Dwujęzyczność angielsko-polska w Australii. Języki mniejszościowe w erze globalizacji i informatyzacji

Definicje terminów 11
Podziękowanie 15
Wstęp 17

1. Tło społeczno-polityczne dwujęzyczności Polonii w Australii 21

Wstęp 21
1.1. Tożsamość narodowa 22
1.1.1. Egalitaryzm 23
1.1.1.1. Język egalitaryzmu 26
1.1.2. Tall poppy syndrome 27
1.1.3. Australijczyk czy Aussie 29
1.1.4. Nauka, kreatywność i sport 30
1.1.5. Wielokulturowość 32
1.2. Polityka językowa Australii 36
1.3. Najnowsze wydarzenia w Australii (2006–2008) 37
1.3.1. Egzamin na obywatela Australii 37
1.3.2. Kevin Rudd przemawia po mandaryńsku 38
1.3.3. Rząd przeprasza Aborygenów 38
1.3.4. Szczyt Australia 2020 39
1.4. W oczach Polaków i badaniach Polonii 41

2. Dynamika dwujęzyczności angielsko-polskiej w Australii w statystykach i badaniach naukowych 47

Wstęp 47
2.1. Definicja dwujęzyczności 48
2.2. Polacy w Australii 50
2.3. Demografia językowa 51
2.4. Liczebność i charakterystyka grupy 52
2.5. Użycie języka polskiego 55
2.5.1. Dom – dane statystyczne 55
2.5.2. Użycie języka polskiego w sieciach społecznych i mediach 57
2.5.2.1. Komunikacja w małżeństwie 57
2.5.2.2. Komunikacja rodziców z dziećmi 58
2.5.2.3. Komunikacja między dziećmi 58
2.5.2.4. Komunikacja z dziadkami 59
2.5.2.5. Grono przyjaciół i znajomych 60
2.5.2.6. Organizacje, grupy i zespoły polonijne 61
2.5.2.7. Kościół 62
2.5.2.8. Media 62
2.5.2.9. Cyberprzestrzeń 63
2.6. Odchodzenie od użycia języka 64
2.6.1. Pierwsze pokolenie 64
2.6.2. Drugie pokolenie 66
2.7. Czynniki wpływające na utrzymywanie się/odchodzenie od języka polskiego w Australii 67
2.7.1. Dystans językowy i kulturowy 67
2.7.2. Wartości rdzenne 68
2.7.2.1. Język polski 68
2.7.2.2. Polska kultura 69
2.7.2.3. Religia 69
2.7.2.4. Rodzina 70
2.7.3. Długość pobytu 71
2.7.4. Sytuacja w kraju zamieszkania – polityka i postawy społeczne 71
2.7.5. Enklawy, miejsce zamieszkania, miasto/wieś 72
2.7.6. Płeć 73
2.7.7. Wartość języka 73
2.7.8. Wizyty w Polsce 74
2.7.9. Szkoła australijska 75
2.8. Wybór wartości kulturowych, identyfikacja i tożsamość 75
2.9. Nauczanie i transmisja języka polskiego w Australii 76
2.10. Analiza języka bilingwistów 78
2.11. Korzyści wynikające z dwujęzyczności polsko-angielskiej w Australii 80
2.12. Prace porównujące użycie języka polskiego z użyciem innych języków etnicznych w Australii 81
2.13. Wnioski 81
2.13.1. Charakterystyka sytuacji ludności polskiego pochodzenia i języka polskiego w Australii 81
2.13.2. Użycie języka polskiego w różnych kontekstach komunikacyjnych 82
2.13.3. Czynniki wpływające na utrzymywanie się/odchodzenie od języka polskiego 83
2.13.4. Tożsamość, identyfikacja, wartości kulturowe 85
2.13.5. Nauczanie i transmisja języka polskiego 86
2.14. Teren badawczy pracy 87

3. Języki mniejszościowe w warunkach globalizacji i informatyzacji 89

Wstęp 89
3.1. Globalizacja i informatyzacja społeczeństw 90
3.1.1. Definicja zjawiska 90
3.1.2. Tożsamość kulturowa 90
3.1.3. Komunikacja elektroniczna a tożsamość 91
3.1.4. Kontakty społeczne w cyberprzestrzeni – przegląd teorii 95
3.1.4.1. Komunikacja nieosobowa. 96
3.1.4.2. Komunikacja międzyosobowa 97
3.1.4.3. Komunikacja nadosobowa 98
3.2. Języki w erze globalizacji 98
3.2.1. Języki w cyberprzestrzeni 99
3.2.2. Języki w nowej organizacji społeczno-ekonomicznej 99
3.3. Wpływ informatyzacji na języki mniejszościowe 101
3.3.1. Opis języka komunikacji elektronicznej osób wielojęzycznych 102
3.3.2. Wybór języka komunikacji elektronicznej przez osoby wielojęzyczne 102
3.3.3. Komunikacja elektroniczna a modele utrzymywania się/odchodzenia od języka 103
3.3.4. Od mediów przekazu do mediów uczestniczenia 104
3.4. Globalna komunikacja elektroniczna a uczenie się i nauczanie języków 105
3.4.1. Wpływ mediów 105
3.4.2. Komunikacja elektroniczna w dziedzinie nauczania wspomaganego komputerowo (Computer-Assisted Language Learning – CALL) 106
3.4.3. Podejścia interakcyjne i społeczne w nauczaniu języka 107
3.4.4. Tożsamość 110
3.4.5. Nauczanie interkulturowe 111
3.4.6. Środowisko nauczania projektowego 112
3.4.7. Nowe formy komunikacji 113
3.4.8. Elektroniczne komunikatory w nauczaniu i transmisji języków mniejszościowych 115

