51
Wpływ postępowania i wyroku karnego na postępowanie i orzeczenie cywilne | str. 52
III. Wpływ postępowania i orzeczenia cywilnego na postępowanie i orzeczenie karne | str. 55
12. Stosunek postępowania cywilnego do postępowania administracyjnego i postępowania przed sądami administracyjnymi | str. 55
Rozgraniczenie tych postępowań | str. 55
Wzajemny wpływ tych postępowań oraz zapadłych w nich orzeczeń | str. 56
Rozdział III
Jurysdykcja krajowa. Immunitet sądowy i egzekucyjny | str. 58
13. Jurysdykcja krajowa | str. 58
14. Immunitet sądowy i egzekucyjny | str. 66
Rozdział IV
Zasady postępowania cywilnego | str. 70
15. Pojęcie i rodzaje zasad postępowania cywilnego | str. 70
16. Zasada prawdy materialnej | str. 72
17. Zasada dyspozycyjności | str. 73
18. Kontradyktoryjność | str. 76
19. Zasada równości stron (uczestników postępowania) | str. 78
20. Zasada bezpośredniości | str. 79
21. Zasada koncentracji materiału procesowego | str. 80
22. Zasada ustności | str. 82
23. Zasada jawności | str. 84
24. Zasada formalizmu postępowania | str. 88
25. Zasada inicjatywy procesowej organów procesowych i egzekucyjnych | str. 91
Rozdział V
Udział w postępowaniu cywilnym prokuratora i innych organów działających na zasadach takich jak prokurator, organizacji pozarządowych oraz innych uprawnionych podmiotów | str. 92
26. Udział prokuratora w postępowaniu cywilnym | str. 92
27. Udział w postępowaniu cywilnym innych organów działających na zasadach takich jak prokurator | str. 97
28. Udział w postępowaniu cywilnym organizacji pozarządowych oraz innych uprawnionych podmiotów | str. 98
Rozdział VI
Czynności postępowania | str. 102
29. Pojęcie, rodzaje i ogólna charakterystyka czynności postępowania | str. 102
30. Pisma procesowe | str. 108
31. Doręczenia | str. 114
32. Posiedzenie sądowe | str. 122
33. Terminy w postępowaniu cywilnym | str. 125
34. Przywrócenie uchybionego terminu | str. 128
Rozdział VII
Koszty postępowania | str. 131
35. Pojęcie, funkcje i rodzaje kosztów postępowania | str. 131
36. Zwrot kosztów postępowania | str. 140
37. Zabezpieczenie kosztów procesu | str. 144
Rozdział VIII
Pomoc prawna z urzędu | str. 146
38. Istota i zasady pomocy prawnej z urzędu | str. 146
Rozdział IX
Podmioty postępowania cywilnego (wiadomości ogólne) | str. 151
39. Pojęcie i rodzaje podmiotów postępowania cywilnego | str. 151
40. Możności i powinności uczestników postępowania cywilnego | str. 153
DZIAŁ II. PROCES | str. 155
Rozdział X
Istota procesu cywilnego | str. 155
41. Teorie dotyczące istoty procesu cywilnego | str. 155
Rozdział XI
Podmioty procesu | str. 158
Podrozdział I. Organy procesowe | str. 158
42. Przewodniczący | str. 158
43. Sąd (uwagi ogólne) | str. 159
44. Właściwość sądu (wiadomości ogólne) | str. 161
45. Właściwość rzeczowa | str. 162
46. Wartość przedmiotu sporu | str. 164
47. Właściwość miejscowa | str. 166
48. Właściwość funkcyjna | str. 170
49. Niewłaściwość sądu i jej skutki | str. 172
50. Skład sądu | str. 175
51. Sędzia, asystent sędziego i referendarz sądowy | str. 177
52. Wyłączenie sędziego | str. 181
Podrozdział II. Uczestnicy postępowania | str. 184
53. Strony procesowe | str. 184
Dwustronność procesu cywilnego | str. 184
Pojęcie strony | str. 185
III. Konieczne przymioty strony | str. 186
54. Zdolność sądowa | str. 186
55. Zdolność procesowa | str. 189
56. Legitymacja procesowa | str. 191
57. Współuczestnictwo procesowe | str. 196
58. Następstwo procesowe | str. 202
59. Interwencja główna | str. 204
60. Interwencja uboczna | str. 204
61. Przypozwanie | str. 207
62. Działanie za stronę niebędącą osobą fizyczną jej organu | str. 209
63. Przedstawicielstwo ustawowe w procesie | str. 210
64. Kurator w procesie cywilnym | str. 212
65. Pełnomocnictwo w procesie | str. 213
66. Zastępstwo sądowe Skarbu Państwa i innych podmiotów państwowych | str. 219
