Aktualne problemy zarządzania - teoria i praktyka

Problemy związane z szeroko pojętym zarządzaniem są odzwierciedleniem epoki, do której się odnoszą. W obecnej sytuacji nasze problemy dotyczą i wynikają przede wszystkim z następujących uwarunkowań: 1) stanu rozwoju gospodarki, tj. zdolności przedsiębiorstw, przedsiębiorców i pracowników do dostosowania się do wymogów zmieniającego się rynku; 2) polityki społeczno-gospodarczej, która określa kierunki zmiany istniejącego stanu gospodarki i zakres reform oraz stosowane instrumenty jej wdrażania; w Polsce polityka ta z jednej strony związana jest z budową gospodarki rynkowej i akcesją Polski do Unii Europejskiej, z drugiej zaś – wynika z rozwiązywania zagadnień dotyczących sytuacji kryzysowej na świecie, w tym bieżących spraw związanych z funkcjonowaniem społeczeństwa i gospodarki; 3) akcesji Polski do Unii Europejskiej, a zwłaszcza przebudowy poszczególnych działów gospodarki i dostosowania ich do wymagań Unii Europejskiej, a w tym powstawania nowych instytucji i mechanizmów funkcjonowania podmiotów gospodarczych, regulacji, zmiany prawa itp.; 4) transformacji społeczno-gospodarczej, która jest następstwem wymienionych uwarunkowań, określających zakres dokonywanych zmian i ich finansowania, w tym finansowania z funduszy unijnych na określone cele (np. w regionach problemowych); 5) sytuacji kryzysowej gospodarki, występującej na świecie i mającej wpływ na przebieg procesów restrukturyzacji, tj. zakłócenia przyjętych rozwiązań przez politykę społeczno-gospodarczą i wydłużania procesów zmian struktury społeczno-gospodarczej; 6) wiedzy na temat zarządzania, w tym zarządzania publicznego, która ułatwia procesy podejmowania trafnych decyzji i ich realizacji. Analizując poszczególne uwarunkowania procesów zarządzania należy stwierdzić, że w Polsce zdolność przedsiębiorstw, przedsiębiorców i pracowników do dostosowania się do wymogów zmieniającego się rynku nie jest dostateczna. Spowodowane jest to różnymi czynnikami, poczynając od posiadanego majątku wytwórczego, poprzez stosowane technologie, poziom wykształcenia i umiejętności przedsiębiorców i pracowników, a kończąc na rodzaju i liczbie wprowadzanych innowacji. Przyjęte rozwiązania nie zawsze były ponadto trafnie wybrane i realizowane. Wynikało to z braku systemowego i długofalowego podejścia do przeprowadzonych zmian, które są podstawą kompleksowości i integralności zarządzania, a w następstwie tego zapewnienia ich optymalności (łącznie z rentownością) i lepszego dostosowania do występujących potrzeb. Nadmiernie też opierano się na metodach zarządzania zastosowanych w innych warunkach, nie zawsze odpowiednich do warunków Polski, która próbuje nadrobić zaległości w poziomie rozwoju społeczno-gospodarczego. Biorąc pod uwagę występujące społeczno-gospodarcze uwarunkowania funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki, w niniejszej monografii podjęto próbę naświetlenia aktualnych problemów zarządzania, które po pierwsze uwzględniałyby te uwarunkowania, a po drugie – wskazywały na kierunki zmian, wraz z propozycją zastosowania konkretnych rozwiązań na wybranych przykładach. Cele pracy mają zatem zarówno charakter poznawczy, jak i aplikacyjny. Monografia składa się z trzech zróżnicowanych części, które jednak wzajemnie się dopełniają. W części pierwszej pt. Makroekonomiczne uwarunkowania funkcjonowania organizacji i zarządzania nimi ukazano przyczyny współczesnego kryzysu finansowo-ekonomicznego oraz wpływ uwarunkowań makroekonomicznych i instytucjonalnych na ryzyko wypłacalności i płynności w bankach europejskich oraz zarys polityki gospodarczej po kryzysie. Jednocześnie szczegółowo określono zagadnienia polityki edukacyjnej i zarządzania edukacją oraz polityki innowacyjnej. Osobne zagadnienia – związane z potrzebą reformowania – stanowią rozdziały obejmujące relacje urzędnik – przedsiębiorca oraz system ochrony zdrowia w Polsce. Druga część pt. Funkcjonowanie organizacji zawiera rozważania dotyczące społecznej odpowiedzialność biznesu z perspektywy pracownika oraz odpowiedzialności prawnokarnej menedżerów za antykonkurencyjne praktyki przedsiębiorców. Jednocześnie ukazano cel spółki kapitałowej, ze szczególnym uwzględnieniem specyfiki celu spółki Skarbu Państwa. Przedstawiono także wyzwania i problemy, jakie stoją przed sektorem małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce. Pozostałe opracowania tej części obejmują konkretne problemy funkcjonowania różnego rodzaju organizacji, których rozwiązanie powinno sprzyjać ich sprawniejszemu działaniu, a mianowicie – mechanizm działania controllingu finansowego w przedsiębiorstwie; – rolę przedsiębiorstwa ekonomii społecznej w aktywizacji społeczno-zawodowej osób niepełnosprawnych; – zasady wynagradzania pracowników wynikające z prawa pracy i ich porównanie z praktyką firm oraz teorią zarządzania personelem; – współkonsumpcję jako wyzwanie dla współczesnego marketingu. Z kolei część trzecia pt. Zarządzanie organizacjami jest poświęcona procesom decyzyjnym w zarządzaniu opartym na pełnym systemie informacyjnym oraz przy wykorzystaniu systemów informatycznych. Zwrócono tutaj uwagę na złożoność uwarunkowań funkcjonowania organizacji (zwłaszcza na rynku międzynarodowym) oraz na cechy jakościowe informacji. Zagadnienia te rozpatrywano w odniesieniu do organizacji zarówno biznesowych, jak i publicznych, wskazując na potrzebę doskonalenia systemów zarządzania, jak np. w odniesieniu do zarządzania czasem pracy. Jednocześnie przedstawiono kierunki ewolucji projektowania systemów informatycznych wspomagających zarządzanie oraz wpływ tych systemów na zmiany w naukach o zarządzaniu. Podstawą monografii były wybrane badania i rozważania pracowników Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego. Badania te mają zróżnicowany charakter, ale mam nadzieję, że dobrze odzwierciedlają tak zakres badań społeczności Wydziału, jak i współczesne problemy zarządzania.