Księga o domach wiedzy i sztuki jest kolejnym tomem będącym pokłosiem interdyscyplinarnego dyskursu o domach Rzeczypospolitej w jej dawnych i obecnych granicach. Określenie Rzeczpospolita domów ma konotacje historyczne i społeczne, wiąże się ze „złotym wiekiem” polskiej kultury i szlacheckiego dziedzictwa. Z czasem sformułowanie to zyskało status mityczny, odnosi się bowiem do wartości uniwersalnych i symbolicznych. D o m – wyrastający z tradycji – zawsze stanowił przestrzeń kreowaną według zdefiniowanych wzorców, norm, konwencji, a jednocześnie pozostawał miejscem własnym, niepowtarzalnym, jedynym. Przez wieki był ważny w Rzeczypospolitej i taki ostał się po dzień dzisiejszy, w dalszym ciągu bowiem – chociaż w innym znaczeniu – nasza ojczyzna jest Rzeczpospolitą domów. Właśnie te domy lub ich brak – co w perspektywie wojny w Ukrainie nabiera dodatkowego, głębokiego sensu! – stanowią przedmiot troski i pragnień hic et nunc żyjących mieszkańców naszego kraju (Fragment Wstępu).
Wstęp. 5
CZĘŚĆ I
W KRĘGU BADAŃ I ZAINTERESOWAŃ LUDZI KASZUB I POMORZA
Tadeusz Linkner, Młodopolski artysta w twórczej przestrzeni nie tylko Krakowa i Zakopanego. 17
Beata Zgodzińska, Galeria rzeźb przy pałacu w Poraju – pozainstytucjonalny dom sztuki. 30
Krystyna Krawiec-Złotkowska, Teatry zielone w sztuce i kulturze ogrodowej dawnej Polski i Europy w kontekście literatury staropolskiej. Glosa do tematu . 37
Zdzisław Machura, Słupskie życie kulturalne w okresie powojennym (w latach 1945-1960). Wspomnienia autora. 50
Aleksandra Ciecholewska, Teatr Rondo – dom wielu kultur, dziedzin sztuki i artystycznych dokonań. 55
CZĘŚĆ II
W KRĘGU BADAŃ HISTORYCZNOLITERACKICH I KULTUROWYCH
Maria Wichowa, Poesis artificiosa w panegiryku ku czci Akademii Widawskiej i jej fundatora Macieja Wężyka. 71
Danuta Künstler-Langner, Teatr oświecenia w cywilizacji miejskiej. Scena polska . 89
Irena Kadulska, Akademia – ośrodek kształcenia i kultury w Połocku u progu XIX stulecia . 102
Dominika Dźwinel, Domy cudów. Rzut oka na gabinety osobliwości w wiekach XVII i XVIII . 120
Alicja Żuchowska-Ziemlanka, Realizacja założeń edukacji obywatelsko-wojskowej w Szkole Rycerskiej na podstawie wspomnień Juliana Ursyna Niemcewicza i Seweryna Bukara. 130
Maria Jolanta Olszewska, Od Akademii Medyko-Chirurgicznej do Szkoły Głównej. Trudny czas dla szkolnictwa wyższego w Królestwie Polskim w latach 1857-1869. 142
Elżbieta Stoch, Teatr jako świątynia sztuki, nie zaś „igrzysko brukowego gminu”. Świat teatru i obrazy scen polskich w XIX wieku w świetle wspomnień Stanisława Krzesińskiego i innych źródeł z epoki. 168
Monika Pokorska-Iwaniuk, Walka o przetrwanie – dzieje Uniwersytetu Wileńskiego w okresie okupacji Litwy od 1944 roku we wspomnieniach, szkicach i esejach. 185
Kamil Dźwinel, Piosenkowe muzea. O projektach ekfrastycznych Jacka Kaczmarskiego i Marka Grechuty . 199
CZĘŚĆ III
W KRĘGU BADAŃ HISTORYCZNYCH, ARCHIWALNYCH I GEOGRAFICZNYCH
Franciszek Antoni Marek, Polski Dom Narodowy „Strzecha” w Raciborzu. 213
Kamila Kłudkiewicz, Miejsce i przestrzeń dla kolekcji malarstwa w domach XIX-wiecznej arystokracji wielkopolskiej. 226
Kamila Szymańska, Archiwum i biblioteka Jednoty Braci Czeskich w Lesznie – dom wiedzy i muzeum pamięci . 235
Małgorzata Gniazdowska, Portrety z zakrystii ewangelickiego kościoła imienia Krzyża św. w Lesznie. 246
Tomasz Figlus, Dawne kolegia jezuickie i pijarskie oraz ich ślady w krajobrazie kulturowym współczesnego województwa łódzkiego. 252
Joanna Szczepankiewicz-Battek, Dzieje jednego wrocławskiego budynku – od klasztoru augustianek kanoniczek do ewangelikalnej Wyższej Szkoły Teologicznej. 275
Sebastian Wróblewski, Budynki mieszkalne przy wilhelmińskich zespołach penitencjarnych. 288
Andrzej Rykała, Instytucja gromadząca wiedzę o najtragiczniejszym okresie w dziejach własnego narodu – Centralna Żydowska Komisja Historyczna. Pisane z perspektywy historyczno-geograficznej. 298
Marek Sobczyński, Infrastruktura polskiej geografii akademickiej – baza materialna ośrodków i jej zmiany historyczne . 316
Bibliografia. 387
Indeks osób. 425
Fotografie. 453
