Poezja świadoma siebie. Interpretacje wierszy autotematycznych

Spośród wielu definicji, za pomocą których usiłuje się przybliżyć istotę poezji, na szczególną uwagę zasługuje uznanie jej za formę spotęgowanej świadomości. W takim przybliżeniu jest szacunek dla wysiłku poetów, jaki wkładają oni w dążenie do odsłonięcia prawd o świecie - ich własnych prawd, nieraz formułowanych w skrajnie niesprzyjających warunkach osobistych i historycznych, ale jakże często w zdumiewający sposób mówiących coś także o nas samych, o czytelnikach ich wierszy. Jest też, równocześnie, zdumienie dla ich umiejętności zawarcia nawet tego, co najistotniejsze i najtrudniejsze w formie trafnej a lapidarnej, która pozwala pamięci zachować nie tylko myśl, ale i słowo poety. Najbardziej wartościowe i najpiękniejsze wiersze powstają wtedy, gdy świadomości spraw świata i człowieka towarzyszy adekwatna świadomość możliwości języka - inaczej prawda poety pozostałaby tylko jego prawdą, albo uległa zniekształceniu w nieporadności mowy wobec istoty rzeczy. Ale nawet w przypadku wierszy najbardziej udanych wyczuwalne jest napięcie między słowem i rzeczą, tyle że wtedy służy ono zarówno pobudzeniu czytelnika do współdociekania sensu, jak i ożywieniu inwencji językowej.