Kształtowanie ładu demokratycznego w państwach Europy Środkowej i na Bałkanach Szanse i zagrożenia

Mija 25 lat od zasadniczych przemian ustrojowych w regionie Europy Środkowej i Bałkanów. Nauki społeczne w latach 90. XX wieku dość optymistycznie analizowały zachodzące procesy transformacyjne. Kształtowanie instytucji demokratycznych i rynkowych wydawało się pewne i niepodważalne, a efekty zmian miały być dostrzegalne szybko, same zaś zmiany przebiegać bezboleśnie. Doświadczenia minionych lat pozwalają na bardziej wyważone i umiarkowane opinie. Nie uformował się bowiem jeden model przeobrażeń ustrojowych w omawianych państwach, wynikało to ze zróżnicowanych przesłanek wewnętrznych i zewnętrznych. O ile w kilku przypadkach możemy posługiwać się terminem tzw. udanej transformacji, to w pozostałych państwach zarówno procesy demokratyzacyjne, jak i zmiany gospodarcze napotykały na liczne trudności, a ich efekty nawet współcześnie nie są jednoznaczne. Przeszłość nakłada się na teraźniejszość, ożywają dawne konflikty narodowościowe, stopień rozwoju instytucji demokratycznych jest zróżnicowany. Autorzy i redaktor naukowy wyrażają jednocześnie nadzieję, iż nowe spojrzenie na zagadnienia polityczno-ustrojowe w państwach tzw. nowych demokracji położonych w Europie Środkowej i na Bałkanach przysporzy naukom społecznym i prawnym materiału do zarówno wnikliwych analiz porównawczych, jak i studiów szczegółowych. Życzymy przyjemnej lektury wzbogaconej o refleksję naukową.