Życie ludzi

PRZEDMOWA DO WYDANIA DRUGIEGO (Alicja Żywczok) 9

PRZEDMOWA 11

WSTĘP – Jak ludzie żyją? Temat odwiecznie pasjonujący 15

KONCEPCJA I PROBLEMATYKA BIOGRAFII OGÓLNEJ – Nazwa i przedmiot biografii ogólnej – Nauka o życiu jednostki na tle stosunków międzyludzkich – Biografia ogólna a biografie konkretne – Wykonalność programu biografii ogólnej – Przysłowia jako stwierdzenia prawidłowości w życiu ludzkim – Fragmenty biografii ogólnej w literaturze pięknej – Fragmenty biografii ogólnej w piśmiennictwie moralistycznym – Składniki biografii ogólnej w charakterologii i w nauce o osobowości – Elementy biografii ogólnej w etnopsychologii – Biografia ogólna a psychologia ogólna – Biografia ogólna a psychologia rozwojowa – Biografia ogólna a psychologia społeczna – Biografia ogólna na tle koncepcji klasyków psychologii naukowej – Biografia ogólna a tzw. psychologia życia – Problematyka biografii ogólnej – Zdobywanie chleba i jedzenie – Dach nad głową, odzież i walka z cierpieniem – Życie seksualno-erotyczne – Życie rodzinne – Życie zabawowe i towarzyskie – Życie kulturalne – Formy i przebieg życia 19

ŻYCIE ZWIERZĄT A LUDZI – Poglądy – Tryb życia zwierząt – Zdobywanie pokarmu i zaspokajanie głodu – Formy walki i zabezpieczeń – Płeć i potomstwo – Zabawy – igraszki zwierząt – Odpoczynek i lenistwo zwierząt – Życie społeczno-towarzyskie zwierząt – Czego brak w życiu zwierząt? – Zmienność i wielopostaciowość potrzeb ludzkich – Przyczyny komplikacji i zmienności potrzeb ludzkich 46

MOTORY ŻYCIA LUDZKIEGO – Zapatrywania filozoficzne – Ewolucjonizm i koncepcja instynktu – Rzecznicy psychologii dynamicznej – Istotne różnice między psychiką ludzi i zwierząt – Motory aktywności ludzkiej – „Świat” ludzkich potrzeb – Motywy postępowania – Egoizm, sympatia i altruizm w motywach postępowania – Problem ideowych motywów postępowania – Pycha i ambicje jako motywy postępowania – Droga do koncepcji wielości motorów życia ludzkiego – Układ motorów życia ludzkiego 65

LUDZIE MIĘDZY SOBĄ – Sprawa społecznej natury człowieka – Biegunowo sprzeczne oceny natury ludzkiej – Stosunki międzyludzkie – Stosunki międzyludzkie a stosunki społeczne – Przegląd stosunków międzyludzkich – Podstawowe czynności w stosunkach międzyludzkich – Poznawanie jako wzajemne ocenianie się – Oceny według jakości aparycji – Oceny według cech mowy i wymowy – Oceny według cech temperamentu – Oceny postępowania i cech osobowości – Wzajemne postawy – Przegląd wzajemnych oddziaływań ludzi na siebie – Oddziaływanie wyrazem uczuć i aparycja – Oddziaływanie werbalno-logiczne – Egoizm, walka i współdziałanie – Główne formy współdziałania – Opiekuństwo i pomoc – Od koleżeństwa do przyjaźni – Formy i uzależnienia przyjaźni – Współżycie towarzyskie – Walka w stosunkach międzyludzkich – Główne formy walki psychologicznej – Współzawodnictwo w walce o byt – Strach jako instrument agresji i obrony – Odstraszanie i tzw. Równowaga strachu – Strach „pozytywny” w stosunkach międzyludzkich – Sprawa powszechności pewnych form walki – Rola kłamstwa i pozorów w stosunkach międzyludzkich – Formy i skutki nieprzyjaźni – Uzależnienia jakości stosunków międzyludzkich 106

