Kontakty duchownych ze stolicą apostolską. Obrazy z życia średniowiecznego kleru w dokumentach penitencjarii apostolskiej

Książka stanowi swoiste podsumowanie dotychczasowych zainteresowań Autora papieskimi dyspensami zarówno z punktu widzenia ukazania aspektów prawnych, obowiązujących przy ich udzielaniu dla duchownych, jak i – a może przede wszystkim – opisu różnych obszarów życia codziennego duchowieństwa, które zostały zawarte w ich treści. Badania aspektów prawnych związanych z udzielaniem papieskich dyspens pozwoliły na pokazanie, w jaki sposób kler podchodził do tego typu dyspens w kontekście rozumienia i przestrzegania przezeń obowiązującego go prawa kanonicznego. Rozważaniom prawnym towarzyszyły oczywiście barwne opisy średniowiecznej codzienności, w którą uwikłali się duchowni. Dyspensy papieskie należą bowiem do takiej kategorii źródeł, które pokazują – poza wspomnianymi aspektami prawnymi – wiele ciekawych i różnorodnych sytuacji z życia szeroko rozumianego średniowiecznego społeczeństwa, wzbogacając nierzadko swoją narrację niezwykle interesującymi dialogami. Książka składa się z trzech rozdziałów, z których dwa pierwsze mają charakter prawno-dyplomatyczny. W rozdziale pierwszym zostały omówione, głównie na podstawie dotychczasowej historiografii, geneza, organizacja oraz działalność Penitencjarii Apostolskiej jako jednego z trzech ważnych trybunałów Kurii Rzymskiej obok Roty Rzymskiej i Sygnatury Apostolskiej. Został ponadto przedstawiony rozwój systemu rezerwatów papieskich, a także działalność Penitencjarii Apostolskiej poprzez pryzmat jej organizacji, kompetencji oraz zasad obiegu dokumentów. Szczególne kompetencje tego urzędu zostały zilustrowane przykładowymi dyspensami dla polskiego duchowieństwa. W rozdziale drugim, który ma charakter dyplomatyczny, zostały przedstawione zagadnienia źródłoznawcze: kancelaryjna typologia dyspens papieskich, ich formularze pokazane na przykładach konkretnych dokumentów kierowanych do Penitencjarii. W rozdziale tym zostały ponadto opisane konwencje formularzowe zawarte w tych dokumentach oraz charakter i rola zamieszczanych w nich dialogów. Rozdział trzeci zawiera prezentacje różnych obrazów z życia codziennego duchowieństwa. Pokazują one codzienne sytuacje, np. w klasztorach, szkołach, kancelariach i karczmach, ale także bójki i konflikty zbrojne, w których brał udział kler, czy też relacje duchownych z kobietami. Na końcu znalazł się aneks źródłowy, w którym znajduje się edycja wspomnianej wyżej prowizji papieskiej oraz przykładowe, publikowane już, dokumenty pochodzące z Penitencjarii Apostolskiej, dodatkowo w tłumaczeniu na język polski.