O istocie języka. Metafizyka języka i istoczenie słowa. Do Herdera rozprawy „O źródle języka”

Tłumaczenie, opracowanie naukowe – Rafał Michalski, Jolanta Żelazna

Słowo od tłumaczy / 11

I. Do wykładni Herdera, o źródle języka / 15
1. Człowiek ma język – słowo ma człowieka / 17
2. Tradycyjne ujęcie »języka« (λόγος) i istoty człowieka (zwierzęcość) oraz pytanie sformułowane przez Herdera / 17
3. O istocie języka / 18
4. Dlaczego pytamy się o istotę języka? / 19
5. Nasz namysł nad językiem / 19
6. Rozróżnienie człowiek – zwierzę / 20
7. Rozprawa Herdera / 20
8. Do »Monadologii« / 25

II. Konstrukcja źródła języka na sposób użycia swobodnie działającego namysłu / 27
9. Źródło języka / 29
10. Człowiek / 29
11. Analogiczna konstrukcja istoty człowieka, wyprowadzona ze zwierzęcej ekonomii / 30
12. Rozwaga / 31
13. Namysł i (rozróżniające) zauważanie, wyraźne, dające się objaśniać przedstawianie / 32
14. Cognito distincta (wyraźność) / 33
15. Rozwaga i stan bezstronności / 33
16. »Rozwaga« i »język« / 34
17. Wewnętrzne słowo: cecha wyraźnego namysłu / 34
18. Wy-najdowanie / 37
19. Pojedyncze uwagi i doprecyzowanie pojęć / 37

III. Do polemiki z Herderem / 39
20. Do zasadniczej polemiki z Herderem / 41
21. Krytyczne pytanie dotyczące analogicznej konstrukcji istoty człowieka / 41
22. Istotne kroki / 42
23. Wstępne pojęcie / 42
24. Pytanie – zasadnicze stanowisko / 43

IV. O istocie języka / 45
25. Słowo jako istoczenie Bytu / 47
26. Język / 47
27. Język i »język« / 47
28. Tradycyjny – metafizyczny pozór języka / 48
29. Człowiek i »język« / 49
30. »Język« / 51
31. O istocie języka / 51

V. Do Herdera, o źródle języka / 53
32. Herder / 55
33. O Herderze ogólnie /. 56
34. Herder i Leibniz 56
35. Język – mówienie . 57
36. Język człowieka – język zwierzęcia . 57
37. Pierwszy rozdział Herdera . 58
38. »Pierwsze słowo« . 59
39. Namysł (refl eksja) . . 59
40. Rozwaga – poddawanie zmysłowemu namysłowi – rozważanie – refleksja 59
41. Wieczne krążenie (Kreisel) . 60
42. Język – człowiek 60
43. Herder – O źródle języka 60
44. Nastrój – »głos« 60

VI. Filozofia języka 61
45. Nadejście właściwej filozofi i języka w oświeceniu . 63
46. »Źródło« 64
47. O istocie języka 64
48. Słowo 67
49. Inny początek 68

VII. Przejście . 69
50. Wiedza o przejściu . 71
51. Słowo Bytu 72

VIII. Metafizyka języka i przejście . 73
52. Metafizyka »języka« {»der« »Sprache«} i rozważanie języka w obrębie metafizyki . 75
53. Rozstrzygnięcia, rozwijane od strony metafizyki języka 76
54. Psychologia języka 76

IX. Stefan George 77
55. Przejściowe słowo 79
56. Pieśń o morzu . 79
57. Pieśń o morzu . 81
58. Pieśń o morzu . 81
59. Słowo 81

X. Język – wolność – słowo . 85
60. Wolność i słowo 87
61. Zwierzę i człowiek 87

XI. O kwestii źródła i Herderowskie rozważanie źródła jako {rozważanie} metafizyczne 89
62. Humboldt . 91
63. Siły popędowe rozwoju języka i jego dalszego kształtowania się . 91
64. Herderowskie rozważania o źródle jako [rozważania] metafizyczne 92
65. Herderowskie pytanie o źródło (w jakim stopniu »kwestią istoty«?) . 92
66. »Rozum« . 95
67. Kwestia źródła jako problem istoty (metafizycznie – w dziejach Bytu) 95
68. Kwestia istoty i źródła . 96
69. Kwestia źródła i problem istoty . 96
70. »Źródło języka« 96

