Doświadczenia rodzin w odkrywaniu i rozwijaniu zdolności dzieci Perspektywa pedagogiczna

Podjęta w monografii problematyka jest niezwykle ważna z perspektywy adekwatności oddziaływań edukacyjnych kierowanych do grupy dzieci i młodzieży zdolnej. Procesami wychowania, kształcenia i samokształcenia, „sprzyjających rozwojowi zdolności człowieka w cyklu całego jego życia” zajmuje się pedagogika zdolności (giftedchild pedagogy). Transformacja potencjału zdolnościowego dziecka w dojrzały talent jest procesem rozciągniętym w czasie i warunkowanym szeregiem czynników, zarówno wewnętrznych jak i zewnętrznych, które mogą go wspierać albo ograniczać. Rodzice jako pierwsi mogą dostrzec najwcześniejsze nawet przejawy dziecięcych zdolności i to oni na ogół wprowadzają swoje córki i synów w określoną dziedzinę aktywności, wzmacniając ich zainteresowania nią. W kolejnych zaś etapach transformacji potencjału zdolnościowego mogą budować motywację swego dziecka i jego wytrwałość w dążeniu do postawionych celów, jak i rozwijać jego kompetencje społeczne, ale i zapewniać wsparcie finansowe, organizacyjne oraz emocjonalne. Rodziny uczestniczące w prezentowanym projekcie badawczym odegrały rolę stymulującą rozwój zdolności swoich córek i synów. Zawarte w monografii analizy mogą stać się inspiracją dla praktyków – pedagogów, nauczycieli i innych osób związanych z tworzeniem oferty edukacyjnej, adresowanej do dzieci i młodzieży zdolnej – zainteresowanych budowaniem form współpracy ze środowiskiem rodzinnym. Opisane tu doświadczenia rodzin, towarzyszących dzień po dniu swoim zdolnym córkom i synom w ich procesach rozwojowych, stać się mogą cenną wskazówką dla innych rodziców. Książka składa się z sześciu rozdziałów. W pierwszym z nich przedstawiono tendencje dominujące we współczesnym rozumieniu istoty zdolności, ich genezy i rozwoju. Autorka przyjmęła założenie o rozwojowym charakterze zdolności, definiując je za F. J. Mönksem jako pewien potencjał do uzyskania wysokich lub bardzo wysokich osiągnięć w jednej lub kilku dziedzinach aktywności. Chcąc zaakcentować kontekst czasowy zjawiska zdolności w tytule monografii używa terminów „odkrywanie” i „rozwijanie” w odniesieniu do procesów diagnozowania i kształcenia zdolności, analizowanych na gruncie pedagogiki zdolności, jako kluczowych etapów wszelkich działań edukacyjnych podejmowanych z myślą o dzieciach i młodzieży zdolnej. W rozdziale drugim monografii odnosi się do dotychczasowych eksploracji badawczych podejmujących próby scharakteryzowania różnych wymiarów środowiska rodzinnego osób zdolnych oraz jego roli w rozwoju dziecięcych potencjalności. Jak wykazała powyżej, w swoim rozumieniu rodziny bazuje na podejściu systemowym, traktując ją jako dynamiczny system wzajemnych sprzężeń. Kolejny rozdział odsłania założenia ontologiczne, epistemologiczne i metodologiczne, które legły u podłoża opisywanego w monografii projektu badawczego. Przedstawia tu uzasadnienie dokonanych wyborów oraz szczegółowy opis zastosowanego instrumentarium (indywidualnego wywiadu pogłębionego), jak również zasady konstruowania próby badawczej. I wreszcie trzy kolejne rozdziały przedstawiają konstruowany w rodzinie obraz zdolności córek i synów oraz ukazują doświadczenia rodzin związane z odkryciem potencjałów zdolnościowych dzieci wraz z podjętymi działaniami wspierającymi ich rozwój.