Nowa Huta, choć oficjalnie liczy zaledwie nieco ponad 60 lat, należy do najbardziej wyrazistych i bogatych semantycznie przestrzeni Krakowa. Obecnie, gdy minęły już ponad dwie dekady od oficjalnego końca PRL, jest wciąż intrygującym tematem dyskursu publicznego w jego wielu różnych wymiarach, podobnie jak wówczas, gdy powoływano ją do życia jako modelowe miasto socjalizmu i miejsce akcji wielkiej opowieści o budowie Nowego Jutra. Kategoria wyobraźni społecznej, wybrana tu jako podstawowy punkt odniesienia, nie tylko pozwala rozpoznać zestaw najważniejszych znaków, symboli i mitów, za pomocą których był (i jest) konstruowany obraz dzielnicy, ale także zwraca uwagę na sposób i skutek ich użycia, nie unikając równocześnie fundamentalnego, choć często niewygodnego pytania o przyczyny ich akceptacji, modyfikacji bądź też odrzucenia.
Podziękowania 11
Wprowadzenie 13
Część I. Budowa Nowego Jutra 25
I.1. Kierunek – Nowa Huta! Nowe Miasto w perspektywie mitu socjalistycznego 27
Opowieść o nowym życiu 29
Zniewalający urok mitu 33
„Nowe życie pod starymi murami Krakowa”. Mit Nowego Jutra w interpretacji Andrzeja Munka 38
I.2. „Budujemy Socjalizm”, czyli utopia na peryferiach 63
Język nowomowy i magia 65
Rajski syndrom radziecki 71
Mikrokosmos nowohucki 90
Część II. Nowy Człowiek 113
II.1. Wulkan w kombinacie 115
Metalurgiczne wątki w mitologii socjalistycznej 117
Misterium tremendum et fascinosum 120
„Niech w kuźni naszej ogień bucha”. Pieśń zaangażowana 124
Nowohucka kuźnia 127
„Mówią, że stalownicy są twardzi...” Opowieść o pracy 134
II.2. Nowouhucki homo faber. Między ideologią a praktyką społeczną 141
Walka o plan 143
Nasz konkurent Huta Katowice 155
Postęp. Ruch racjonalizatorski 157
Awangarda klasy robotniczej 160
II.3. „Kiedyś byliśmy razem”. Doświadczenie wspólnoty i alienacji we wspomnieniach pracowników Huty im. Lenina 172
II.4. „A w Nowej Hucie pieśń Cygan śpiewał”. Nowohucka wersja programu produktywizacji 189
„Pracowite, osiadłe życie”. Nowohucka wersja programu produktywizacji 190
„I nawet Cyganie rzucili namioty”. Nowohuccy Romowie jako bohaterowie socjalistycznego mitu 194
Obywatel Walenty Gil 205
„Tak się mówiło o tej Hucie, jako o cudzie nowoczesności”. Początki życia w Nowym Mieście we wspomnieniach nowohuckich Romów 207
„Oni przybyli tu wraz z innymi obywatelami Hutę tworzyć”. Nowohuccy Romowie we wspomnieniach ich polskich sąsiadów 219
Część III. Nowa Huta i Nowe Millenium 231
III.1. Miasto bez Boga? 233
Prolog 233
Walka o krzyż 235
„Bez Matki Boskiej nic nie zdziałam”. Narodziny kultu Matki Boskiej Fatimskiej w Nowej Hucie 240
„Moim zdaniem ta figura jest symbolem dla Nowej Huty” 248
III.2. Arka Pana. Nowohuckiego mitu początku ciąg dalszy 254
Budowa Arki 255
„Ojej... jak się cieszyli, kamyki zwozili, to była radość...” Wspomnienia mieszkańców 261
Nowohuckie imago mundi. Architektura i wystrój 267
„Tu nie ma upodobania, bo to jest postawiane tak, jak mówią o Arce, i to nie może być [inaczej], tylko tak”. Bieńczycka świątynia w świadomości mieszkańców 276
„Krwawa, marszowa rzeka”. Pamięć o stanie wojennym 292
„A ból, w którym rodził się kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski w Nowej Hucie, ma swoje epokowe znaczenie” 297
Epilog 298
Część IV. Gry z przeszłością 299
IV.1. Czarna legenda Nowej Huty i Czerwony Babilon 301
Geneza 304
Miejsce „bez Boga” 307
Masa wędrowna, Polska nieczłowiecza 309
Kłopoty z toponimią 319
IV.2. Pamięć o domu utraconym. Wspomnienia mieszkańców podkrakowskich wsi z terenów dzisiejszej Nowej Huty 324
„Pamiętam te domy z ogródkami, łąki...” Rodzinna wieś 325
„I wtedy zaczęła się nowa era”. Budowa miasta 331
Rok 2007 334
IV.3. Jan Turzon i Pan Cogito. Nowohucka przeszłość – historie alternatywne 335
Nowa Huta – „starsza siostra Krakowa” 337
Nowa Huta – ziemia wybrana. Dzieje najnowsze 340
Plac Centralny jako przestrzeń transformacji 344
IV.4. Wyprawa na Dziki Wschód, czyli o atrakcji turystycznej zwanej komunizmem. Refleksje antropologiczne 352
Communism Tours 352
Nowohuckie widoki 356
Smaki komunizmu 358
Nowohucki karnawał 361
Summary 365
Bibliografia 369
