Polityka publiczna wobec osób z niepełnosprawnościami

Polityka publiczna wobec niepełnosprawności i osób z niepełnosprawnościami (dalej: OzN), zarówno w Polsce, jak i w krajach Europy Zachodniej, znajduje się w przededniu zmian. Mimo że zawsze był to jeden z kluczowych obszarów działań wielu współczesnych państw, to w ostatnich latach można dostrzec wyraźny wzrost zainteresowania tą problematyką po stronie decydentów, mediów, organizacji pozarządowych, środowisk akademickich, a także osób z niepełnosprawnościami. Uzasadnieniem zwiększającej się rangi polityki publicznej wobec OzN są przemiany demograficzne, ekonomiczno-społeczne oraz kulturowe. W książce przyjąłem założenie, że kierunkiem docelowym wszelkich zmian polskiej polityki wobec osób z niepełnosprawnościami jest możliwie najpełniejsze wdrożenie w życie założeń KPON. Moim celem nie jest jednak dokładne opisanie poszczególnych polityk szczegółowych ani wszystkich dostępnych instrumentów, ale skoncentrowanie się na treści polityki publicznej zawartej w kluczowych aktach prawnych, procesie i uwarunkowaniach jej powstawania, a na koniec - wynikach z perspektywy OzN. Tym samym analizuję mechanizmy projektowania, wdrażania i oceniam politykę publiczną z rzadko spotykanej perspektywy realizacji praw człowieka, łącząc w ramach jednego interdyscyplinarnego tekstu wątki ekonomiczne, socjologiczne i prawne. Politykę publiczną wobec OzN analizuję również z wykorzystaniem koncepcji spodziewanej porażki (Hirschman, 2001; Meyer, Zucker, 1989; Seibel, 1996), jak i unikania za nią odpowiedzialności. Perspektywa ta w polityce publicznej odnosi się do sytuacji, w której brak realizacji założonych celów jest nie tyle ryzykiem wdrażanego rozwiązania, ale jego najbardziej prawdopodobnym i oczekiwanym rezultatem. Koncepcja porażki jest jednocześnie nowym elementem, zarówno w odniesieniu do problematyki nie-pełnosprawności, jak i polskojęzycznej literatury z zakresu polityki publicznej. Wątki teoretyczne dotyczące polityki publicznej zestawiam z trajektorią niepełnosprawności i podejściem do OzN w ujęciu cyklu życia, uzyskując w ten sposób pełniejszy obraz poruszanej problematyki. W niniejszym opracowaniu omawiam szerzej przyczyny takiego stanu rzeczy, wskazuję - z perspektywy cyklu życia OzN - kluczowe obszary wymagające zmiany, a także głównych aktorów i interesariuszy. Efektem moich rozważań są rekomendacje dotyczące tego co trzeba zrobić, by umożliwić pełniejsze wdrażanie KPON w Polsce. W związku z powyższym za główny cel książki można uznać przedstawienie uwarunkowań polityki publicznej wobec OzN z perspektywy praw człowieka i co najważniejsze, zaproponowanie rozwiązań pozwalających na przełamanie porażki we wdrażaniu nowego paradygmatu niepełnosprawności oraz bardziej całościowej i konwencyjnej polityki wobec OzN.