Rozdział XII
Powództwo | str. 225
67. Pojęcie i rodzaje powództwa | str. 225
68. Zagadnienie tzw. prawa do powództwa | str. 231
69. Przedmiot procesu cywilnego | str. 234
70. Kumulacja roszczeń | str. 236
71. Częściowe dochodzenie świadczenia | str. 239
72. Wytoczenie powództwa oraz inne sposoby wszczęcia procesu | str. 239
73. Odrzucenie pozwu | str. 245
74. Przesłanki procesowe | str. 246
75. Doręczenie pozwu pozwanemu i jego skutki | str. 249
76. Ustosunkowanie się pozwanego do powództwa | str. 252
77. Powództwo wzajemne | str. 257
78. Cofnięcie pozwu i zrzeczenie się roszczenia | str. 259
79. Zmiana powództwa | str. 263
Rozdział XIII
Organizacja postępowania. Rozprawa. Ugoda sądowa | str. 268
80. Organizacja postępowania | str. 268
81. Rozprawa | str. 273
82. Ugoda sądowa i przed mediatorem | str. 279
Rozdział XIV
Dowody | str. 286
83. Ustalenie twierdzeń faktycznych | str. 286
84. Pojęcie i przedmiot dowodu | str. 287
85. Ciężar udowodnienia | str. 287
86. Środki dowodowe | str. 288
87. Postępowanie dowodowe | str. 297
88. Ocena dowodów | str. 300
89. Zabezpieczenie dowodów | str. 301
90. Niedowodowe środki ustalenia | str. 302
91. Uprawdopodobnienie | str. 304
Rozdział XV
Orzeczenia sądowe | str. 305
92. Pojęcie i rodzaje orzeczeń sądowych | str. 305
93. Wyrok. Pojęcie i rodzaje | str. 305
94. Wyrok uwzględniający i wyrok oddalający powództwo | str. 306
95. Wyrok zasądzający, ustalający i kształtujący | str. 309
96. Wyrok deklaratywny i wyrok konstytutywny | str. 310
97. Wyrok pełny, częściowy, wstępny, końcowy, łączny | str. 311
98. Wyrok kontradyktoryjny i wyrok zaoczny | str. 312
99. Wydanie wyroku | str. 315
100. Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia (rektyfikacja) wyroków | str. 322
101. Nakazy zapłaty | str. 324
102. Postanowienia | str. 324
103. Wykonalność orzeczeń | str. 329
104. Prawomocność orzeczeń | str. 332
105. Powaga rzeczy osądzonej | str. 334
Rozdział XVI
Środki zaskarżenia | str. 338
106. Pojęcie, system i charakterystyka środków zaskarżenia | str. 338
107. Apelacja | str. 342
108. Zażalenie | str. 355
109. Skarga kasacyjna | str. 359
110. Wznowienie postępowania | str. 370
111. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia | str. 374
112. Skarga nadzwyczajna | str. 376
113. Skarga na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki | str. 379
Rozdział XVII
Postępowania odrębne | str. 381
114. Uwagi wstępne | str. 381
115. Postępowanie w sprawach małżeńskich | str. 382
Zagadnienia ogólne | str. 382
Postępowanie w sprawach o rozwód i o separację | str. 384
III. Postępowanie w innych sprawach | str. 386
116. Postępowanie w sprawach ze stosunków między rodzicami a dziećmi | str. 387
117. Postępowanie w sprawach gospodarczych | str. 389
118. Postępowanie z udziałem konsumentów | str. 392
119. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych | str. 393
Zagadnienia ogólne | str. 393
Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy | str. 395
III. Postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych | str. 396
120. Postępowanie w sprawach o naruszenie posiadania | str. 398
121. Postępowania w sprawach rozpoznawanych przez sąd ochrony konkurencji i konsumentów | str. 399
122. Postępowanie w sprawach własności intelektualnej | str. 402
123. Postępowanie nakazowe i upominawcze | str. 407
124. Postępowanie uproszczone | str. 411
125. Europejskie postępowania w sprawach transgranicznych | str. 413
126. Elektroniczne postępowanie upominawcze | str. 418
127. Postępowanie grupowe | str. 420
128. Wzajemny stosunek postępowań procesowych | str. 424
Rozdział XVIII
Zawieszenie i umorzenie postępowania | str. 426
129. Zawieszenie postępowania | str. 426
130. Umorzenie postępowania | str. 431
DZIAŁ III. POSTĘPOWANIE NIEPROCESOWE | str. 435
