Polska Historiografia Wojskowa

Zmiany organizacyjne w Wojsku Polskim po transformacji ustrojowej, rozpoczętej w 1989 r., spowodowały likwidację znacznej liczby komórek badawczych i dydaktycznych zajmujących się historią wojskowości w uczelniach wojskowych. Przy niektórych polskich uniwersytetach istniały komórki organizacyjne zajmujące się historią wojskową, choć obecnie należą one do rzadkości. Polscy historycy wojskowości odgrywali ważną rolę w międzynarodowych stowarzyszeniach. Pisze o tym prezes Stowarzyszenia Historyków Wojskowości prof. dr hab. Tadeusz Panecki. W niniejszym opracowaniu kilkunastu autorów prezentuje wyniki swoich badań. Na treść publikacji składają się wartościowe artykuły autorstwa: prof. dr. hab. Tadeusza Paneckiego pt. Miejsce i rola Stowarzyszenia Historyków Wojskowości w badaniach historycznowojskowych; dr. Janusza Gmitruka pt. Rozwój historiografii czynu zbrojnego ruchu ludowego w latach II wojny światowej. Rola i wkład Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego; prof. dr hab. Danuty Kisielewicz pt. Badania historyczno-wojskowe w zakresie problematyki jenieckiej na łamach „Łambinowickiego Rocznika Muzealnego”; dr. Grzegorza Jasińskiego pt. Powstanie warszawskie w badaniach historycznych. Stan i perspektywy; dr. Tomasza Glinieckiego pt. Fotografia wojenna jako źródło historyczne; prof. dr. hab. Janusza Zuziaka pt. Wojsko Polskie w Kanadzie w latach II wojny światowej jako przedmiot badań historycznych; prof. dr. hab. Wojciecha Włodarkiewicza pt. Działalność dydaktyczna i naukowa historyków w Wojskowej Akademii Technicznej; prof. dr. hab. Józefa Smolińskiego pt. Historycy wojskowości Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach; prof. dr. hab. Witolda Jarno pt. Badania historyczno- wojskowe w Instytucie Historii Uniwersytetu Łódzkiego w pierwszych dwóch dekadach XXI wieku; prof. dr. hab. Andrzeja Olejko pt. W 80 rocznicę drugiej lotniczej Battle of Britain. Stan badań nad tematyką udziału Polish Air Force i lotnictwa czechosłowackiego w 1940 r.; prof. dr. hab. Jerzego Prochwicza pt. Alumni w Wojsku Polskim w latach 1959-1980. Fakty i mity oraz dr Grażyny Bołcun pt. Historia wojskowa w społeczności Podkarpacia (ziemia kolbuszowska i stalowowolska). Prezes Stowarzyszenia Historyków Wojskowości prof. T. Panecki scharakteryzował jego dzieje oraz wskazał na istniejące problemy. Prof. W. Włodarkiewicz przedstawił rolę historyków z WAT w badaniach w obszarze historii wojskowości – w tekście jest szerokie omówienie tych dokonań – ale też przekazywanie ich w procesie dydaktycznym tej Uczelni. Autor optymistycznie zapatruje się na obecne prace zespołu, którym kieruje, pokazując zarówno jego dorobek, jak i plany naukowe w obszarze historii wojskowości. Zwracam uwagę na interesujące opracowanie dr. J. Gmitruka prezentującego dokonania historyków ruchu ludowego w zakresie pokazywania ich dokonań także w obszarze badań nad historią wojskowości. Podkreślony został wkład Komisji Historycznej Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (NKW ZSL), z inicjatywy której w 1958 r. podjęto szeroką akcję zbierania zachowanych dokumentów, materiałów i relacji z lat okupacyjnej działalności, także zbrojnej ruchu ludowego, którą później badał utworzony Zakład Historii Ruchu Ludowego. To właśnie ta komórka, wspólnie z działającą od roku 1949 Ludową Spółdzielnią Wydawniczą, podjęły dzieło opracowania i popularyzacji dziejów konspiracyjnego ruchu ludowego i jego siły zbrojnej – Batalionów Chłopskich. W pełni należy docenić osobisty wkład dr. J. Gmitruka w organizowanie i prowadzenie badań także w obszarze historii wojskowości. Czyni to od 1997 r. jako dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, kierując także od 1990 r. Zakładem Historii Ruchu Ludowego, a po pewnym czasie również Ludowym Towarzystwem Naukowo-Kulturalnym. Na wyróżnienie zasługują publikacje profesorów J. Zuziaka i A. Olejki, którzy przedstawiają wyniki własnych badań nad mało znaną tematyką polskich dokonań w ramach walki zbrojnej w okresie II wojny światowej, dzieje Wojska Polskiego formowanego w Kanadzie czy dokonania polskich i czechosłowackich pilotów podczas bitwy powietrznej o Wielką Brytanię w 1940 roku. Pozostałe opracowania, dobrze udokumentowane źródłowo, podejmują tematykę szczegółową i wnoszącą nowe wątki do ogólnej refleksji nad współczesnymi badaniami w obszarze historii wojskowości.