Wstępna analiza literatury, założeń rządowego programu „Razem bezpieczniej” i sprawozdań z jego ewaluacji pozwalała przyjąć, że w sposób mało polemiczny oparto się na wskaźnikach statystycznych bez krytycznej analizy formatywnej procesu oraz wyniku. Stąd pytanie o rzeczywisty wpływ Programu na bezpieczeństwo społeczne obywateli. Również analiza materiałów zastanych pozwoliła stwierdzić, iż w Programie mógł wystąpić rozdźwięk pomiędzy perspektywami: zewnętrzną i wewnętrzną. Osiągnięte efekty zostały określone w sposób ogólny, bez wskazania trwałości osiągniętych rezultatów. Często brakowało precyzyjnego opisu wskaźników oraz podawania wartości, które świadczyłyby o osiągnięciu celu. Dlatego postawiono pytanie, w jaki sposób rządowy program ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej” wpłynął na bezpieczeństwo społeczne obywateli? Formułowane w sprawozdaniach tezy o osiągnięciu zakładanego celu wynikały raczej z przekonań realizatorów Programu, a nie rzetelnie przeprowadzonych badań ewaluacyjnych. Można mieć też wątpliwości, czy w Programie wypracowano obiektywny system wskaźników i oceny skuteczności dla wszystkich obszarów nim objętych. Każdy z obszarów miał nieco odmienny zakres tematyczny i wymagał innego rodzaju interwencji. (Ze Wstępu).
WSTĘP 5
Rozdział I
TEORETYCZNE PODSTAWY BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO 11
1.1. Istota i zakres bezpieczeństwa 11
1.2. Uwarunkowania systemowe bezpieczeństwa wewnętrznego 15
1.3. Bezpieczeństwo społeczne jako jeden z elementów bezpieczeństwa człowieka i państwa 19
1.3.1. Uwarunkowania prawne 21
1.3.2. Bezpieczeństwo jednostki 23
1.4. Typologie współczesnych problemów społecznych 25
1.4.1. Kryteria zachowań aspołecznych 29
1.4.2. Sposoby ograniczające aspołeczne zachowania 33
1.5. Pojęcie przestępstwa i przestępczości 37
Rozdział 2
PROBLEMY SPOŁECZNE STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO WPROWADZENIA RZĄDOWYCH PROGRAMÓW PREWENCYJNYCH W LATACH 2000–2006 41
2.1. Bezpieczeństwo i porządek w przestrzeni publicznej oraz w miejscu zamieszkania 41
2.2. Przemoc domowa jako istotne zagrożenie dla współczesnej rodziny 48
2.3. Bezpieczeństwo w placówkach oświatowych 51
2.4. Zagrożenia w środkach oraz na terenie infrastruktury transportu i komunikacji publicznej 55
2.5. Zagrożenia w ruchu drogowym 59
2.6. Zagrożenia przestępczością na szkodę instytucji gospodarczych 63
2.7. Zagrożenia dla dziedzictwa narodowego 67
Rozdział 3
RZĄDOWE PROGRAMY REALIZOWANE W OBSZARZE BEZPIECZEŃSTWA SPOŁECZNEGO 72
3.1. Geneza programów profilaktyki społecznej w obszarze zwalczania przestępczości i aspołecznych zachowań 72
3.2. Skuteczność programu profilaktyki społecznej 76
3.3. Krajowe programy profilaktyki społecznej 86
3.3.1. Narodowy Program Poprawy Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Polsce „Gambit” 87
3.3.2. Rządowy program poprawy stanu bezpieczeństwa w szkołach i placówkach oświatowych „Bezpieczna i przyjazna szkoła” 90
3.3.3. Krajowy Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie 93
3.3.4. Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii 96
3.3.5. Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 99
Rozdział 4
GENEZA, ZAŁOŻENIA I PODSTAWY ORGANIZACYJNO-PRAWNE RZĄDOWEGO PROGRAMU „RAZEM BEZPIECZNIEJ” 103
4.1. Ogólne założenia programu „Razem bezpieczniej” 103
4.2. Cele programu i obszary wymagające interwencji 107
4.3. Cele, zadania, działania oraz miernik obszaru „Bezpieczeństwo w miejscach publicznych i miejscu zamieszkania” 110
4.3.1. Cele, zadania, działania oraz mierniki obszaru „Przemoc w rodzinie” 113
4.3.2. Cele, zadania, działania oraz mierniki w obszarze „Bezpieczeństwo w szkole” 116
4.3.3. Cele, zadania, działania, mierniki w obszarze „Bezpieczeństwo w środkach komunikacji publicznej” 118
4.3.4. Wybrane cele, zadania, działania oraz mierniki w ramach programu „Razem bezpieczniej” w obszarze „Bezpieczeństwo w ruchu drogowym” 121
4.3.5. Cele, zadania, działania oraz mierniki w obszarze „Bezpieczeństwo działalności gospodarczej” 123
4.3.6. Cele, zadania, działania oraz mierniki w obszarze „Ochrona dziedzictwa narodowego” przed kradzieżami, dewastacją i nielegalnym wywozem za granicę 124
4.4. Organy administracji publicznej odpowiedzialne za realizację Programu 126
4.5. Działania promocyjne na rzecz propagowania Programu 132
4.6. Bank Dobrych Praktyk 136
Rozdział 5
OCENA SKUTECZNOŚCI PROGRAMU „RAZEM BEZPIECZNIEJ” 142
5.1. Realizacja oraz metodyka badania programu rządowego „Razem bezpieczniej” 142
5.2. Organizacja terenu badań 144
5.3. Poziom finansowania programu „Razem bezpieczniej” 145
5.4. Poprawa bezpieczeństwa społecznego obywateli 165
5.4.1. Ograniczenie i poprawa bezpieczeństwa w miejscach publicznych oraz w miejscu zamieszkania 169
5.4.2. Ograniczenie zjawiska przemocy w rodzinie 173
5.4.3. Ograniczenie przestępczości i aspołecznych zachowań na terenie szkół 175
5.4.4. Poprawa bezpieczeństwa na terenie infrastruktury oraz w środkach komunikacji publicznej 178
5.4.5. Poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym 179
5.4.6. Ograniczenie przestępczości i poprawa bezpieczeństwa w obszarze działalności gospodarczej 185
5.4.7. Ograniczenie przestępczości oraz poprawa bezpieczeństwa w obszarze ochrona dziedzictwa narodowego przed kradzieżami, dewastacją nielegalnym wywozem za granicę 188
5.5. Poczucie bezpieczeństwa obywateli 190
5.6. Zaktywizowanie działań administracji rządowej na rzecz współpracy z administracją samorządową, organizacjami pozarządowymi i społecznością lokalną 194
5.7. Poprawa wizerunku Policji i wzrost zaufania społecznego do służb działających na rzecz bezpieczeństwa i porządku publicznego 197
5.8. Ocena skuteczności oraz efekty rządowego programu ograniczania przestępczości i aspołecznych zachowań „Razem bezpieczniej” 199
ZAKOŃCZENIE 203
BIBLIOGRAFIA 213
SPIS WYKRESÓW 225
SPIS TABEL 227
SPIS RYCIN 229