Rozdział XIX
Postępowanie nieprocesowe. Zagadnienia ogólne | str. 435
131. Historyczne i merytoryczne podłoże postępowania nieprocesowego | str. 435
132. Przepisy regulujące postępowanie nieprocesowe | str. 438
133. Podmioty postępowania nieprocesowego | str. 439
134. Wszczęcie postępowania nieprocesowego | str. 443
135. Przebieg postępowania nieprocesowego | str. 444
136. Orzeczenia w postępowaniu nieprocesowym | str. 445
137. Środki zaskarżenia w postępowaniu nieprocesowym | str. 447
Rozdział XX
Postępowanie nieprocesowe w poszczególnych rodzajach spraw uregulowane przepisami Kodeksu postępowania cywilnego | str. 451
138. Uwagi wstępne | str. 451
139. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa osobowego | str. 452
Postępowanie w sprawach o uznanie za zmarłego | str. 452
Postępowanie w sprawach o stwierdzenie zgonu | str. 453
III. Uchylenie postanowienia uznającego za zmarłego albo stwierdzającego zgon | str. 454
Postępowanie w sprawach o ubezwłasnowolnienie | str. 455
140. Postępowanie w sprawach z zakresu przeciwdziałania przemocy domowej | str. 458
141. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa rodzinnego, opieki i kurateli | str. 459
Sąd opiekuńczy | str. 459
Sprawy małżeńskie i postępowanie w tych sprawach | str. 462
III. Sprawy ze stosunków między rodzicami a dziećmi i postępowanie w tych sprawach | str. 465
Sprawy dotyczące przysposobienia i postępowanie w tych sprawach | str. 467
Sprawy z zakresu opieki i postępowanie w tych sprawach | str. 468
Sprawy o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką | str. 470
VII. Sprawy dotyczące wykonywania kontaktów z dzieckiem | str. 472
VIII. Sprawy z zakresu kurateli i postępowanie w tych sprawach | str. 474
142. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa rzeczowego | str. 476
143. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa spadkowego | str. 483
144. Postępowanie w sprawach z zakresu przepisów o przedsiębiorstwach państwowych i o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego | str. 500
145. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa pracy | str. 501
146. Postępowanie w sprawach depozytowych | str. 502
147. Postępowanie rejestrowe | str. 504
Rozdział XXI
Postępowanie nieprocesowe w poszczególnych rodzajach spraw przewidziane w przepisach innych ustaw niż Kodeks postępowania cywilnego | str. 506
148. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa o aktach stanu cywilnego | str. 506
149. Postępowanie w sprawach dotyczących dokumentów | str. 508
Postępowanie w sprawach o odtworzenie dyplomów i świadectw o ukończeniu nauki | str. 508
Postępowanie w sprawach o umorzenie utraconych dokumentów (amortyzacyjne) | str. 509
III. Umarzanie weksli i czeków | str. 511
150. Postępowanie w sprawach dotyczących nieruchomości | str. 511
Rozgraniczenie nieruchomości | str. 511
Stwierdzenie nabycia własności nieruchomości przez posiadacza samoistnego oraz odraczanie terminu zapłaty należności z tytułu tego nabycia | str. 512
151. Postępowanie ewidencyjne dotyczące partii politycznych | str. 513
152. Postępowanie w sprawach nieletnich i dotyczące przymusowego leczenia nieletnich narkomanów | str. 515
153. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa medycznego | str. 516
154. Postępowanie w sprawach przymusowego leczenia alkoholików | str. 522
155. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa o notariacie | str. 523
156. Postępowanie w sprawach dotyczących obywatelstwa i zmiany nazwiska dziecka | str. 524
Postępowanie w sprawach dotyczących obywatelstwa dziecka | str. 524
Postępowanie w sprawach dotyczących zmiany nazwiska dziecka | str. 524
157. Postępowanie w sprawach z zakresu spółdzielczego prawa mieszkaniowego | str. 525
158. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa wyborczego | str. 526
