Pan Tadeusz. Czyli Ostatni zajazd na Litwie

Epopeja narodowa z elementami gawędy szlacheckiej, powstała w latach 1832–1834 w Paryżu. Składa się z dwunastu ksiąg pisanych wierszem.

Jest 1811 r. Do rodzinnego dworku w Soplicowie wraca po zakończeniu nauk dwudziestoletni Tadeusz Soplica. Gospodarzem Soplicowa jest stryj i opiekun młodzieńca, Sędzia Soplica. Wydaje się, że dwór jest pusty. Jego mieszkańcy wybrali się do pobliskiego lasu. Zwiedzając stare zakamarki, Tadeusz trafia do swego pokoju dziecinnego. Zastaje w nim Zosię, córkę Ewy Horeszkówny. Piękna dziewczyna porusza wyobraźnię młodzieńca. Wieczorem, podczas kolacji wydanej na Zamku, o który się toczy spór pomiędzy ziemiańską rodziną Sopliców a Hrabią, ostatnim potomkiem Horeszków, Tadeusz spotyka uwodzicielską Telimenę. Nawiązuje z nią romans...

Adam Mickiewicz nigdy nie nazwał „Pana Tadeusza” eposem lub epopeją. Nie określili go też w ten sposób pierwsi czytelnicy utworu. Wyrażali nawet swoje niezadowolenie z powodu niewielkiej ilości podniosłego tonu w utworze. Uważano, że zawiera za dużo treści rubasznych. Zauważono także, że nie pojawia się w utworze żadna wielka postać historyczna (pojawienie się takiej osoby miało być zgodne z kanonami eposu). Status arcydzieła literatury polskiej oraz eposu narodowego „Pan Tadeusz” uzyskał po 1863 r.