XII. Dyspozycja . 99
71. Kwestia źródła – jako problem powstawania i problem istoty . 101
72. Kwestia źródła . 101
73. Budowa i przebieg rozważania źródła 102
74. Wewnętrzny i zewnętrzny język . 103
75. Wewnętrzne i zewnętrzne słowo 103
76. Rola słyszenia . 104
77. Przegląd 104
78. Herder: człowiek . 104
79. Trzy wskazania na Byt (i Da-sein) . 105

XIII. Kwestia źródła . 107
80. Kwestia źródła jako problem powstawania i istoty 109
81. Istota jako bytującość i istoczenie 110
82. »Projekt« . 110

XIV. od Herdera do Grimma (metafizyka i językoznawstwo) 113
83. Przemowa Grimma (1851) . 115
84. Od Herdera do Grimma . 115
85. Od Herdera do Grimma . 116
86. Od Herdera do Grimma. Eksperyment wydobywania języka . 118
87. »Boskie« źródło języka 118

XV. Uwidaczniające mówienie i słuchanie – dźwięk i cisza 119
88. Nasłuchiwanie . 121
89. Dźwiękowość (brzmienie) 121
90. Dźwięk . 122
91. Słyszenie i nasłuchiwanie 122
92. »Słyszenie« i Byt . 123
93. Cecha i dźwięk . 123
94. »Dźwięk« i cecha . 123
95. Zewnętrzne słowo 124
96. Dźwiękowość i pismo . 124
97. Język (ludzki) i słyszenie . 125
98. Herder: »żyjące« . 126

XVI. Nasłuchiwanie jako środek sensorium commune 127
99. Rozważania Herdera o roli słyszenia . 129
100. Słyszenie, język, dźwięczenie, rozbrzmiewanie tonami. Kwestia rozstrzygnięcia 130
101. Zajęcie stanowiska wobec Bytu (por. Kwestia rozstrzygnięcia) 130
102. Słyszenie jako środek sensorium commune i istota nasłuchiwania 131
103. Dźwiękowość języka . 139

XII. »Dotyk« i »słuch« u Herdera. Rozbrzmiewanie tonami i dźwięczenie . 141
104. Dotyk . 143
105. Sensorium commune i słuch . 144
106. Język i dźwięk 144
107. Sposób postępowanie Herdera . 144
108. Relacja między 2 i 3 rozdziałem części I . 145
109. Czym jest rozum? . 145

XVIII. „Owca beczy” . 147
110. »Ty jesteś beczące« . 149
111. »Beczenie« . 149
112. »Nasłuchuj!« »owca beczy« 150
113. »Ucho pierwszym nauczycielem języka.« (99) 151
114. Dźwięk i ton 151

XIX. Język i rozum 153
115. Rozum i język 155
116. Rozwaga i język (wewnętrzne słowo) 155
117. Rozwaga i cecha . 156
118. Chcieć poznawać 156
119. Rozwaga . 156
120. Rozróżnianie . 157
121. »Jako« i »dla« . 157
122. Język »jako medium naszego duchowego poczucia siebie i świadomości« 158
123. Cecha – pomyślana w dziejach Bytu 158
124. Cecha – wewnętrzne słowo i dialog . 159
125. Małpowanie i naśladowanie . 159
126. Źródło języka: problem źródła jako kwestia istoty 159
127. Jeden i Drugi projekt istoty języka 160
128. Język – słowo . 161
129. Doświadczenie słowa 161

Załącznik. Protokoły z seminarium 163
Pierwsza godzina. Alfred Franz 165
Druga godzina. Georg Schmiege 167
Trzecia godzina. Heinz Maeder 170
Czwarta godzina. Elisabeth Schmidt 175
Piąta godzina. Siegfried Bröse . 182
Szósta godzina. Dr Wolfgang Ritzel . 190
Siódma godzina. Otto Rasper 196
Ósma godzina. Hans-Hermann Groothoff . 200
Dziewiąta godzina. Irmgard Mylius . 204
Dziesiąta godzina. Karl Ulmer . 211
Jedenasta godzina. Paul Wettach . 217
Posłowie Redaktorki . 225
Indeks niemieckich terminów . 229