Zabójcy i mordercy. Czynniki ryzyka i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych

Przedmiotem badań przedstawionych w książce są sprawcy zabójstw , którzy dopuścili się zbrodni działając z różnych motywów, w różnych okolicznościach, ujawniając różny poziom demoralizacji. Zasadniczym celem opracowania było stworzenie w miarę wyczerpującej psychospołecznej charakterystyki sprawców zabójstw i opracowanie projektu oddziaływań resocjalizacyjnych, który adresowany jest do tej kategorii sprawców. Przeprowadzone badania umożliwiły stworzenie modelowego ujęcia sprawców zabójstw, które opierają się nie tylko na zróżnicowaniu sprawców ze względu na motyw główny popełnionego czynu ale przede wszystkim ze względu na m.in. zróżnicowany poziom demoralizacji, profil osobowościowy, doświadczenia socjalizacyjne, które to cechy pozwalają określić podatność resocjalizacyjną i prognozowanie. W książce zawarto także autorski projekt obejmujący oddziaływania terapeutyczne, resocjalizacyjne i penitencjarne, który opracowany został z myślą o readaptacji sprawców zabójstw. Poza ogólnymi wskazaniami przedstawiono także indywidualne wytyczne do projektu oddziaływań resocjalizacyjnych z uwzględnieniem indywidualnych predyspozycji, możliwości badanych sprawców.

Podstawą teoretyczną przeprowadzonych badań są teorie integracyjne wyjaśniające zachowania przestępcze w sposób komplementarny bowiem łączą one doświadczenia socjalizacyjne, wychowawcze, psychologiczne. Zawarta w kolejnych rozdziałach charakterystyka przestępstwa zabójstwa dokonana w oparciu o literaturę polską i przede wszystkim światową pozwala lepiej poznać etiologię tych czynów z perspektywy biopsychologicznej, środowiskowej i tła motywacyjnego.

Książka składa się z siedmiu rozdziałów. W pierwszym omówiono założenia wybranych teorii integracyjnych, to znaczy teorii napięcia Agnewa oraz teorii kontroli Hirschiego i LeBlanca i doktryny kryminologii humanistycznej Tyszkiewicza. Rozdział drugi traktuje o zabójstwie w aspekcie historycznym i prawnym. Wyjaśniono w nim między innymi kwestie znamion ustawowych zabójstwa, a także modelowe kryteria kwalifikacji czynu. W rozdziale trzecim przedstawiono najważniejsze wyniki badań wskazujące na korelaty biopsychologiczne i środowiskowe zabójstw, a także czynniki sytuacyjne i motywacyjne, jakimi kierują się zabójcy. W ramach podsumowania tych kwestii omówiono integracyjny model czynników ryzyka związanych z popełnianiem zabójstw oraz scharakteryzowano wybrane rodzaje zabójstw oraz ich determinanty.

W rozdziale czwartym zaprezentowano wybrane problemy dotyczące diagnozy resocjalizacyjnej i penitencjarnej oraz jej znaczenie w projektowaniu oddziaływań naprawczych. Wskazano również na dotychczasowe doświadczenia w resocjalizacji sprawców zabójstw w odniesieniu do literatury.

Rozdział piąty zawiera założenia metodologiczne badań własnych, natomiast w szóstym przeprowadzono analizę ilościową wyników uzyskanych w badaniach własnych. W rozdziale siódmym przedstawiono analizę przypadków na podstawie rezultatów tych badań, modelowe ujęcie sprawców zabójstw, a także projekt oddziaływań resocjalizacyjnych adresowany do różnych kategorii sprawców zabójstw. Publikację kończą syntetyczne wnioski z badań.

Książka przeznaczona dla osób zajmujących się zawodowo resocjalizacją penitencjarną, czyli przede wszystkim może być przydatna pracownikom działów penitencjarnych zakładów karnych różnych rodzajów i typów. W książce zawarto dokładnie omówione wskazania resocjalizacyjne wraz z przykładowymi rozwiązaniami oddziaływań uwzględniających indywidualne predyspozycje i możliwości skazanych (zawarta jest także dokładna prezentacja przypadków).

Poza tym adresowana jest do studentów specjalności pedagogika resocjalizacyjna i pedagogika penitencjarna. Zawiera bowiem obszerne omówienie elementów diagnozy resocjalizacyjnej i oczywiście wspomniany projekt oddziaływań resocjalizacyjnych. Ponadto dla studentów tych specjalności wartościowe może być opracowanie dotyczące etiologii zabójstw, zaprezentowany syndrom prehomicydalny a także przegląd integracyjnych teorii kryminologicznych.