Czuły weredyk. Twórczość poetycka Juliana Ursyna Niemcewicza

Grzegorz Zając przedmiotem refleksji uczynił całą twórczość poetycką Niemcewicza, od przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych wieku XVIII aż po początek lat czterdziestych następnego stulecia (trzy epoki literackie: oświecenie, lata 1795/1800-1822/1830, romantyzm), co nie udało się dotąd żadnemu badaczowi literatury polskiej. Większość dotychczasowych prac poświęconych poezji Niemcewicza podejmowała przede wszystkim zagadnienia tekstologiczno-edytorskie, dlatego porządek interpretacyjno-analityczny rozprawy, jaki zaproponował Autor, zasługuje na szczególne uznanie i wyróżnienie, tym bardziej iż w wielu miejscach mamy tu do czynienia z wyszukanymi i subtelnymi charakterystykami.

Rozprawa została napisana sprawnym, barwnym, a przy tym konkretnym i rzeczowym językiem, wyzbytym pretensjonalności i niepotrzebnej ekwilibrystyki leksykalnej, z filologicznym szacunkiem dla omawianych źródeł. Ustalenia zgromadzone w książce pozwoliły na niezwykle istotne z punktu widzenia literaturoznawstwa korekty lub potwierdzenia w zakresie datowania omawianych wierszy, ich atrybucji, wykrycia „skażeń", zależności od innych tekstów; na nowe odczytanie i wartościowanie utworów, których dotąd nie dostrzegano lub które wręcz lekceważono.

Książka Czuły weredyk... wypełnia odczuwalną od wielu lat, niekiedy kłopotliwą lukę badawczą. Jest pionierska pod każdym względem, gdyż Julian Ursyn Niemcewicz jako jedyny bodajże z grona najważniejszych pisarzy oświeceniowo-romantycznych nie doczekał się dotąd monografii tego typu. Należy się spodziewać, że w krótkim czasie stanie się ona przedmiotem ożywionej dyskusji, czyniąc Autora jednym z najbardziej kompetentnych i wytrawnych współczesnych niemcewiczologów.

Z recenzji dr. hab. Marka Nalepy, prof. Uniwersytetu Rzeszowskiego