WALKA O BYT – Wstęp pojęcie walki o byt 170

Głód i zjawiska pochodne – Głód i pragnienie a przemiana podstawowa – Uzależnienia walki z głodem – Przeżycia głodu – Lęki głodowe – Zabezpieczenia przed głodem – Zabezpieczenia bezpośrednie – Zabezpieczenie pośrednie – Walka o byt a sprawa tzw. ekonomii wysiłku – Chleb „za darmo” – Praca jako forma walki o byt – Postawy wobec pracy – Mobilizacja sił do pracy – Postawy do przedmiotu pracy i do jej wytworów – Aspołeczne formy walki o byt – Patologia walki o byt – Chciwość i skąpstwo – Miraż złota – Abnegacja w walce o byt – Gospodarka jednostkowa 173

Kuchnia i jedzenie – Fizjologia i psychologia jedzenia – Żywność, pokarmy i potrawy – Psychologiczna rola wynalazku ognia – Jedzenie dla przyjemności – Powstawanie techniki kulinarnej – Następstwa techniki kulinarnej – Geneza potraw i proces ich zróżnicowania – Wikt i jego formy – Apetyt – Obżarstwo, sybarytyzm i smakoszostwo – Postawy niedożywionych – Wspólny stół, biesiady i współbiesiadnicy – Picie napojów wyskokowych – Rola pijaństwa w życiu ludzkim – Narkotyki i narkomania – Poczęstunki – Magiczna rola jedzenia i picia 205

Odzież i strój – Rozróżnienie terminów – Podstawowe funkcje odzieży – Uzależnienia zmian odzieży – Garderoba i jej zróżnicowanie – Strój – Prestiżowa i sakralna rola stroju – Estetyczny aspekt stroju – Erotyczny aspekt stroju i moda – Indywidualne uzależnienia odzieży, względnie stroju – Stroje tradycjonalne – Gromadzenie i posiadanie odzieży – Chorobliwa troska o strój i abnegacja 225

Dach nad głową – Czynniki domotwórcze – Stały dach nad głową i jego funkcje – Mieszkanie i dom – Zabezpieczenia w dachu nad głową – Od legowiska do łóżka – Funkcje mebli – Higieniczne funkcje dachu nad głową – Estetyczne funkcje mieszkania i domu – Dom rodzinny 235

Troska o bezpieczeństwo – Rola bezpieczeństwa w życiu ludzi – Co to jest niebezpieczeństwo? – Zagrożenia ze strony ludzi – Zabezpieczenia 243

Walka z cierpieniem – Pojęcie i formy cierpienia – Postawy wobec zdrowia i choroby – Pacjenci i lekarze – Walka z kalectwem – Walka z cierpieniem moralnym – Odporność na cierpienia i cierpiętnictwo 248

ŻYCIE SEKSUALNO-EROTYCZNE 257

Seksualne podstawy – Wstęp – Biografia życia seksualno-erotycznego – Seksualne podstawy życia erotycznego – Pożądliwość seksualna – Funkcje marzeń – Treści i formy marzeń seksualnych – Sny o treści seksualnej – Obiektywne przejawy potrzeb seksualnych – Wybiórczość obserwacyjna o podłożu seksualnym – Wypowiedzi o treści lub intencji seksualnej – Prowokacje seksualne – Roztaczanie walorów osobistych – Pieszczoty seksualne – Stosunki seksualne – Namiętność i oziębłość seksualna – Dosyt, niedosyt, przesyt seksualny – Zbiór uzależnień – Wstyd seksualny – Uzależnienia kalkulacyjne 257