4. Dwujęzyczność angielsko-polska w drugim pokoleniu w dobie globalnej komunikacji 117

Wstęp 117
4.1. Metoda badań i charakterystyka uczestników 117
4.2. Rezultaty 121
4.2.1. Tożsamość 121
4.2.2. Wartość języka polskiego 127
4.2.3. Indywidualna dynamika bilingwizmu 128
4.2.4. Związki z Polską 131
4.2.5. Użycie mediów w języku polskim i jego wpływ na znajomość języka polskiego 133
4.3. Podsumowanie rezultatów badań ankietowych 136

5. Język polski w cyberprzestrzeni i globalnej ekonomii – studia przypadku osób dorosłych drugiego pokolenia 141

Wstęp 141
5.1. Barbara – przedstawicielka drugiego pokolenia Polonii, pracownik socjalny, działacz polonijny i obywatelka cyberprzestrzeni 142
5.1.1. Pozytywistyczny a nowoczesny system nauczania języka polskiego 144
5.1.2. Plastikowi a prawdziwi Polacy. Polskość to więcej niż język 145
5.1.3. „Duchy mówią do mnie przez Internet”. Odbudowywanie więzi z krajem pochodzenia 147
5.1.4. Znaczenie wspólnych doświadczeń historycznych dla tożsamości. Internet a kinship libido 148
5.1.5. „Internet w naszym wieku stał się główną przestrzenią społeczną dla wielu osób”. Porady językowe przez Internet 149
5.1.6. Elektroniczne pamiętniki z „pielgrzymek” do Polski. Barbara o polskich wartościach 150
5.2. Edward – Żyd z polskim paszportem 152
5.2.1. „[…] powtarzają to, co powiedzieli im rodzice”. Kulturowe odkrycia 153
5.2.2. Pasjonat języka polskiego, obywatel Polski 153
5.3. Piotr – przedstawiciel młodego pokolenia Polonii, któremu język polski otworzył możliwość kariery zawodowej w Polsce 155
5.3.1. „Język polski był bardzo ważny”. Do Polski w celu podjęcia pracy 156
5.3.2. Tożsamość? „Prawdę mówiąc, jestem taki «przeskakujący»” 156
5.3.3. „[…] cztery miesiące temu bym ci powiedział, że raczej nie”. Nagła zmiana postawy wobec Polski 157
5.4. Omówienie studiów przypadku 158

6. Nowe technologie w transmisji języka polskiego w rodzinie – studium przypadku dziecka 161

Wstęp 161
6.1. Studium przypadku dwujęzycznego dziecka 165
6.1.1. Opowiadania e-mailowe 167
6.1.2. Elektroniczne reportaże 167
6.1.3. Portale internetowe dla dzieci 171
6.1.4. Korespondencja i blog 172
6.1.5. Projekty szkolne 177
6.2. Analiza przypadku 177
6.2.1. Ilość i jakość komunikacji dziecka w języku polskim 177
6.2.2. Okazje do nauki języka 178
6.2.3. Czynniki wpływające na środowisko uczenia się 179

7. Technologie globalnej komunikacji w nauczaniu języka – studium unowocześniania szkoły polonijnej 183

Wstęp 183
7.1. Szkoła Sobotnia imienia Jana Pawła II w Albion 184
7.2. Kontekst edukacyjny – Victorian Essential Learning Standards 185
7.3. Plany strategiczne i program Szkoły (2006–2009) 188
7.3.1. Nauczanie interkulturowe oraz zadaniowo-projektowe w programie Szkoły 191
7.4. Środowisko elektroniczne Szkoły 192
7.4.1. Sala komputerowa 192
7.4.2. Środowisko internetowe 193
7.5. Projekty wykorzystujące technologie uczestniczenia 193
7.5.1. „Moja Australia, moja Polska” – projekt pilotażowy (2006) 193
7.5.2. „Moja Australia, moja Polska” (2007) 196
7.5.3. Język młodzieżowy – dynamika korespondencji Arka i Pawła 196
7.5.4. Okazje do uczenia się języka stworzone przez projekt internetowy 199
7.5.4.1. Pomoc młodzieży z Polski 200
7.5.4.2. Uczenie się języka związane z dynamiką projektu korespondencyjnego 202
7.5.4.3. Nieoczekiwane okazje do uczenia się 203
7.6. Zadania typu WebQuest 204

Zakończenie 207

Conclusion 215

Aneksy 219

Aneks 1. The dynamics of individual bilingualism: A study of English/Polish bilinguals. Survey 221
Aneks 2. Kierunki, dziedziny i wymiary VELS 225
Aneks 3. Unit of work planner 226
Aneks 4. Travel to Poland – learning unit 230
Aneks 5. Rezultaty próbnego egzaminu państwowego z języka polskiego na poziomie podstawowym (bez sprawności mówienia) 239

Bibliografia 241