Parnicki Malewska i długie trwanie

0. Wstęp 7
0.1. Pisanie i rozumienie historii 7
0.1.1. Mit – metafora – narracja 7
0.1.2. Upadek jako koncept 9
0.2. Recepcja późnego antyku 10
0.3. Układ pracy 11

1. O nową historiografię 13
1.1. Odnawianie historii 13
1.1.1. Historiografia przed „Annales” 13
1.1.2. Historiografia modernistyczna. Pierwsze pokolenie „Annales”: Lucien Febvre i Marc Bloch 15
1.1.3. Drugie pokolenie: epoka Fernanda Braudela 17
1.1.4. Trzecie pokolenie: ekspansja nowej historiografii 19
1.1.5. Szkoła „Annales” w Polsce 21
1.1.6. Rzut oka na historiografię po modernizmie 22
1.2. Między zmianą a trwaniem: przedstawiciele nowej historiografi i o późnym antyku 24
1.2.1. Teza Henriego Pirenne’a 24
1.2.2. Fernand Braudel: fałszywie typowa katastrofa 27
1.2.3. Peter Brown: całkowicie odrębna epoka 28
1.2.4. Poczęcie Europy według Jacques’a Le Goffa 33
1.3. Historia odnowiona 35
1.3.1. Osiągnięcia szkoły „Annales” 35
1.3.2. Aparat pojęciowy 36
1.3.3. Jeszcze o metodologii 37

2. Powieść historyczna 39
2.1. Wokół wypowiedzi krytycznych i teoretycznych Józefa Ignacego Kraszewskiego 39
2.1.1. Walter Scott i powieść historyczna 39
2.1.2. Dwa typy powieści 43
2.1.3. Stosunek do przeszłości 48
2.1.4. Przełom wieków 51
2.2. Wokół publicystyki Teodora Parnickiego 53
2.2.1. Sytuacja powieści historycznej na początku XX wieku 53
2.2.2. Nowe zainteresowanie dawnym tematem 55
2.2.3. W kierunku biografii 56
2.2.4. Humanizm katolicki 58
2.2.5. Nowa poetyka powieści historycznej 60
2.2.6. W stronę fantastyki 65
2.2.7. Jaka będzie przyszłość powieści historycznej? 67
2.3. Na marginesie powieści historycznej 69

3. Prolegomena do interpretacji powieści późnoantycznych Teodora Parnickiego i Hanny Malewskiej 73
3.1. W stronę nowej powieści (proza historyczna Wacława Berenta i jej konteksty historycznoliterackie) 73
3.1.1. Powieść o kulturze 73
3.1.2. Opowieści biograficzne 76
3.2. W stronę nowej metafory 81
3.2.1. Tematyka rzymska w powieści historycznej (literatura obca) 81
3.2.2. Polska powieść dziewiętnastowieczna 82
3.2.3. Zwrot ku mitologii greckiej 86
3.2.4. Między mitem a historią 87
3.2.5. Rzym i chrześcijaństwo – rozdział tradycyjnego scalenia 99
3.2.6. Antyk w kinie i telewizji 102

4. Rzym – upadek czy trwanie? 107
4.1. Antyk Parnickiego, antyk Malewskiej 107
4.1.1. „Przy całej odmienności...” 107
4.1.2. Antyczne tworzywo dwudziestowiecznej powieści historycznej 109
4.2. Świat późnego antyku: historia uniwersalna 113
4.2.1. Tekst historii – epoka migracji 113
4.2.2. Tekst utworu – opowieść 121
4.2.3. Bóg zagląda w dusze ludzkie 126
4.2.4. „Nieznające końca rozpoczynanie” 128
4.3. Świat późnego antyku: historia konkretna 133
4.3.1. Tekst historii – Basileia ton Romaion 133
4.3.2. Tekst utworu – studium 138
4.3.3. Logos wygnany 143
4.3.4. Odnaleźć historię 151
4.4. Uwagi końcowe 153
4.4.1. Ostatni Rzymianie 153
4.4.2. Dwie historiozofie 156

Zakończenie 159
Bibliografia 161