Lustracya 1790

Rok 1790. Obraduje Sejm Czteroletni, potrzeba pieniędzy na wojsko, podjęto decyzje o zmianie statusu dóbr biskupich. Na zatwierdzenie przez papieża swojej nominacji na nowego biskupa łuckiego i brzeskiego czeka Adam Naruszewicz. W tym momencie do dóbr tego biskupstwa, obejmujących 2 miasta i 42 wsie, z ramienia Komisji Skarbu Rzeczypospolitej wyruszają lustratorzy, aby wycenić stałe z nich dochody, a co za tym idzie także podatki. Co zastają w rozrzuconych po Wielkim Księstwie Litewskim i Koronie miejscach? Co biorą pod uwagę w obliczeniach i w jaki sposób liczą intratę? Jak żyją ludzie w dobrach biskupich, co posiadają i jakie mają powinności, na co się skarżą? Czym kończy się ta lustracja? Autor próbuje odpowiedzieć na te pytania na podstawie raportów z niej oraz takich źródeł, jak listy biskupa Naruszewicza. Jednocześnie stara się śledzić niektóre powiązania mieszkańców tych miejsc ze współczesnością, a także odwiedza wybrane miejsca.