Erotyczne nadbudowy – Baza a nadbudowa w życiu seksualno- -erotycznym – Poszukiwanie partnera i dobór erotyczny – Durzenie się i flirt – Zakochanie się – Szczęście w miłości – Zazdrość i dramaty erotyczne – Dzieje miłości – Pożycie małżeńskie i osobowościowe skutki powiązań erotycznych – Formy życia erotycznego – Życie erotyczne i więź rodzinna – Biograficzna rola miłości 291

ZABAWY, GRY I ROZRYWKI – Funkcje zabaw – Rozmaitość zabaw – Zabawy i uciechy ruchowe – Funkcje i formy tańca – Zabawy ruchowe oparte na współzawodnictwie – Zabawy jako uciechy kontemplacyjne – Gry umysłowe – Smak ryzyka – Hazard – Postawy wobec gier umysłowych – Rozrywki – Hobby jako rozrywka – Zabawowa strona działalności twórczej 317

LUDZIE SIĘ UCZĄ – Człowiek jako istota ucząca się – Kiedy mówimy o uczeniu się? – Ogólna koncepcja uczenia się – Zabawy i naśladownictwo jako formy uczenia się – Uczenie się przygodne i nabywanie doświadczenia – Uczenie się poprzez praktykę – Uczenie się obowiązkowe – Formy wymagań w szkolnym uczeniu się – Rola uczenia się szkolnego w życiu jednostki – Uczenie się samodzielne i samokształceniowe – Uczenie się jako swoiste działanie – Wielowarstwowość uczenia się jako działania – Uczenie się a poznawanie – Społeczna rola i socjologiczna strona uczenia się – Rezultaty uczenia się 343

LUDZIE TWORZĄ – Rola twórczej działalności w życiu ludzi – Praca wytwórcza a działalność twórcza – Ogólna charakterystyka działalności twórczej – Przegląd uzależnień działalności twórczej – Zewnętrzne i wewnętrzne uzależnienia działalności twórczej – Osobiste uzależnienia działalności twórczej – Przygotowanie do działalności twórczej – Fantazja i niepokój twórczy – Twórczy stosunek do rzeczywistości i styl życia – Rola ogólnej inteligencji w działalności twórczej – Twórczy talent – Witalność i zdrowie – Uzależnienia moralne – Genialność jako splot osobistych warunków wysoce oryginalnej działalności twórczej – Reakcje na społeczny oddźwięk działalności twórczej 366

LUDZIE KORZYSTAJĄ Z KULTURY – Korzystanie z kultury – Potrzeby kulturalne – Problem recepcji kultury – Problem i pojęcie rozumienia – Formy i przebieg rozumienia – Rozumienie podniet niewerbalnych – Sytuacja czytelnika, widza, słuchacza – Uczucia bieżące czytelnika, widza, słuchacza – Uczucia pochodne z odbioru podniet kulturowych – Wpływ podniet kulturowych na postępowanie – Wpływ podniet kulturalnych na osobowość – Typy osobowości czytelników 395

LUDZIE WIERZĄ I FILOZOFUJĄ – Wierzyć a wiedzieć – Droga od działania do świata wartości – Ideały i wartości naczelne – Proces scalania doświadczenia i wiedzy osobistej – Nadmiar potrzeb samozachowawczych i jego następstwa – Pogląd na świat – Charakter wierzeniowy poglądów na świat – Integracyjna rola poglądu na świat – „Pociecha” z poglądu na świat 424

BIEG I FORMY ŻYCIA – Problematyka – Tryb życia powszedniego – Przebieg życia – Poziomy życia – Jakościowe formy, czyli style życia – Uroda życia – Los człowieka 439

METODY BIOGRAFII OGÓLNEJ – Założenia – Dobór metod roboczych – Metody obserwacyjne – Możliwości eksperymentowania w biografii ogólnej – Eksperyment biograficzny – Pamiętniki, autobiografie – Sposoby korzystania z materiału pamiętnikarskiego – Pamiętniki konkursowe – Interpretacja psychologiczna wytworów 454

PIŚMIENNICTWO 467