Przestrzenie. Studia i szkice o literaturze

Książka Przestrzenie gromadzi studia o zróżnicowanej tematyce, powiązane w całość za sprawą obecnej w nich problematyki przestrzeni. Przedstawione w tomie badania wpisują się w nurt refleksji humanistycznej po zwrocie topologicznym, ale autor czerpie metodologiczne inspiracje z wielu źródeł. Tytułowa przestrzeń jest rozumiana na wiele sposobów: przede wszystkim jako przestrzeń fizyczna modyfikowana przez zanurzenie w rzeczywistości humanistycznej, ale także jako miejsce wyobrażone, wypełniane sensem za sprawą przestrzennych motywów wędrówki czy wizji. Powracające w esejach problemy wiążą się także z genologią, zwłaszcza z przestrzennym aspektem gatunkowych architekstów, a także z długim trwaniem tradycji antycznej splecionej z symbolicznym znaczeniem przestrzeni w topoi Arkadii, życia jako wędrówki i innych. Analizowane teksty kultury pochodzą z różnych epok – szkic o zapisanym w czternastowiecznych utworach Petrarki doświadczeniu Prowansji ukazuje symboliczne znaczenia przestrzeni jako obszaru zadomowienia i wędrówki, rozdział o „Pochwale Krakowa” Stanisława Ciołka prezentuje różnorodne sensy miasta w piętnastowiecznym wierszu panegirycznym, Epitafium Rzymowi Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego staje się przyczynkiem do syntetycznego ujęcia ruin jako motywu obecnego w dawnej i współczesnej kulturze, a także w codziennym doświadczeniu przestrzeni miejskiej. Równie trwała okazuje się atrakcyjność toposu arkadyjskiego, obecnego we współczesnym wierszu Juliana Kornhausera Et in Arcadia ego, któremu poświęcony jest rozdział Idąc po arkadyjskich ścieżkach. Większość zgromadzonych w zbiorze tekstów dotyka różnych odmian tematu, motywu i wątku podróży, pielgrzymki czy wędrówki, z całym bagażem ich symbolicznego uposażenia. Obecne w tekstach Petrarki i Sępa-Szarzyńskiego, powracają one w wizyjnych tekstach barokowych i relacjach pamiętnikarskich z czasów saskich. Przestrzenie wyobrażone, wizyjne, śnione i wirtualne łączą z kolei ponad epokami szereg tekstów na różne sposoby onirycznych: omówione zostały niemimetyczne przestrzenie o cechach surrealistycznego kolażu (w Nadobnej Paskwalinie Samuela Twardowskiego) oraz halucynacyjne i symulowane przestrzenie powieści Stanisława Lema i ich filmowych adaptacji. Rozdział Sen – doświadczenie – tekst jest z kolei refleksją o szeroko rozumianej formie gatunkowej ‘sen’ i próbą wypracowania paradygmatu ujęcia snu w refleksji humanistycznej.