159. Postępowanie w sprawach z zakresu prawa morskiego | str. 533
160. Postępowanie ze skargi na odmowę przyjęcia zawiadomienia o utworzeniu komitetu inicjatywy ustawodawczej | str. 536
161. Postępowanie z odwołań na odmowę rejestracji układów zbiorowych pracy | str. 536
DZIAŁ IV. SĄD POLUBOWNY (ARBITRAŻOWY) | str. 537
DZIAŁ V. POSTĘPOWANIE W RAZIE ZAGINIĘCIA LUB ZNISZCZENIA AKT (REKONSTRUKCYJNE) | str. 547
DZIAŁ VI. POSTĘPOWANIE ZABEZPIECZAJĄCE | str. 549
162. Przedmiot, cel, rodzaj i warunki zabezpieczenia | str. 549
163. Przebieg postępowania zabezpieczającego | str. 554
164. Europejski nakaz zabezpieczenia na rachunku bankowym | str. 558
DZIAŁ VII. POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE | str. 561
Rozdział XXII
Zagadnienia ogólne | str. 561
165. Egzekucja i postępowanie egzekucyjne | str. 561
166. Rodzaje postępowania egzekucyjnego | str. 562
167. Postępowanie egzekucyjne a sądowe cywilne postępowanie rozpoznawcze | str. 563
168. Egzekucja sądowa a egzekucja administracyjna | str. 564
169. Rodzaje egzekucji | str. 565
170. Podmioty postępowania egzekucyjnego | str. 566
171. Środki zaskarżenia | str. 571
Rozdział XXIII
Podstawy egzekucji | str. 575
172. Tytuł wykonawczy zwykły | str. 575
173. Zaświadczenia (wyciągi) w postępowaniach europejskich | str. 578
174. Klauzula wykonalności | str. 581
175. Nadawanie klauzuli wykonalności zagranicznym tytułom egzekucyjnym | str. 586
176. Tytuły wykonawcze szczególne | str. 587
Rozdział XXIV
Ograniczenia egzekucji | str. 590
Rozdział XXV
Powództwa przeciwegzekucyjne | str. 594
177. Uwagi wstępne | str. 594
178. Powództwo opozycyjne | str. 594
179. Powództwo ekscydencyjne albo interwencyjne | str. 597
Rozdział XXVI
Wszczęcie egzekucji i dalsze czynności egzekucyjne, zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego | str. 599
180. Wszczęcie egzekucji | str. 599
181. Dalsze czynności egzekucyjne | str. 602
182. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego | str. 606
183. Umorzenie postępowania egzekucyjnego | str. 609
Rozdział XXVII
Egzekucja świadczeń pieniężnych | str. 612
184. Egzekucja z ruchomości | str. 612
185. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę | str. 618
186. Egzekucja z rachunków bankowych | str. 621
187. Egzekucja z innych wierzytelności | str. 624
188. Egzekucja z innych praw majątkowych | str. 626
189. Egzekucja z nieruchomości | str. 626
Zwykła egzekucja z nieruchomości | str. 626
Uproszczona egzekucja z nieruchomości | str. 631
190. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego | str. 632
191. Egzekucja ze statków morskich | str. 633
192. Egzekucja przez zarząd przymusowy | str. 634
193. Egzekucja przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego | str. 635
194. Wyjawienie majątku | str. 636
195. Egzekucja świadczeń alimentacyjnych | str. 638
196. Egzekucja w celu zniesienia współwłasności nieruchomości w drodze sprzedaży publicznej | str. 640
197. Podział sumy uzyskanej z egzekucji | str. 641
Rozdział XXVIII
Egzekucja świadczeń niepieniężnych | str. 645
Rozdział XXIX
Egzekucja z udziałem Skarbu Państwa, Narodowego Banku Polskiego i przedsiębiorcy | str. 649
DZIAŁ VIII. MIĘDZYNARODOWE POSTĘPOWANIE CYWILNE | str. 652
198. Zagadnienia ogólne | str. 652
199. Międzynarodowa pomoc prawna i niektóre inne zagadnienia dotyczące postępowania | str. 653
200. Prawo pomocy w postępowaniu w sprawach cywilnych prowadzonym w państwach członkowskich Unii Europejskiej | str. 654
201. Uznanie orzeczeń sądów zagranicznych | str. 656
Skuteczność orzeczeń sądów zagranicznych | str. 656
Postępowanie w sprawie ustalenia uznania orzeczenia sądu zagranicznego | str. 657
202. Odmowa uznania albo wykonania orzeczeń wydanych w postępowaniach europejskich | str. 659
Skorowidz rzeczowy | str. 661
