Przestrzeń sportu, rekreacji i turystyki bez barier

Niniejsza praca, jest efektem dwóch kolejnych prac badawczych zrealizowanych na Akademii Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego w Warszawie pod kierunkiem autorki w latach 2008-2014. Pierwsza praca (DS-114) miała temat: „Współczesne tereny sportu i rekreacji w mieście”, a późniejsza (DS-144): „Przestrzenne, społeczne i kulturowe uwarunkowania rozwoju turystyki miejskiej”. Oba granty były finansowane przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W obu tematach integralną częścią badań było rozważenie uwarunkowań polepszenia dostępności funkcjonalnej do infrastruktury sportowej, rekreacyjnej i turystycznej. Z uwagi na dwa, co prawda uzupełniające się – ale merytorycznie różne, wątki poruszanych zagadnień, pracę podzielono odpowiednio na dwie części: część I („Obiekty sportowe i tereny rekreacji bez barier”) oraz część II („Przestrzeń turystyczna bez barier”). W części pierwszej autor prezentuje uwarunkowania prawne dla kształtowania przestrzeni sportu i rekreacji bez barier. Rozważania rozpoczyna prezentacja uwarunkowań prawnych w zakresie projektowania i planowania przestrzennego z uwzględnieniem potrzeb osób niepełno-sprawnych (w Polsce i w innych krajach UE). W kolejnych rozdziałach części pierwszej autorka przedstawia zasady, które powinny obowiązywać przy planowaniu wybranych obiektów sportowych (takich jak stadiony, pływalnie) oraz terenów otwartych sportu i rekreacji bez barier dostępności (takich jak place zabaw, kąpieliska i plaże). W części drugiej pracy, poświęconej kształtowaniu przestrzeni turystycznej bez barier na wstępie zaprezentowano obowiązujące regulacje prawne w zakresie zagospodarowania turystycznego dostępnego dla osób niepełno-sprawnych. W kolejnych rozdziałach omówiono zagadnienia z teoretyczne związane z uwarunkowaniami dostosowania dla niepełnosprawnych podstawowej infrastruktury turystycznej (obiekty hotelarskie, lokale gastronomiczne, transport) oraz infrastruktury uzupełniającej (muzea). Ponieważ celem podjętych prac było poszukiwanie rozwiązań praktycznych na podstawie teoretycznych uwarunkowań kształtowania środowiska dostępnego dla sportu, rekreacji i turystyki, praca zawiera także bogaty materiał analiz graficznych i propozycji możliwych do zastosowania rozwiązań praktycznych. Konkretnym efektem podjętych prac są już zgłoszone w latach 2011-2014 do Urzędu Patentowego RP wzory użytkowe, projekty mające na celu lepsze przygotowanie terenów wypoczynku dla osób niepełnosprawnych (w tym dzieci), obejmujące między innymi urządzenia do zastosowania na integracyjnych placach zabaw. Zgodnie z założeniem są to urządzenia o charakterze uniwersalnym, ułatwiające codzienne życie nie tylko osobom niepełnosprawnym, ale wszystkim korzystającym z danej formy rekreacji; są stosunkowo proste, niekosztowne i łatwe do zastosowania na terenach sportowo-rekreacyjnych. Te oraz inne urządzenia zaprezentowane w niniejszej pracy oparto o dane antropometryczne (podstawowe wymiary i zakresy ruchu osób niepełnosprawnych) użytkowników wózków, osób star-szych, niewidomych, kobiet w ciąży itp., które mają znaczenie dla minimalnych wymiarów rzutów poziomych i pionowych pomieszczeń w budynkach i obiektach sportowych, dla sportowo-rekreacyjnych urządzeń terenowych, dla infrastruktury turystycznej. Ponieważ parametry antropometryczne są cykliczne uaktualniane, w niniejszym opracowaniu korzystano wyłącznie z opublikowanych badań po roku 2000, takich jak na przykład rekomendacje International Paraolimpic Committee (IPC) z 2010 roku. Należy podkreślić, że zawarte w wymienionych publikacjach dane dotyczące możliwości antropometrycznych osób niepełnosprawnych (w szczególności zasięgu kończyn górnych użytkowników wózków), są z konieczności uśrednione, konsekwentnie prezentowane w pracy propozycje rozwiązań mają też taki charakter. Zatem nie mogą uwzględniać sytuacji szczególnych i być może w konkretnych warunkach będą wymagać indywidualnego dopracowania. Z uwagi na różnorodność dysfunkcji i ograniczeń organizmu, a także wieloraki sprzęt wspomagający – należy ewentualne różnice uwzględniać w założeniach projektowych (dotyczy to na przykład różnych modeli specjalistycznych wózków sportowych, używanych do różnych dyscyplin, mających różne wymiary i pole manewrowe – promień obrotu).