Obietnica Wschodu. Nazistowskie nadzieje i ludobójstwo 1939-1943

Wschód Europy zajmował szczególne miejsce w planach nazistów. Zgodnie z ich wizją wyrażoną w Generalnym Planie Wschodnim miał on podlegać niemieckiej kolonizacji. Warunkiem powodzenia było wysiedlenie lub wymordowanie dużej części zamieszkującej tam ludności. Wyjątkowym przykładem tego, jak uzyskiwana dzięki niemieckim zbrodniom „przestrzeń życiowa” stawała się polem do realizacji utopijnego porządku społecznego, pozostaje Zamojszczyzna. Dotychczasową mieszankę kultur, religii i narodów miała zastąpić harmonijna wspólnota, oparta na rasistowskiej hierarchii i innych nazistowskich pryncypiach. By zrealizować tę wizję, oprócz oddziałów wojska do wschodniej Polski wyruszyły tysiące, w większości młodych, Niemców – osadników, urzędników czy inżynierów, mężczyzn i kobiet.

Autor nie ogranicza się do omówienia zbrodni popełnionych na Żydach i Polakach. Opisuje też instytucje, które miały za zadanie wprowadzić nazistowskie wizje w życie, uprzednio opracowując szczegółowe plany dotyczące przyszłości poszczególnych regionów Polski. Jednocześnie próbuje zrozumieć, dlaczego odstręczająca dla nas wizja nowego, nazistowskiego ładu dla tak wielu osób mogła okazać się na tyle pociągająca, że byli gotowi ponosić wysiłek, a nawet ryzykować życiem, by ją zrealizować. Czerpiąc z obszernych materiałów archiwalnych, autor pokazuje nie tylko nienawiść, ale także nadzieje i entuzjazm, które rozbudził nazizm.

Christian Ingrao – francuski historyk, badacz Centre national de la recherche scientifique. Autor m.in. przełożonych na język polski książek Czarni myśliwi. Brygada Dirlewangera (2011) oraz Wierzyć i niszczyć. Intelektualiści w machinie wojennej SS (2013).

Wybitna i bardzo potrzebna praca, m.in. dlatego, że nie jest wyłącznie spisem wspomnień i martyrologii Polaków (i innych narodów), lecz także udaną syntezą całości zjawiska.
prof. dr hab. Leszek Zasztowt