Pojęcie żydowskiej „nowej sztuki” określa dokonania twórców reprezentujących różne środowiska, działających w drugiej i trzeciej dekadzie XX wieku, którzy poszukując oryginalnych form artystycznej wypowiedzi, sięgali z jednej strony do tradycji, z drugiej – do aktualnych nurtów sztuki zachodnioeuropejskiej. W Łodzi pierwszym przejawem zachodzących zmian była działalność grupy Jung Idysz. Książka stanowi próbę podsumowania i poszerzenia wiedzy o znaczeniu tej grupy dla żydowskiego środowiska artystycznego. Zebrane w tomie artykuły obejmują różnorodny zakres tematyczny, reprezentują zróżnicowane metody badawcze i interdyscyplinarne sposoby ujęcia zjawisk: od osadzonych w szerokim kontekście przemian społeczno-politycznych rozważań o drogach rozwoju nowej kultury żydowskiej, przez refleksje nad kwestią tożsamości i narodowości, po charakterystykę wybranych aspektów twórczości poszczególnych artystów. Autorzy tekstów prezentują nowe ustalenia i interpretacje, wysuwają hipotezy i stawiają postulaty, które pozwalają z nowej perspektywy spojrzeć na barwny okres tworzenia żydowskiej „nowej sztuki”.
Od Redakcji 7
Małgorzata Geron, Jerzy Malinowski, Badania nad ekspresjonizmem w Polsce: Formiści – Bunt – Jung Idysz. Historia – perspektywy – najnowsze publikacje 11
Tamara Sztyma, „Nowa sztuka żydowska” jako wyraz nowych postaw ideologicznych i przemian tożsamości polskich Żydów w pierwszych dekadach XX wieku 29
Teresa Śmiechowska, Obrazy z Jidyszlandu. Fotografia jako medium tworzenia mitu narodu 39
Agnieszka Salamon-Radecka, Okoliczności pobytu Giny i Marka Szwarców w Wielkopolsce w latach 1919–1920 w świetle zachowanej dokumentacji źródłowej – ludzie, miejsca, wydarzenia 49
Lidia Głuchowska, Bunt and Yung Yidish. Between Poznań, Łódź and Berlin. Contacts, conceptions, artistic events 71
Dariusz Dekiert, Między Jidyszlandem a Palestyną. Twórczość jidyszowa i hebrajska Icchaka Kacenelsona 107
Renata Piątkowska, Sztuka narodowa czy sztuka narodu? Wystawy artystów z kręgu awangardy w Żydowskim Towarzystwie Krzewienia Sztuk Pięknych w Warszawie 127
Irmina Gadowska, Agnieszka Świętosławska, “At the start of the rebirth of art in Łódź”? The START artists’ oeuvre in relation to modern art 151
William Gilcher, Izrael Lejzerowicz, artist and poet 171
Joanna Podolska, W Araracie i Idisze Bande. Przyczynek do biografii Dawida Bajgelmana 179
Krzysztof Stefański, The contribution of Jewish architects to the development of modernist housing in 1930s Łódź 197
Karol Jóźwiak, Stefan Themerson – artysta z Polski, czyli znikąd 221
Adam Sitarek, Żydowscy artyści i Zagłada. Getto w twórczości Izraela Lejzerowicza i Sary Majerowicz 237
Eleonora Jedlińska, Grupa Jung Idysz i tradycja ekspresjonizmu – malarstwo szkoły bostońskiej 249
Aneks 263
Ekspresje wolności. Bunt i Jung Idysz – wystawa, której nie było…, Muzeum Miasta Łodzi, 12.06. – 29.09.2019 265
Katalog obiektów prezentowanych na wystawie, oprac. Irmina Gadowska, Teresa Śmiechowska, Agnieszka Świętosławska 269
Indeks nazwisk 303
